ستاد جمعیت و خانواده | گزارشي از برپايی دو دوره رویداد ملی صبا 

رویداد ملی صبا با هدف رشد و هم‌افزایی مراکز فعال در امر انتخاب همسر به همت سازمان تبلیغات اسلامی و با همکاری معاونت جوانان وزرات ورزش و جوانان در راستای حمایت از گروه‌های فعال در واسطه گری ازدواج برگزار شد.

به گزارش روابط عمومی سازمان تبلیغات اسلامی، براي اجرای تبصره‌ ماده ۳۷ قانون جوانی جمعیت، سازمان تبلیغات اسلامی موظف شده است که مراکز فعال در امر انتخاب همسر را مورد بررسی قرار دهد. مراکزی که درخواست اخذ مجوز مربوطه را دارند ابتدا از طریق ثبت نام در سایت /https://smhido.ir و سپس دریافت و تکمیل تمام مدارک لازم مورد ارزیابی قرار مي‌گيرند. پس از قبولی در مصاحبه علمی و اخذ قبولي از جلسات شورای تایید صلاحیت متقاضیان در صورتي كه صلاحيت آنان احراز شود، وزارت ورزش و جوانان موظف است با تأیید سازمان تبلیغات اسلامی مجوز مراکز فعال در امر انتخاب همسر را صادر نماید. 
از شهریورماه 1401 که این سامانه افتتاح شد تا خردادماه 1402 تعداد 48 مرکز پس از ارزیابی و تایید صلاحیت در جلسه مصاحبه علمی و شورای تایید صلاحیت متقاضیان، موفق به اخذ تایید از سازمان تبلیغات شدند. مراکزی از 18 استان مختلف (تهران 12 مرکز، البرز 2 مرکز، قم 5 مرکز، زنجان 1 مرکز، قزوین 1 مرکز، گلستان 1 مرکز، آذربایجان شرقی 2 مرکز، آذربایجان غربی 1 مرکز، خراسان شمالی 2 مرکز، خراسان رضوی 4 مرکز، خراسان جنوبی 1 مرکز، مرکزی 3 مرکز، اصفهان 6 مرکز، کرمان 1 مرکز، یزد 1 مرکز، چهارمحال و بختیاری 1 مرکز، کهگیلویه و بویراحمد 2 مرکز و فارس 2 مرکز) مجوز فعالیت همسريابي اخذ کردند. براي فرهنگ‌سازی، هم‌اندیشی، هم‌افزایی، هماهنگی، هم‌پوشانی و اشتراک‌گذاری تجارب این مراکز با یکدیگر، مقدمات برگزاری نخستین رویداد ملی صبا ویژه مراکز فعال در امر انتخاب همسر در محل مجتمع فرهنگی آموزشی آدینه در روز پنجشنبه 18 خردادماه 1402 فراهم شد.
پس از آن تا اسفند 1402 تعداد مراكز تاييد صلاحيت شده به 144 رسيد كه براي اشتراک‌گذاری تجارب این مراکز با یکدیگر، دومین رویداد ملی صبا ویژه مراکز فعال در امر انتخاب همسر با حضور85 نفر از مدیران و کارشناسان مراکز جدیدالتاسیس همسان گزینی از استان های مختلف (تهران 14 مرکز، خراسان رضوی 17 مرکز، فارس 4 مرکز، یزد 3 مرکز، آذربایجان شرقی 6 مرکز، گلستان 5 مرکز، اصفهان 11 مرکز، کهگیلویه و بویر احمد 1 مرکز، مازندران 1 مرکز، زنجان 3 مرکز، همدان 4 مرکز، خوزستان 1 مرکز، البرز 1 مرکز، قم 1 مرکز، کردستان 1 مرکز، مرکزی 2 مرکز، سمنان 2 مرکز، اهواز 1 مرکز، لرستان 1 مرکز)، در محل مجتمع فرهنگی اردویی شهید باهنر در 2 و 3 اسفندماه سال 1402 برگزار شد.
آنچه در پي مي‌آيد خلاصه‌اي از هم‌انديشي‌هاي انجام شده فعالان در حوزه همسريابي در دو رويداد ملي صباست كه با هدف آشنایی با وضعیت طلاق و ازدواج در کشور، هم‌رسانی تجارب مراکز فعال همسان‌گزینی، بررسی آسیب‌های همسان‌گزینی و هم‌اندیشی در حوزه فرهنگ‌سازی واسطه‌گری ازدواج در سال 1402 اجرا شدند.

