سازمان هیأت و تشکل‌های دینی | نگاهی نوین به مراسم مذهبی؛
هیأت عاشوراییان اصفهان با شیوه‌های جدید برگزاری مراسم مذهبی، به این سنت دیرینه رنگ و بوی جدید بخشیده و ارتباط جوانان را با هیأت صمیمانه‌تر کرده است.
به گزارش روابط عمومی سازمان تبلیغات اسلامی، در دنیای امروز که فضای فرهنگی و مذهبی با چالش‌های متعددی روبه‌رو است، برخی هیئات مذهبی با ایده‌های نو و رویکردهای خلاقانه به میدان آمده‌اند تا جوانان را به سمت آموزه‌های دینی و مذهبی جذب کنند. هیأت عاشوراییان اصفهان یکی از این نمونه‌هاست که با استفاده از هنر، فناوری‌های نوین و فضاسازی‌های خلاقانه، توانسته است به یکی از کانون‌های مهم فرهنگی و مذهبی این شهر تبدیل شود. این هیأت که در سال ۱۳۸۷ توسط گروهی از طلاب و دانشجویان مذهبی تأسیس شد، در کنار برگزاری مراسم مذهبی، به تربیت نسل جدیدی از فعالان فرهنگی پرداخته است. در این گزارش، با علی اشوری، مدیر این هیئت، گفت‌وگو کرده‌ایم تا از پشت‌صحنه فعالیت‌های موفق و نوآورانه عاشوراییان بیشتر بدانیم.
از دغدغه فرهنگی جوانان تا تربیت نیروهای مذهبی آینده
علی اشوری، مدیر این مجمع توضیح می‌دهد که این تشکل در ابتدا از طرف جمعی از دانشجویان و طلاب جوان و متعهد آغاز شد. این افراد شاهد فضایی از یأس و ناامیدی بودند که به دنبال اتفاقات سیاسی و اجتماعی اواخر دهه ۷۰ و اوایل دهه ۸۰ در بین بخش‌هایی از جامعه مذهبی به وجود آمده بود. اشوری می‌گوید: «ما احساس کردیم که نیاز به جریان‌سازی فرهنگی در بین جوانان و قشر مذهبی داریم، جریانی که بتواند ارزش‌های دینی را در قالبی نوین به جامعه معرفی کند و در عین حال با تحولات اجتماعی هم همگام باشد.»
اشوری تأکید می‌کند که عاشوراییان از همان ابتدا با نگاهی به آینده، خواستار ایجاد بستری برای تربیت و رشد نیروهای فرهنگی مذهبی در اصفهان بودند. او در این باره می‌گوید: «هیأت عاشوراییان با هدف ارائه محتوای دینی عمیق و تأثیرگذار، سعی کرد تا فضای مذهبی را از حالت ایستا خارج و به‌گونه‌ای زنده و پویاتر برای جوانان ارائه کند. همین امر باعث شد که هیأت عاشوراییان در اصفهان به مرور به یکی از کانون‌های مهم فرهنگی مذهبی شهر تبدیل شود.»
هنر و خلاقیت در هیأت عاشوراییان اصفهان
اشوری درباره ویژگی‌های برجسته هیأت عاشوراییان و تفاوت‌های آن با سایر هیئات مذهبی چنین توضیح می‌دهد: «یکی از مهم‌ترین عوامل تمایز هیأت عاشوراییان، توجه ویژه به هنر در انتقال مفاهیم دینی است. ما از ابتدا تلاش کردیم با بهره‌گیری از شیوه‌های هنری، مفاهیم عمیق دینی را به شیوه‌ای جذاب و تاثیرگذار به مخاطبان منتقل کنیم.» او ادامه می‌دهد: «این استفاده از هنر و ابزارهای نوین باعث شده که عاشوراییان بتواند نسل جوان را به شکل مؤثری جذب کند.»
