حوزه هنری | گشت و گذاری در نمایشگاه پوستر «همچنان طوفان»

برای درد و رنج فلسطین هرچه بگوییم کم است. پیش‌تر زیاد از این حزن گفته‌ایم و شنیده‌ایم اما همین اواخر، دوباره یک اتفاق هنری بزرگ، روایت مظلومیت غزه را مرور کرد.

به گزارش روابط عمومی سازمان تبلیغات اسلامی، در نمایشگاه پوستر «همچنان طوفان»‌ ۳۲۱ اثر از ۸۰ هنرمند به نمایش درآمده که هر کدام با ظرافت هنری خاص خود، نقش‌های مفهومی را برای مخاطبان به نمایش گذاشته‌اند. هنرمندانی که علاوه بر ایران از کشورهای فلسطین، استرالیا، کانادا، کلمبیا، مصر، اسپانیا، آلمان، ایالات متحده آمریکا، لبنان، اندونزی، عراق، ایتالیا، اردن، کویت، لیبی، مالزی، هلند، نروژ، عمان، پاکستان، پرتغال، انگلستان و اروگوئه برای این نمایشگاه اثر ارسال کرده‌اند که در ادامه، ضمن گشت‌وگذاری در این نمایشگاه، با آن بیشتر آشنا می‌شویم.

سرعت عمل هنر دیجیتال
نمایشگاه آثار گرافیکی و مفهومی «همچنان؛ طوفان» متشکل از آثار ۸۰ هنرمند از پنج قاره و ۲۳ کشور، عصر دوشنبه ۳۰ مهر در گالری خانه حوزه هنری آغاز به کار کرد. در این نمایشگاه که به همت مرکز هنرهای تجسمی حوزه هنری و با نمایشگاه‌گردانی صابر شیخ‌رضایی برگزار می‌شود، شامل آثار متنوعی در حیطه طراحی گرافیک و در شاخه‌های طراحی پوستر و تصویرسازی بوده که ۱۰ اثر تایپوگرافی و ۳ اثر گرافیتی نیز در میان آن‌ها به چشم می‌خورد.
از همان بدو ورود، واژه‌های روی دیوار معرف نکته جالبی درباره اتفاق جدید گالری خانه هستند؛ اینکه در این روزهایی که هنرهای دیجیتال رواج بیشتری یافته‌اند، هنگام وقوع اتفاق‌های تلخ و شیرین، زبان هنرهای دیجیتال سریع‌تر، روان‌تر، گویاتر و البته عمیق‌تر توان روایت دارد. مثلا بعد از واقعه دردناک بیمارستان المعمدانی، شاید کشیدن یک تابلوی نقاشی که بتواند تلخی این اتفاق را به درستی بیان کند ماه‌ها زمان ببرد یا واژه‌ها و وزن‌ها برای نوشتن اشعاری که بتوانند این مسئولیت را به دوش بکشند فقط می‌توانند تا محدوده مرزهای زبانی خود پیش بروند اما ابزار دیگری نیاز است تا بتواند سریع حرف این مردم داغ دیده و رنج کشیده را به گوش دیگران برساند؛ دیگرانی در تمام این دنیا. اینجا است که هنرمندان هنرهای دیجیتال پای کار می‌آیند و از شالوده کارشان، پوسترهای مفهومی با موضوع غزه به دیوارهای گالری خانه آویختند. پوسترهایی که البته راه زیادی را تا رسیدن به تهران پیموده‌اند؛ مسیری به درازای ۵ قاره از کره زمین.

فرصت کوتاه، شرایط دشوار
صابر شیخ رضایی، کیوریتور(نمایشگاه‌ گردان) نمایشگاه «همچنان طوفان» درباره چگونگی جمع‌آوری آثار این هنرمندان گفت: «فرآیند جمع‌آوری آثار نمایشگاه «همچنان طوفان» در بازه زمانی ۱۰ تا ۱۲ روزه شکل گرفت و برای برگزاری نمایشگاه در سالگرد طوفان الاقصی، با محدودیت زمانی در انتخاب آثار برای چنین سطح کیفی نمایشگاهی مواجه شدیم که همین موضوع، روند کار را بسیار دشوار کرد. البته من سعی کردم از هنرمندان فعال و افرادی که آثار شاخصی تولید کرده‌اند شخصی از قلم نیفتد ولی زمان بسیار محدود و شرایط عمومی این روزهای کشور و منطقه و دنیا هم بر فرایند دریافت آثار بی‌تاثیر نبودند.
به واسطه ارتباطاتی که با هنرمندان بین‌المللی داشتم و آشنایی و مراوداتی که با هنرمندان ایرانی طی سالیان گذشته شکل گرفته بود، به ذهنم رسید که خوب است در شرایطی که رسانه‌های دنیا با انواع ساز وکارهای تبلیغاتی، اتفاقات غزه را بایکوت و تحریم خبری کرده‌اند و حتی جنایات رژیم اشغالگر را عادی‌سازی می‌کنند، با تمرکز بر عمده وقایعی که به سرعت یکی پس از دیگری در یک سال پس از طوفان الأقصی رخ داد، به شکلی نقطه‌گذاری کنم و با ایجاد تأمل، روایت هنرمندان را شاهد باشیم.»

