بنیاد نوجوان | در گفت‌وگو با دبیر کل جبهه دختران حاج قاسم مطرح شد؛

دبیرکل جبهه دختران حاج قاسم گفت: ما هدف‌مان شبکه‌سازی و ایجاد جریان کنشگری اجتماعی و شبکه حل مسئله‌ای است که دختر نوجوان می‌خواهد برای انقلاب اسلامی رقم بزند.

به گزارش روابط عمومی سازمان تبلیغات اسلامی، وقتی از تربیت نسل آینده‌ساز انقلاب سخن می‌گوییم، معمولاً چشم‌ها به سمت نوجوانان می‌رود؛ همان‌هایی که در تاریخ معاصر این سرزمین بارها نقش‌آفرین بوده‌اند. جبهه دختران حاج قاسم از همین نقطه آغاز شده است؛ تلاشی برای تبدیل نسل مصرف‌کننده به نسل تولیدکننده‌ ارزش، فکر و کنشگری. 
معصومه نعمتی، دبیرکل جبهه ملی دختران حاج قاسم و معاون عرصه دختران بنیاد ملی نوجوان، طی سال‌های فعالیت خود بارها به استان‌های مختلف سفر کرده و در این مسیر میدانی، شبکه‌ای گسترده از دختران نوجوان در ایران و فراتر از مرزها شکل داده است. به همین بهانه، گفت‌وگویی با او ترتیب دادیم تا از نزدیک با مسیر شبکه‌سازی، اهداف تربیتی و تجربه‌های میدانی او آشنا شویم؛ مسیری که از دغدغه آغاز شد و امروز به حضور فعال صدها هزار دختر در عرصه اجتماعی و تربیتی انجامیده است.

شبکه‌سازی برای دختران آینده‌ساز
معصومه نعمتی، معاون عرصه دختران بنیاد ملی نوجوان و دبیرکل جبهه ملی دختران حاج قاسم، در توضیح نقش خود در این مجموعه می‌گوید که به همراه همراهانش «حرکتی جبهه‌ای» را در سطح کشور راه‌اندازی کرده‌اند. او توضیح می‌دهد که این جریان بر اساس الگوی شبکه‌سازی شکل گرفته و شبکه‌هایی که در این مسیر ایجاد شده‌اند، هویتی تشکلی یافته و امروز با عنوان تشکل‌های دخترانه حاج قاسم در سراسر ایران شناخته می‌شوند.
او تأکید می‌کند:«فعالیت ما تنها محدود به ایران نیست؛ بلکه در خارج از کشور نیز توانسته‌ایم پایگاه‌هایی ایجاد کنیم.»

دغدغه‌ای به نام تربیت نیروی مؤثر برای انقلاب
نعمتی در پاسخ به این پرسش که چه عاملی موجب ورود او به این مسیر انقلابی و تربیتی شده است، اظهار می‌کند که مسئله اصلی‌اش همواره انجام کاری برای کشور و تربیت انسان‌هایی دغدغه‌مند برای حل مسئله بوده است. او می‌گوید:«انقلاب اسلامی پر از نیازهایی است که باید توسط مردم پاسخ داده و حل شود. نیازهایی از جنس رفتارهای روزمره و ساده تا مسائل عمیق‌تر اجتماعی؛ از رفتاری که در یک بانک مشاهده می‌شود و ممکن است خدمت‌رسانی شایسته در آن صورت نگیرد، تا یک مغازه‌داری که دچار گران‌فروشی یا کم‌فروشی است. حتی در برخی ادارات، نهادها و هیئت‌ها نیز ممکن است رقابت‌ها، حسادت‌ها یا فاصله گرفتن از روح انقلابی به چشم بخورد. این‌ها اموری است که مردم باید برای اصلاح آن ورود کنند.»
او تأکید می‌کند که همواره به این موضوع می‌اندیشیده است که باید شرایطی فراهم شود تا مردم با مسائل واقعی مواجه شوند و خود ضرورت ورود به میدان را درک کنند و می‌افزاید:«چه بهتر که این ورود توسط نوجوانان و دختران شکل بگیرد.»