بخشي از پنل آموزشي دکتر نیما بردیافر، با موضوع «ازدواج در ایران؛ چیستی و چرایی»
چرا ازدواج كم مي‌شود؟
مرور مطالعات مرتبط با ازدواج نشان مي‌دهد که به طور کلی «دلایل و عوامل تمایل یا عدم تمایل به ازدواج» را می‌توان در سه دسته «خرد»، «میانه» و «کلان» قرار داد. 
*دلایل و عوامل سطح «خرد» بیشتر ناظر بر ویژگی‌های اکتسابی و یا انتسابی فرد و همچنین تجارب فردی است که می‌تواند مانع و یا تسهیلگر ازدواج باشد، این دلایل و عوامل به هشت مقوله «ویژگی‌های شخصیتی تسهیلگر ازدواج»، «موانع فردی و اختلالات روانی»، «انتخاب عاشقانه»، «ادامه تحصیل»، «باورهای مرتبط با خود»، «مجردی لذت‌بخش»، «رابطه‌های جایگزین ازدواج» و «تجربه ازدواج (روابط) ناموفق» می‌شود.
*سطح «میانه» علل و عواملی را در برمی‌گیرد که در سطح خانواده‌ها و روابط بین فردی ممکن است تسهیلگر و یا مانع ازدواج باشد. این عوامل و دلایل به هفت مقوله «آگاهی از مهارت‌های تعاملی»، «آگاهی از مهارت‌های حل اختلاف»، «نقش خانواده»، «یافتن همسانی»، «باورهای مرتبط با طرف مقابل»، «باورهای مرتبط با فرایند ازدواج» و «احساس خود بودگی» مرتبط می‌شود. 
*عوامل و دلایل «کلان» مربوط به شرایط ساختاری و جامعه است که در اختیار فرد نبوده و می‌تواند زمینه‌ساز ازدواج و یا مانع از آن باشد. این عوامل و دلایل به چهار مقوله «شرایط اقتصادی»، «شرایط فرهنگی و اجتماعی»، «شرایط حاکمیتی و سیاستی» و «نقش رسانه» تقسیم می‌شود. 
*علاوه بر این سه سطح ذکر شده، عوامل دیگری در بین سطح «میانه» و «کلان» قرار می‌گیرند که عبارت‌اند از: «عدم وجود جامعه‌پذیری جنسیتی»، «صنعت- رسانه ازدواج» و «مضیقه ازدواج».
دلایل و عوامل ذکر شده در صورتی‌که در نهایت منجر به عدم تصمیم‌گیری برای ازدواج شود، سه پیامد «افزایش سن ازدواج»، «همخانگی و ازدواج سفید» و «تجرد قطعی» را به دنبال خواهد داشت. 
 