به گفته اشوری، خلاقیت و نوآوری نیز از ویژگی‌های اصلی هیأت عاشوراییان است. او توضیح می‌دهد: «ما تلاش کردیم سنت و مدرنیته را کنار هم قرار دهیم. این‌طور نبوده که فقط به روش‌های سنتی تکیه کنیم؛ از اولین روزهای دسترسی به اینترنت تا حالا که ابزارهای جدیدی مانند بازی‌سازی و گیمیفیکیشن وجود دارند، ما همیشه سعی کرده‌ایم از ابزارهای به‌روز استفاده کنیم.» او به استفاده از فناوری‌هایی نظیر اپلیکیشن‌های موبایل و بازی‌های آموزشی در کنار برنامه‌های سنتی هیأت اشاره می‌کند.
در ادامه، مدیر مجمع عاشوراییان به برخی از برنامه‌های خاص عاشوراییان که جلوه‌ای هنری و خلاقانه دارند، اشاره می‌کند: «برای مثال، در ویژه‌نامه‌های محرم، یکی از عناصر برجسته، فضاسازی هنری محیط هیأت است. ما تلاش می‌کنیم فضاهای بسیار طراحی شده و هنرمندانه‌ای ایجاد کنیم که به محض ورود، مخاطب را جذب می‌کنند. این فضاسازی به گونه‌ای است که تأثیر عاطفی عمیقی بر مخاطب دارد.»
او درباره شیوه‌های هنری و نمایشی هیأت توضیح می‌دهد و می‌گوید: «یکی دیگر از کارهای نوآورانه ما تلفیق نمایش و تعزیه است. این نمایش‌ها با الهام از هنر عاشورایی به شکلی اجرا می‌شوند که پیام‌های دینی را به روشی متفاوت و ملموس‌تر منتقل کنند. مثلاً در سال‌های اخیر از فناوری ویدیو مپینگ هم استفاده کرده‌ایم. در برنامه‌های قرائت قرآن، با ایجاد فضای کهکشانی از طریق ویدیو مپ، مخاطبان را به تجربه‌ای متفاوت دعوت کردیم. این تجربه جدید و زیبا به قدری مورد توجه قرار گرفت که استقبال زیادی از آن شد.»
دو مسیر تربیتی در هیأت عاشوراییان؛ از عزاداری محرم تا پرورش نیروهای فرهنگی جوان
اشوری درباره فعالیت‌های آموزشی و فرهنگی این هیأت توضیح می‌دهد: «هیأت عاشوراییان در دو مسیر موازی حرکت می‌کند؛ یکی مسیر تربیت عمومی جامعه و دیگری تربیت اختصاصی نوجوانان.»
او درباره تربیت عمومی جامعه می‌گوید: «این مسیر بیشتر شامل ویژه‌برنامه‌های ملی و مذهبی است که قله آن، مراسم محرم عاشوراییان محسوب می‌شود. در این مراسم بزرگ، از عموم مردم اصفهان دعوت می‌شود و تلاش ما این است که با فضاسازی مناسب، تأثیر تربیتی و فرهنگی بر مخاطبان بگذاریم.»
مدیر مجمع عاشوراییان در توضیح مسیر دوم که به تربیت اختصاصی نوجوانان اختصاص دارد، می‌افزاید: «هدف اصلی در این بخش، پرورش نیروهای فرهنگی مؤثر و مولد برای آینده است. برای این منظور، در طول سال برنامه‌ریزی می‌کنیم و به طور مستمر به جذب دانش‌آموزان می‌پردازیم. این دوره‌ها به صورت هفتگی برگزار می‌شود تا ارتباط مداوم و منسجمی با نوجوانان داشته باشیم.»
اشوری تأکید می‌کند که این مسیرها در کنار هم، ساختاری ایجاد کرده‌اند که ضمن برگزاری عزاداری‌های مذهبی، به ایجاد تحول فرهنگی و آموزشی نیز می‌پردازد.