پیوند تاریخ با امروز غزه
در بین آثار هنرمندان شرکت‌کننده در نمایشگاه «همچنان طوفان»، چند مفهوم بیشتر به چشم می‌آید؛‌ پوسترهای نمایش‌یافته در این نمایشگاه، انگار رشته‌های زنجیری هستند که هرکدام از اتفاق‌های تاریخ را با سرزمین زیتون پیوند می‌زنند؛ از تابلوهایی که این اتفاق‌های تلخ را به روزهای پرمصیبت عاشورای سید الشهدا (ع) و پیاده روی عاشقانش در مسیر سفر اربعین گره می‌زنند تا دایره‌های نماد المپیک پاریس که هرکدام با نشانه‌ای از مردم فلسطین همراه شده و از درد این مردم می‌گویند.

در جای جای این نمایشگاه، آدم‌هایی که ریشه در خاک فلسطین دارند با زبان هنر به تصویر کشیده شده‌اند. سیم خاردارها و چفیه‌هایی که در نقاط اتصال خطوط طرح‌هایشان، نوید پیروزی را می‌دهند و مشت‌های گره‌کرده‌ای که نارنجک شده و برای فرود روی زندگی صهیونیست‌ها، همگی راوی دوباره «نصر من الله و فتح قریب» هستند.

تابلوها پر هستند از ظلم ستیزی و انزجار از رژیم کودک‌کش و حامیانش؛ پر از عنکبوت‌هایی که تارهایشان یک ستاره هشت پر ساخته‌اند و بلندگوهای سازمان ملل متحد که سال‌هاست پوسیده و از کار افتاده است؛ بلندگوهایی که حالا خواسته و تعمدی، ناتوان از گفتن مظلومیت‌های غزه و حمایت از مردم آنجا شده‌اند.

مفهوم مقاومت مردم فلسطین، مهم‌ترین پیامی است که آثار «همچنان طوفان» منتقل می‌کند. این را می‌شد به خوبی در اثری دید که توپ و تانک‌هایی با پرچم کشورهای حامی رژیم صهیونیستی را روبروی یک جوان فلسطینی نشان می‌دهد و او یک تنه از وطنش پاسداری می‌کند.

«من النهر الی البحر» پیام دیگری است که آثار این نمایشگاه به مخاطبان منتقل می‌کند؛ آثاری که هم خواستار آزادی فلسطین از رود اردن تا دریای مدیترانه است و هم مطالبه‌گر آتش‌بس در غزه.
تابلوها پر هستند از چشم‌های به در دوخته‌ای که هر کدام منتظر یک اتفاق‌اند؛ منتظر یک روز آرامش، یک روزِ بدون بمب، بدون موشک، بدون شهید، بدون صدای جیغ کودکان، ضجه‌های مادران و ناله‌های پدرانی که نمی‌توان تشخیص داد زنده‌اند یا از داغ این روزهای پر از پرکشیدن، بارها جان می‌دهند.

هرجای سالن را نگاه کنی ردی از کلیدهای امید به چشم می‌خورد. کلیدهایی که در روزهای آوارگی مردم سرزمین‌های اشغالی و بیرون رانده شدن از خانه‌هایشان، به گردن زنان قوی‌دل غزه آویخته شد به این نیت که روزی سرزمین‌شان را از چنگال شوم ظلمت در‌آورند و به خانه باز‌گردند. تا آن روز هم چراغ فروزان این مسیر امید است؛ چراغی که تا این مردمِ آزاده هستند روشن خواهد ماند.