مخاطبان اصلی جبهه؛ دخترانی که می‌خواهند در جامعه اثرگذار باشند
نعمتی در توضیح طیف مخاطبان «جبهه دختران حاج قاسم» می‌گوید که جامعه هدف این فعالیت، دختران نوجوان و جوان در بازه سنی ۱۵ تا ۲۰ سال هستند؛ نه تنها در سراسر ایران بلکه در دیگر کشورها. او توضیح می‌دهد که این مجموعه به دنبال شناسایی استعدادهای نوجوان است؛ دخترانی که توان و میل ورود به عرصه اجتماعی دارند و برخی از آن‌ها در مدارس فعال‌اند، در فضای علمی یا قرآنی توانمند هستند یا حتی ممکن است هیچ پیشینه فعالیتی نداشته باشند اما انگیزه و اشتیاق رقم‌زدن یک تغییر را در خود حس می‌کنند.
نعمتی تأکید می‌کند که این نوجوانان توسط ادارات کل وابسته به سازمان تبلیغات جذب می‌شوند و پس از ورود، در یک مسیر تربیتی قرار می‌گیرند. به گفته او، نقطه آغاز این مسیر رویدادهای دخترانه حاج قاسم است؛ رویدادهایی که در آنها دختران یاد می‌گیرند چرا باید وارد اجتماع شوند و چگونه می‌توانند اثرگذار عمل کنند. او ادامه می‌دهد که نوجوان پس از این مرحله، باید چهار گام مشخص را طی کند تا به فعالیت اجتماعی مؤثر و پایدار برسد؛ گام‌هایی که مسیر حضور او را در جامعه هدفمند و نتیجه‌مند می‌سازد.

دختر امروز تولیدکننده فرداست
نعمتی در پاسخ به دلیل انتخاب دختران نوجوان و جوان به‌عنوان محور فعالیت جبهه، بر یک مبنای تربیتی و تمدنی تکیه می‌کند. او می‌گوید: «دختران نوجوان تولیدکننده‌اند، نه مصرف‌کننده.» از نگاه او دوران کودکی مرحله مصرف است، اما نوجوانی زمانی است که انسان قابلیت تولید، خلاقیت و نقش‌آفرینی اجتماعی را به دست می‌آورد.
او با ارجاع به تاریخ انقلاب اسلامی، نمونه‌های ملموس ارائه می‌دهد و توضیح می‌دهد که در گام اول انقلاب، بسیاری از پیروزی‌ها مرهون نقش نوجوان‌ها بوده است. نعمتی یادآوری می‌کند که در دوران دفاع مقدس نوجوانان ۸ تا ۱۳ ساله نیز به جبهه رفتند و کشور ۳۶ هزار شهید دانش‌آموز تقدیم کرد؛ آماری که به باور او نشان‌دهنده ظرفیت عظیم نسل نوجوان است.
وی سپس به گام دوم انقلاب اشاره می‌کند و می‌گوید: «خطاب مقام معظم رهبری در گام دوم دقیقاً به نوجوانان و جوانان است.» او تأکید می‌کند که اگر قرار است آینده تمدنی ایران شکل بگیرد، باید همین دختران نوجوان به میدان بیایند و برای ساخت فردای انقلاب تربیت شوند.

هدف رویدادها؛ آغاز مسیر، نه مقصد
نعمتی در پاسخ به پرسش درباره اهداف اصلی جبهه دختران حاج قاسم تصریح می‌کند که ما هدف‌مان شبکه‌سازی و ایجاد جریان کنشگری اجتماعی و شبکه حل مسئله‌ای است که دختر نوجوان می‌خواهد برای انقلاب اسلامی رقم بزند.
 به گفته او، رویدادها تنها آغاز مسیر هستند؛ ابزاری برای ورود نوجوان به جریان مشارکت اجتماعی. نعمتی توضیح می‌دهد که در این الگو، بر اساس نیازهای نوجوان و با فاصله از فضای کلاس درس، بستری ایجاد می‌شود تا نوجوان بتواند بپذیرد، همراه شود و میل به مشارکت اجتماعی پیدا کند.
او ادامه می‌دهد که با همین رویکرد، مجموعه اقداماتی با عنوان «رویداد» طراحی شده که نقطه شروع فعالیت دختران است. پس از این مرحله، نوجوانان وارد روند تشکل‌یابی می‌شوند و فعالیت‌های خود را به‌صورت مدت‌دار ادامه می‌دهند. نعمتی یادآور می‌شود که هم‌اکنون تشکل‌های شش تا هفت‌ساله نیز در این شبکه فعال هستند و مسیر پایداری را طی می‌کنند. او این رویداد را «مقدمه ورود دختران حاج قاسم» توصیف می‌کند؛ جایی که مخاطب ضرورت ورود به جامعه را کشف کرده و به میدان می‌آید.