درهای فاطمیه عاشوراییان به روی همه باز است
اشوری درباره برنامه‌های دهه فاطمیه این هیأت می‌گوید: «برای ایام دهه فاطمیه، سه شب عزاداری ویژه در نظر گرفته‌ایم. این برنامه، همچون دیگر مراسم‌های عمومی عاشوراییان، مخاطبان گسترده‌ای از عموم مردم، خانواده‌ها و جوانان را در بر می‌گیرد.»
او توضیح می‌دهد که این مراسم با هدف ایجاد فضایی معنوی برای تمامی گروه‌های سنی برگزار می‌شود: «دهه فاطمیه بخشی از برنامه‌های عمومی ماست، به این معنا که مخاطبان آن محدود به گروه سنی خاصی نیستند؛ بلکه هدف ما فراهم کردن فضایی برای تمامی افرادی است که علاقه‌مند به مشارکت در مراسم عزاداری حضرت زهرا (س) هستند. این مراسم فرصتی برای گردهم‌آیی و افزایش ارتباط عاطفی با اهل بیت (ع) است.»
عاشوراییان اصفهان، برترین هیأت کشور در مهرواره هوای نو
مهرواره «هوای نو» یکی از معتبرترین رویدادهای ملی ایران در حوزه فعالیت‌های هیأتی و مذهبی است که با هدف معرفی و تقدیر از هیأت‌های برتر برگزار می‌شود. در اولین دوره این مهرواره، هیأت عاشوراییان اصفهان به عنوان هیأت برتر در دو شاخه هنر و تولیدات هیأت شناخته شد و موفق به کسب رتبه نخست در شاخه «هنر و هیأت» و همچنین تقدیر در «تولیدات هیأت» شد. اشوری درباره عوامل موفقیت این هیأت در اولین دوره مهرواره هوای نو می‌گوید: «مهرواره هوای نو فرصت ارزشمندی برای شناسایی و معرفی هیأت‌های فعال در سطح کشور است. این جشنواره با بررسی هیأت‌ها در حوزه‌های مختلفی مانند سخنرانی، مداحی، تولیدات رسانه‌ای، هنر و فعالیت‌های تربیتی، تلاش می‌کند تا بهترین‌های هر بخش را انتخاب کند. خوشبختانه عاشوراییان در اغلب این زمینه‌ها فعالیت‌های قابل‌توجهی دارد که آن را در میان هیأت‌های برتر کشور قرار داده است.»
اشوری ادامه می‌دهد: «عاشوراییان تصمیم دارد هر سال تنها در یک یا دو شاخه شرکت کند تا بتواند به صورت تخصصی‌تر روی هر بخش کار کند. در اولین دوره، ما در شاخه‌های "هنر و هیأت" و "تولیدات هیأت" شرکت کردیم و خوشبختانه در هر دو شاخه نیز به نتایج خوبی رسیدیم. در شاخه هنر و هیأت موفق به کسب رتبه اول شدیم و در تولیدات هیأت نیز مورد تقدیر قرار گرفتیم.»
او درباره شاخص‌های انتخاب عاشوراییان به عنوان هیأت برتر می‌گوید: «یکی از عوامل اصلی این موفقیت، توجه ویژه عاشوراییان به استفاده از هنر در مراسم مذهبی است. همچنین ما در عاشوراییان همواره تلاش می‌کنیم تا تولیدات با کیفیت و تأثیرگذار ارائه کنیم؛ از محتواهای چندرسانه‌ای گرفته تا برنامه‌های هنری و آموزشی، سعی کرده‌ایم استانداردهای بالایی را رعایت کنیم تا اثرگذاری بیشتری داشته باشیم.»