پنل ارائه تجربه مراکز در اولين رويداد ملي صبا
در نخستين رويداد ملي صبا، 6 مرکز همسان‌گزینی جهت ارائه کامل تجربه 20 دقیقه‌ای و 7 مرکز جهت ارائه کوتاه تجربه 5 دقیقه‌ای (مجموعا 13 مرکز) برحسب تنوع روش‌های مورد استفاده، انتخاب شدند. در اين پنل، شیوه‌های کاری همسان‌گزینی تشريح شد. مراکز منتخب همسان گزینی از استان‌های تهران، خراسان رضوی، فارس، کهگیلویه و بویر احمد، مرکزی و قم در قالب ارائه با فایل پاورپوینت ارسالی ذیل عناوین كلي انگیزه‌ها، راهی که طی کردیم، ملزومات تاسیس مرکز همسان گزینی، نحوه عملکرد مرکز در این سال‌ها، روش کار، چالش‌ها و فرصت‌ها، تجربیات و خاطرات، دستاوردها و اهداف و همراه با نمایش عکس، فیلم‌ و کلیپ‌های مربوطه، به ارائه تجربیات‌شان پیرامون فعالیت همسان‌گزینی پرداختند. رنگ آمیز طوسی از مرکز مهرآفرینان سرزمین سکوت (خراسان رضوی، مشهد مقدس)، حجت‌الاسلام یدالله دهقان شادکامی از مرکز شادکام (مرکزی، اراک)، دکتر بهاره زارع از مرکز انتخاب آگاهانه (فارس، شیراز) و دکتر آرمان داوری از مرکز سایه‌های ماندگار (تهران) برخي از افرادي بودند كه در اين بخش سخنراني داشتند.

پنل آسیب شناسی همسان‌گزینی در ایران
در بخش ديگري از نخستين رويداد ملي صبا، پنل آسیب شناسی همسان‌گزینی در ایران برگزار شد. در اين نشست که به روش مصاحبه گروه متمرکز (یا فوکوس گروپ) برای بررسی مسائل اصلی مراکز همسان‌گزینی و شناسایی راهکارهای مرتبط با حل این مسائل برگزار شد، تعدادی از مراکز موفق و با تجربه در حوزه همسان‌گزینی مشارکت داشتند. سؤالات اصلی این نشست به قرار زیر بود؛
*ملزومات همسان گزینی در ایران چیست؟ 
*همسان گزینی در ایران چه کارکردهایی دارد؟ 
*موانع فرهنگی، حقوقی، اجتماعی، اقتصادی و... برای کار در حوزه همسان گزینی در ایران کدام است؟ 
*چه انواعی برای خدمات همسان‌گزینی می توان متصور شد و کارکردهای هر یک چیست؟ 
*آسیب¬ها و چالش¬های همسان‌گزینی در ایران چیست؟ 
*چگونه می¬توان به ارتقاي همسان گزینی در ایران کمک کرد؟ 
*چه دوره¬¬های آموزشی برای ارتقای همسان¬گزینان پیشنهاد می¬شود؟ 
در پایان برخی از مهم¬ترین مسائل و راهکارهای حل مسائل بحث، بررسی و ثبت گردید كه مهم‌ترين نطرات به‌طور خلاصه چنين بودند؛
*اعتبار بخشی مراکز
*تهیه نرم افزار پشتیبانی از مراکز با قابلیت تخصیص پنل برای هر مرکز
*دسترسی به سامانه های هویتی مانند ثبت احوال و مدارک علمی و دانشگاهی و  مانند اينها
*حمایت رسانه ای از مراکز برای تبلیغات
*استفاده از ظرفیت سازمان‌هاي دولتی در استان‌ها (اوقاف، کمیته امداد امام خميني (ره)، شهرداری، آموزش و پرورش و ....) برای ترویج همسان گزینی  و حمایت از مراکز
*راه اندازی و جلب حمایت‌های خیرین ازدواج
*تاسیس هیات اندیشه‌ورز مراکز
*تدوین شیوه نامه و دستورالعمل های واحد برای همه مراکز
*افزایش دانش واسطه گری از طریق آموزش و ...
*راه اندازی و تشکیل وقف ازدواج
*حمایت مالی از مراکز در قالب معافیتهای مالیاتی
در همين حال با حضور موثر حجت‌الاسلام رضا عزت زمانی، معاون فرهنگی سازمان تبلیغات، در این نشست بر موارد زیر تاکید شد؛
1- تاکید بر رعایت موازین شرعی و قانونی مراکز همسان‌گزینی
2- عدم ایجاد متناظر استانی جهت انجام امور مربوط به مراکز همسان‌گزینی در استان‌ها وشهرستان‌ها و تمرکز امور در ستاد در مقطع فعلی
3- تاکید بر ساختار مردمی مراکز همسان‌گزینی و نظامات مردمی آن
4- ایجاد شبکه های کنشگری در سطح کشور و استان و شهرستان‌ها از فعالان و کنشگران مراکز
5- استفاده از ظرفیت مساجد و مجموعه‌ها و نهادهای مردمی
6- تلاش برای شکل گیری توافقات و اتصال به مجموعه‌های نظارتی همانند مراکز تایید هویت
7- سودجویی و سوءاستفاده از مراکز همسان گزینی به عنوان خط قرمز تلقی می‌شود.
8- تعدد سلیقه و روش‌های کار در چارچوب اصول و موازین شرعی و قانونی مورد تایید و تاکید است 
9- حمایت مالی از مراکز همسان‌گزینی یک آفت تلقی می شود لذا تامین منابع حمایتی غیرمستقیم در برنامه سازمان قرار دارد.
 