بازدید چهر‌ه‌های آشنا
در روزهای گذشته آدم‌های نام آشنای این مملکت چه از بین سیاسی‌ها و چه از بین اهالی هنر، برای دیدن آثار «همچنان طوفان» به خیابان سمیه رفتند.
مسعود شجاعی طباطبایی هنرمند عرصه تجسمی درباره این نمایشگاه گفت: «در عرصه هنرهای تجسمی سه مبحث است که زبان بین‌المللی دارد؛ زبانی قابل فهم برای تمام دنیا. یکی از آن‌ها کارتون و کاریکاتور است، یکی هم بحث گرافیک در قالب پوستر و البته تصویرسازی. حال هنرمندان از برآیند اتفاقاتی که طی یک سال اخیر از هفتم اکتبر ۲۰۲۳ تا کنون در دنیا رخ داده تاثیر گرفته و آن تاثیر را در قالب کار هنری‌شان ارائه داده‌اند.»
مسعود نجابتی، پیشکسوت هنرهای تجسمی هم بعد از دیدن نمایشگاه «همچنان طوفان» گفت: « پدیده واکنش، امری فطری و طبیعی است یعنی انسان نسبت به هر پدیده‌ای به ویژه ظلم و فجایع و اتفاقات ناگوار قطعا واکنش نشان می‌دهد، اما وقتی یک هنرمند در چنین شرایطی واکنش نشان می‌دهد، واکنش او از جنس هیجانات مرسوم چون خوشحالی و ناراحتی و عصبانیت که در آحاد بشر در لحظه می‌بینم و چه بسا بعدا پشیمانی هم برایشان در بردارد، نیست. بلکه واکنش هنری، از جنس هنر است و با تأمل و احساس هنرمند همراه است. با تجربه‌هایش پیوند خورده، از ظرف وجودی‌اش عبور کرده است؛ به اصطلاح رویش اتود زده است و تاملی داشته و هیجان لحظه‌ای نیست. وقتی شما موعظه و نصیحت مستقیم انجام دهید خیلی‌ها گارد می‌گیرند اما  جنس موعظه امام حسن(ع) و امام حسین (ع) چون با هنر آمیخته می‌شود و نمادین است دیگر گاردها کنار می‌رود و نسبت به آن مقاومتی وجود ندارد، بنابراین می‌تواند تاثیرش بسیار گسترده باشد و دیگر مربوط به یک طیف خاص نباشد. در این نمایشگاه ما از هنرمندان کشورهای مختلف کار می‌بینیم مثلا از کشور کانادا اثری می‌بینیم که با من مخاطب شرقی و ایرانی ارتباط می‌گیرد و تاثیر می‌گذارد و این یعنی برد آثار در این نمایشگاه بالاست. این نمایشگاه از نظر من نه تنها در موضوع غزه و فلسطین و طوفان‌الاقصی، بلکه در بحث مقاومت کم نظیر که نه، بی‌نظیر است. می‌توانم بگویم این نمایشگاه در تعداد شرکت‌کننده، آثار خارجی، کیفیت آثار واقعا رقابت تنگاتنگی با بسیاری از آثار شاخص طراحان گرافیک دنیا در نمایشگاه‌های حرفه ای سراسر دنیا دارد.»
مهدی متولیان، مدیر انجمن هنرهای تجسمی انقلاب و دفاع مقدس نیز درباره این نمایشگاه گفت: «از نظر تصویرسازی، آثار این نمایشگاه بسیار خلاق و تکان‌دهنده هستند و با این که در حوزه گرافیک کار کرده‌ام و آثار متنوع و متعددی را دیده‌ام، این آثار مرا با دنیای جدیدی مواجه کرده و می‌توانم بگویم از دیدن کارهای هنرمندان گرافیست جهان به وجد آمده‌ام .»

در نمایشگاه «همچنان طوفان»،‌ چهره‌های دیگری مثل سعید جلیلی، نماینده رهبر انقلاب در شورای عالی امنیت ملی، حجت‌الاسلام عبدالحسین خسروپناه، دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی و بسیاری دیگر از چهره‌های برجسته کشور حضور یافتند تا شنونده صدای تابلوهای هنری باشند که دارند از درد مردم سرزمین پیامبران برای دنیا می‌گویند. صدای کم‌جانی که از زیر آوار، امید به آزادی و پیروزی آن را قوت می‌بخشد. صدایی که هنوز هم می‌خواند:
«من به چشم‌های بی‌قرار تو قول می‌دهم
ریشه‌های ما به آب
شاخه‌های ما به آفتاب می‌رسد!
ما دوباره سبز می‌شویم.»*

*شعری از قیصر امین‌پور

منبع: فارس