سفر برای ساختن شبکه؛ نه برای دیدار و عبور
نعمتی که طی سال‌های فعالیت خود بارها به استان‌های مختلف سفر کرده است، درباره چرایی این حضورهای میدانی توضیح می‌دهد که سفر برای او «هدف» نیست، بلکه «ضرورت» شبکه‌سازی است. او می‌گوید:«هدف من سفر استانی رفتن نیست؛ ما مسئولیت شبکه‌سازی را پذیرفته‌ایم و وقتی جریانی را ایجاد می‌کنیم، باید بالای سر آن بایستیم. نمی‌توانیم آن را رها کنیم.»
به باور او، شبکه‌سازی تنها با صدور ابلاغ و تشکیل یک گروه محقق نمی‌شود؛ نیاز به همراهی، حمایت اجرایی، پشتیبانی روحی و حضور در کنار دخترانی دارد که در استان‌ها بار شکل‌دهی به این جریان را بر عهده گرفته‌اند. نعمتی تأکید می‌کند:«وقتی تشکل‌ها در استان‌ها رویداد برگزار می‌کنند، جلسات دارند و کارهای مهم انجام می‌شود، طبیعی است که ما باید در کنارشان باشیم. سفرهای استانی برای این است که کار شکل بگیرد، قوت بگیرد و حمایت عملی صورت بگیرد.»

وقتی دختران فرصت بروز پیدا نمی‌کنند
موضوع استعدادهای دختران در استان‌ها سال‌هاست مطرح است اما هنوز بخش بزرگی از توان و ظرفیت آنان به چشم نمی‌آید. نعمتی با تأکید می‌افزاید:«در عرصه دختران ظرفیت‌های بسیار ویژه‌ای وجود دارد که باید توسط مسئولان، نهادها، مدارس، خانواده و خود نوجوانان مورد توجه قرار گیرد. نوجوانان ما کوهی از استعداد هستند اما گاهی خودشان به توانایی‌های خود توجه نمی‌کنند و همین موضوع سبب می‌شود استعدادهایشان نادیده گرفته شود.»
نعمتی یکی از آسیب‌های جدی امروز را غلبه سبک زندگی بی‌تحرک و ناامیدکننده بر نسل نوجوان می‌داند و هشدار می‌دهد:«بچه‌های پرتوان درگیر سبک زندگی شده‌اند که تنبلی و ناامیدی برایشان ایجاد کرده و این مسئله آنان را از حرکت و بروز استعداد واقعی دور می‌کند و حادثه‌ساز است.»

مواجهه با مشکلات، بخشی از رشد جبهه دختران حاج قاسم
در بخش دیگری از گفت‌وگو، هنگامی که از نعمتی درباره مشکلات ساختاری یا فرهنگی در مسیر برنامه‌ها پرسیده می‌شود، او تأکید می‌کند که هر فعالیتی در هر موضوعی ناگزیر با چالش‌ها همراه است؛ چالش‌هایی کوچک و بزرگ که بخشی طبیعی از حرکت هر ساختار به شمار می‌روند. نعمتی می‌گوید این انتظار که همه‌چیز بی‌عیب و بدون اشکال باشد، منطقی نیست و جامعه‌ای عاری از مشکل تنها در دوران ظهور حضرت ولی‌عصر (عج) قابل تحقق خواهد بود. او توضیح می‌دهد که مسیر انقلاب اسلامی نیز گام‌به‌گام طی شده و طبیعی است که با نقاط قوت و ضعف همراه باشد؛ نقاطی که باید در جریان حرکت اصلاح شوند تا ساخت جامعه انقلابی پیش برود.
وی می‌افزاید که در مواجهه با مسائل موجود در استان‌ها و سطح کشور، ابتدا هدف و مسیر را برای خود مرور می‌کنند تا یادآور شوند چرا این حرکت آغاز شده است و اساساً قرار نبوده مسیر بدون دشواری و مانع باشد. او تأکید می‌کند که پذیرش واقعیت‌ها نیز بخشی مهم از این مسیر است؛ همان‌گونه که امام خمینی(ره) با همراهی مردم انقلاب را پیش بردند و طبیعی بود که این حرکت بزرگ بدون چالش نماند.
نعمتی با اشاره به تفاوت‌های اقلیمی، فرهنگی، روحیات افراد، مدیران و مخاطبان در نقاط مختلف کشور می‌گوید این تفاوت‌ها به‌خودی‌خود کار را دشوار می‌کند، اما آنچه مهم است راهکاراندیشی در برابر مسائل است نه تسلیم شدن. او توضیح می‌دهد که همواره می‌کوشند برای هر مسئله راه‌حل بیابند و مسیر را ادامه دهند. وی تصریح می‌کند که چون فعالیت جبهه دختران ماهیتی تربیتی دارد، مسائل را با نگاه تربیتی بررسی می‌کنند نه اداری؛ چراکه نگاه اداری حذف سریع را انتخاب می‌کند اما نگاه تربیتی مدارا، سخت‌گیری، اغماض یا چشم‌پوشیِ به‌موقع را به‌عنوان ابزار رشد و مدیریت به‌کار می‌گیرد.