سخنراني‌هاي اختتاميه نخستين رويداد ملي صبا
*دکتر وحید یامین‌پور، معاون امور جوانان وزارت ورزش و جوانان: تحقیقات  از مراکز همسان‌گزینی حتما به صورت میدانی صورت خواهد پذیرفت تا از امنیت اين مراکز همسان‌گزینی اطمینان حاصل شود و نیز به لحاظ علمی و مهارتی از این مراکز تحقیقات به عمل خواهد آمد. 

*حجت‌الاسلام رضا عزت زمانی، معاون فرهنگی و تبلیغ سازمان تبلیغات اسلامی: سنت واسطه‌گری ازدواج باید احیا شود و ما در سازمان تبليغات به دنبال تقویت نهادهای مردمی فعال در انتخاب همسر هستیم. واسطه‌گری ازدواج یک فرهنگ و سنت در تاریخ ایران از قدیم بوده و بعد به برکت اسلام در کشورمان تقویت شد، اما امروز یکی از اشکالات ما کم رنگ شدن این سنت و فرهنگ است که باید احیا شود. با وجود روایات متعدد در مورد ارزش و جایگاه واسطه‌گری ازدواج، وصلت دو جوان در روایات دینی ما ارزش و عظمت بالایی دارد. همه ما موظفیم در این راه قدم برداریم و از مجموعه‌های مردمی و افرادی که در این حوزه دغدغه‌مندتر هستند حمایت کنیم. توجه به حوزه نهاد دین و ایجاد یک سامانه مشترک که دسترسی‌ها را آسان‌تر کند نیاز این حوزه است که باید با همکاری یکدیگر انجام دهیم. البته سلایق و روش‌های مختلفي در این حوزه وجود دارد؛ کار مردمی یعنی تنوع. بنابراین قصد نداریم به واسطه قانون، استعدادهای مردمی را نادیده بگیریم بلکه می‌خواهیم با رعایت اصول و بهره‌گیری از قانون، همه سلایق و استعدادهای مردمی را پوشش دهیم و به دنبال تقویت نهادهای مردمی فعال در انتخاب همسر هستیم. ما در آغاز یک راه مشترک قرار گرفته‌ايم و بدیهی است که با مشکلات و چالش‌هایی روبرو خواهیم شد اما با فهم و درک مشترک می‌توانیم همه مشکلات را از پیش رو برداریم و این حوزه را توسعه دهیم.