اشوری از برنامه‌های آینده عاشوراییان نیز خبر می‌دهد: «ما هر سال در یکی از شاخه‌ها شرکت می‌کنیم تا بتوانیم در هر حوزه به صورت عمیق و تخصصی پیشرفت کنیم. این رویکرد به ما کمک می‌کند تا بتوانیم هر سال با ایده‌ها و دستاوردهای تازه‌ای در مهرواره هوای نو حاضر شویم و کیفیت فعالیت‌های هیأت را نیز ارتقاء دهیم.»
مهرواره هوای نو، بستری برای هم‌افزایی و انگیزش هیئات سراسری
اشوری درباره تجربیات این هیأت از حضور در اولین دوره مهرواره هوای نو می‌گوید: «یکی از مهم‌ترین دستاوردهای حضور در این رویداد، دیدار با هیأت‌های شاخص از نقاط مختلف کشور بود. این تجربه به‌طور قابل‌توجهی در انگیزه مسئولین هیأت تأثیر داشت. وقتی من از اصفهان با افراد فعال و پرتلاش از بابل، یزد، جنوب و شمال کشور آشنا شدم و دیدم که در هر گوشه از ایران چه تلاش‌های عظیمی در حوزه فرهنگی و مذهبی در حال انجام است، احساس همگرایی و هم‌افزایی بیشتری پیدا کردم.»
او ادامه می‌دهد: «این ملاقات‌ها باعث شد که به‌وضوح شاهد تلاش‌های بی‌وقفه افرادی باشیم که در زمینه‌های مختلف مذهبی فعالیت دارند. وقتی این تلاش‌ها را می‌بینیم، طبیعتاً انگیزه‌مان برای انجام کار بیشتر و تلاش افزون‌تر افزایش می‌یابد.»
عقب‌نشینی تاکتیکی عاشوراییان برای ارتقای جایگاه فرهنگی و نوآوری در آینده
اشوری در پاسخ به سوالی درباره رویکردها و برنامه‌های این هیأت برای حفظ موفقیت و ارتقای جایگاه آن در آینده می‌گوید: «ما همواره در هیأت عاشوراییان سعی کرده‌ایم که در برهه‌های مختلف، با توجه به شرایط و نیازهای روز، مسیر خود را هموار کنیم. طبیعتاً هر هیأت در طول زمان فراز و فرودهایی دارد. در سال‌هایی ما با قدرت در سطح کشور عمل کرده‌ایم و در برخی سال‌ها هم به طور تاکتیکی عقب نشینی کرده‌ایم تا دوباره بتوانیم به اوج برسیم.»
اشوری ادامه می‌دهد: «در حال حاضر، ما در برهه‌ای قرار داریم که تصمیم گرفته‌ایم به‌طور موقت یک عقب نشینی تاکتیکی داشته باشیم. هدف ما این است که با انرژی و برنامه‌ریزی بهتر، به جایگاه ویژه‌تری در جریان‌سازی فرهنگی در جبهه انقلاب اسلامی دست پیدا کنیم. در این مدت، با انجام آزمایشات و پروژه‌های مختلف مانند بازی‌سازی و استفاده از هنر در برنامه‌های خاص، به دنبال نوآوری و تقویت تأثیرگذاری خود در این حوزه بوده‌ایم.»
او اضافه می‌کند: «به طور خاص، در چند سال اخیر برنامه‌های ویژه‌ای را در دست داشته‌ایم که شامل استفاده از فناوری‌های روز مانند بازی‌سازی و بازی بازسازی است. این برنامه‌ها برای جذب نسل جوان و انتقال مفاهیم مذهبی به شیوه‌های نوین طراحی شده‌اند.»
اشوری تأکید می‌کند که حفظ موفقیت‌های گذشته تنها با نوآوری و بازنگری مستمر در برنامه‌ها ممکن است و هیأت عاشوراییان همچنان در مسیر تقویت همگرایی داخلی و گسترش فعالیت‌های نوآورانه خود گام برمی‌دارد.
منبع: شبستان
1403/08/24