دستاورد بزرگ؛ شبکه مردمی دخترانه در سراسر کشور
نعمتی مهم‌ترین نتیجه فعالیت جبهه را «ایجاد شبکه مردمی دخترانه در کل کشور» می‌داند. او می‌گوید بزرگ‌ترین دستاورد آن‌ها نه یک اتفاق مقطعی، بلکه «حرکت جمعی دختران» است؛ حرکتی که حتی فراتر از عنوان تشکیلاتی، چه دختران حاج قاسم باشند چه دختران ابومهدی، ادامه یافته و به‌گفته او «امروز در کشور می‌درخشند». نعمتی تصریح می‌کند که اکنون با «جامعه‌ای بیش از صد هزار دختر فعال» مواجه‌اند؛ دخترانی که واقعی، میدانی و اثرگذارند و همین حضور، مهم‌ترین دستاورد برای انقلاب اسلامی محسوب می‌شود.

سفرهای دشوار؛ چالش زیرساخت و نبود آمادگی برای حضور بانوان
او درباره سختی‌هایی که به‌عنوان یک زن در سفرهای متعدد تجربه کرده است، توضیح می‌دهد که مهم‌ترین مشکل «عدم آمادگی برخی استان‌ها برای پذیرش حضور بانوان» است. به‌گفته نعمتی، در کنار دشواری سفر، نشست‌ها و جلسات طولانی، نبود محل مناسب برای استراحت یا حتی اقامه نماز، نمونه‌هایی از چالش‌هایی است که گاه در استان‌ها با آن روبه‌رو می‌شوند. او تأکید می‌کند که در برخی مناطق ظرفیت مدیریتی یا امکانات لازم برای حضور بانوان وجود ندارد و همین امر فشار بیشتری ایجاد می‌کند، به‌ویژه آنکه «سازمان تبلیغات محیطی عمدتاً مردانه دارد و این کار را برای ما سخت‌تر می‌سازد». با این حال، او می‌گوید مسیر باید بدون توقف ادامه یابد و پس از هر سفر، بازیابی سریع ضروری است.

مسئولیت زن مسلمان؛ تعادل میان خانه و میدان اجتماعی
نعمتی در توصیه به بانوان فعال فرهنگی و اجتماعی تأکید می‌کند که پیش از هر چیز، باید «وظیفه خود را در انقلاب اسلامی بشناسند». او با اشاره به سخنان امام خمینی(ره) و رهبر انقلاب درباره نقش زن در تربیت نیم دیگر جامعه، می‌گوید اگر زن بداند چه مسئولیت عظیمی بر دوش اوست، می‌تواند مسیر خود را تنظیم کند تا هیچ‌یک از وظایف خانه یا میدان فرهنگی قربانی دیگری نشود.
او یادآور می‌شود: «اگر بدانیم چه بار مسئولیتی در گام دوم انقلاب بر دوش زن سنگینی می‌کند، ظرف وجودی‌مان بزرگ می‌شود؛ هم برای خانواده جا باز می‌شود، هم برای فعالیت اجتماعی.» نعمتی باور دارد که رسیدن به قله آسان نیست و طبیعی است که مسیر پر از سختی، لغزش و سربالایی باشد؛ چون جهان بر مدار آسانی ساخته نشده است.
وی افزود اگر زنان معنای این مسئولیت را عمیقاً درک کنند و با توکل به خدا، ظرفیت درونی‌شان افزایش یابد، «آنچه امروز سخت، دشوار و آستانه‌فرساست، با گذر زمان آسان می‌شود». او تأکید می‌کند که این حرکت فقط برای ساختن یک کشور نیست، بلکه برای «آماده‌سازی جهان برای ظهور حضرت مهدی(عج)» باید ادامه یابد.

منبع: حوزه