*دکتر فاطمه قاسم‌پور، رئیس فراکسیون زنان مجلس شورای اسلامی: در مسیر ازدواج جوانان موانع زیادی از جمله موانع اقتصادی و فرهنگی وجود دارد اما براساس تحقیقات، موضوع همسریابی یکی از موانع جدی بود که سیااست‌گذار را برآن داشت تا در این حوزه اقدام کند. با اراده و اهتمامی که وزارت ورزش و جوانان و سازمان تبلیغات اسلامی و همچنین ستاد ملی جمعیت داشتند، ماده ۳۷ قانون جوانی جمعیت تصویب شد و خوشبختانه مجوز مراکز انتخاب همسر صادر شد و خوشحالم که در آستانه روز ازدواج این قانون اجرایی شد. یکی از راهکارهای تاكيد شده در اين زمينه، احیای سبک‌های محله محور مثل نقش مساجد در همسريابي و ديگري ایجاد مراکز انتخاب همسر بود لذا جایگاه مراکز انتخاب همسر در امر مقدس ازدواج خودش را نشان می‌دهد. امیدواریم با حمایت هر دو نهاد وزارت ورزش و جوانان و سازمان تبلیغات و همراهی مجلس و ستاد ملی جمعیت این حوزه توسعه پیدا کند.
 
*دکتر کاظم فروتن، رئیس ستاد ملی جمعیت: متاسفانه از هر سه ازدواج یک مورد به طلاق می انجامد و ۴۰ درصد طلاق‌ها در خانواده‌هایی رخ مي‌دهد که حداقل یک فرزند دارند و اين بسیار ناراحت‌کننده است. عدم درک زن و مرد از تفاوت‌های یکدیگر از اصلی‌ترین عوامل اختلافات خانوادگی است كه بايد قبل از ازدواج، تفاوت‌های زن و مرد را به زوج‌هاي جوان آموزش داد. اگر در آموزش‌های قبل از ازدواج به این حوزه توجه شود، بسیاری از مشکلات حل می شوند. مراکز انتخاب همسر باید در همان زمان انتخاب همسر یعنی قبل از ازدواج این آموزش‌ها را به دختر و پسر ارائه دهند چون پس از ازدواج تاثیری نخواهد داشت. دیگر مشکلات و اختلافات زن و مرد همه درمان‌های مختص خود را دارند و هیچ مشکلی در حوزه خانواده امروز وجود ندارد که قابل درمان نباشد اما وقتی دیر برای درمان اقدام شود کار دشوار خواهدشد‌.

پنل ارائه تجربه مراکز در دومين رويداد ملي صبا
در دومين رويداد ملي صبا، 8 مرکز همسان‌گزینی جهت ارائه کامل تجربه 20 دقیقه‌ای برحسب تنوع روش‌های مورد استفاده، انتخاب شدند. در اين پنل، شیوه‌های کاری همسان‌گزینی تشريح شد. مراکز منتخب همسان گزینی از استان‌های تهران، اصفهان، قم، همدان، گلستان و مازندران در قالب ارائه با فایل پاورپوینت ارسالی ذیل عناوین كلي انگیزه‌ها، راهی که طی کردیم، ملزومات تاسیس مرکز همسان گزینی، نحوه عملکرد مرکز در این سال‌ها، روش کار، چالش‌ها و فرصت‌ها، تجربیات و خاطرات، دستاوردها و اهداف و همراه با نمایش عکس، فیلم‌ و کلیپ‌های مربوطه، به ارائه تجربیات‌شان پیرامون فعالیت همسان‌گزینی پرداختند. زهرا تشیع از مرکز کانون پیوند مهر (اصفهان)، سینا صفار از مرکز خانواده مسجد بنیان (تهران)، رحیمه خسروی از مرکز بهار پیوند (قم)، علیرضا ریاحی از مرکز آوای رحمت (گلستان) و صابر فضلعلی از مرکز پیوند مهرآفرین (تهران) برخي از افرادي بودند كه در اين پنل سخنراني كردند.
همچنين حجت‌الاسلام مهدی متقی‌فر، مدیرکل دفتر برنامه‌ریزی و توسعه اجتماعی جوانان وزارت ورزش، حجت‌الاسلام روح‌الله حریزاوی، قائم‌مقام سازمان تبلیغات اسلامی، دکتر سینا کلهر، معاون امور جوانان وزارت ورزش و جوانان و دکتر شکیبا محبی‌تبار، دبیر ستاد ملی جمعیت در مراسم اختتامیه دومین رویداد ملی صبا به ایراد سخنرانی پرداختند.