امور مبلغین | با هدف فرهنگ‌سازی و زنده نگاه داشتن یاد و خاطره شهدای والامقام؛

شبکه ملی جهاد و شهادت به عنوان شبکه‌ای نوپا و در عین حال راهبردی، زیر نظر امور مبلغین سازمان تبلیغات اسلامی، درصدد فرهنگ‌سازی و زنده نگاه داشتن یاد و خاطره شهدای والامقام است.

به گزارش روابط عمومی سازمان تبلیغات اسلامی، حجت‌الاسلام سیدمحمدعلی موسوی‌زاده، مدیر شبکه ملی جهاد و شهادت (شبکه‌ای نوپا و در عین حال راهبردی زیر نظر امور مبلغین سازمان تبلیغات اسلامی)، اظهار کرد: «اگر کسی اندکی با بیانات مقام معظم رهبری انس داشته باشد، به‌خوبی درمی‌یابد که برای اثرگذاری در عرصه تبلیغ، هیچ مسیری نافذتر از سیره شهدا نیست. حضرت آقا، در تقریظ‌هایی که بر کتاب‌ها نگاشته‌اند، بیشترین اهتمام را به آثار مربوط به دفاع مقدس و خاطرات شهدا نشان داده‌اند. بار‌ها در جلسات مختلف تأکید کرده‌اند که زنده نگه داشتن یاد شهدا یک وظیفه است، نه فقط یک حرکت نمادین.»

موسوی‌زاده با اشاره به اینکه گاهی عالِم‌ترین و مخلص‌ترین روحانیون هم نمی‌توانند جوانانی را که از فضای دین دور شده‌اند، به پای منبر خود بیاورند. اما شهدا، بی‌صدا و بی‌ادعا، این دل‌ها را می‌نشانند و نرم می‌کنند. اینجاست که وظیفه داریم از ظرفیت شهدا در تبلیغ، خطابه و فعالیت فرهنگی استفاده کنیم؛ تا به برکت نام و مقامشان، پیام دین را عمیق‌تر و اثرگذارتر منتقل کنیم.

ما آمده‌ایم برای اتصال؛ نه موازی‌کاری

موسوی‌زاده اظهار کرد:‌ «به‌ دنبال ساختن یک سازمان جدید یا ساختار تازه در دل نهاد‌های موازی نیستیم؛ هدف، «شبکه‌سازی» و ایجاد پیوند میان ظرفیت‌های پراکنده است. شعار ما این است که نقطه اتصال مجموعه‌های فعال عرصه شهدا باشیم. همین جمله تا حد زیادی ماهیت شبکه را مشخص می‌کند. ما نیامده‌ایم که رقیب مجموعه‌های دیگر باشیم یا کار آن‌ها را تکرار کنیم؛ آمده‌ایم تا بین این جزایر پراکنده، پلی از همکاری و هم‌افزایی بسازیم. چه آن‌ها که در مقیاس‌های کلان فعالیت دارند، چه گروه‌های کوچک مردمی؛ همه باید کنار هم قرار گیرند تا هدف بزرگی که داریم محقق شود.»

موسوی‌زاده در تبیین اهداف شبکه ملی جهاد و شهادت، به سه محور کلیدی احیای گلزار شهدا، یادمان‌های شهدای گمنام و یادواره‌های شهدا اشاره کرد و گفت: «این‌ها مکان‌ها و موقعیت‌هایی‌ هستند که متأسفانه در برخی نقاط کشور مهجور مانده‌اند، در حالی که اثرگذاری تربیتی، عاطفی و معرفتی بالایی دارند. می‌خواهیم این سه محور را به جایگاه شایسته‌ خود بازگردانیم و با همراهی همه ظرفیت‌های موجود، آنها را احیا کنیم.»

موسوی‌زاده با اشاره به نگاه رهبر معظم انقلاب نسبت به ضرورت کار تشکیلاتی در عرصه فرهنگ، به دغدغه اصلی شکل‌گیری شبکه ملی جهاد و شهادت اشاره کرد و افزود:‌ «مقام معظم رهبری فرمودند کار باید تشکیلاتی باشد. یعنی اگر کسی به‌صورت فردی وارد میدان شود، یا مجموعه‌ای به‌تنهایی بخواهد کاری بکند، یا قدرت اثرگذاری نخواهد داشت یا اثرگذاری‌اش محدود به یک فضای کوچک خواهد ماند. اگر می‌خواهیم در عرصه فرهنگ، تبلیغ دین و ترویج سیره شهدا، جریان ایجاد کنیم و موج بسازیم، باید تشکیلاتی کار کنیم. به این نتیجه رسیدیم که باید ظرفیت مجموعه‌های مختلف فعال در عرصه شهدا کنار هم قرار گیرد تا بتوانیم یک حرکت ناب و اثرگذار رقم بزنیم.»

مدیر شبکه ملی جهاد و شهادت تأکید کرد: «این پیوند براساس توانمندی‌های خاص هر مجموعه شکل می‌گیرد، بسته به توان هر مجموعه شهدایی برای آنها در شبکه نقش تعریف کرده‌ایم. مثلاً اگر زمانی احساس کنیم اعضای شبکه نیاز به آموزش دارند، به‌جای آن‌که دو سه استاد دعوت کنیم، به سراغ مجموعه‌هایی که قبلاً در این زمینه تجربه داشته‌اند و دوره‌های آموزشی موفقی برگزار کرده‌اند، می‌رویم و از آن‌ها درخواست می‌کنیم که مسئولیت آموزش را بر عهده گیرند.»

وی به نمونه‌ای از استفاده از توان مجموعه‌های تربیت‌یافته در برنامه‌های میدانی اشاره کرد و گفت: «گاهی اوقات فرصت آموزش نداریم؛ مثلاً در عملیات محرم امسال؛ در این موارد به‌جای آموزش از صفر، از مجموعه‌هایی استفاده می‌کنیم که نیرو‌های آموزش‌دیده و توانمند در عرصه روایتگری دارند. به آن‌ها می‌گوییم با نیروهایتان بیایید و عملیات ما را جلو ببرید. این بار هم، بیشتر نیرو‌هایی که با ما عملیات انجام دادند، از مجموعه‌هایی بودند مثل سیره شهدا که قبلاً نیرو تربیت کرده‌اند.»

موسوی‌زاده با بیان اینکه این شبکه، براساس شناسایی دقیق ظرفیت‌ها شکل گرفته است، گفت: «مجموعه‌ها و توانمندی‌هایشان را شناسایی می‌کنیم و بسته به قابلیتشان برایشان در شبکه نقش تعریف می‌کنیم. حتی وقتی برای طلبه‌ها فراخوان ثبت‌نام دادیم، یکی از سؤالاتی که از آن‌ها پرسیدیم این بود که اگر عضو مجموعه شهدایی هستید، نام و نشانی مجموعه‌تان را بنویسید. چون هدف ما این است که برویم سراغ همان مجموعه و تفاهم کنیم تا با نیروهایشان به شبکه بپیوندد. قصد داریم ظرفیت مجموعه‌ها کنار هم قرار گیرد. این تنها راه شکل‌گیری یک جریان واقعی و مؤثر در عرصه شهداست.»

یادواره‌ها؛ آغاز رفاقت با شهداست

موسوی‌زاده درباره مجموعه برنامه‌هایی که ذیل عنوان محل قرار اجرا می‌شود، اظهار کرد: «یادواره‌های شهدا، شروع رفاقت با شهداست. یعنی یک تلنگر می‌زند و رفاقت آغاز می‌شود. محل قرار کجاست؟ جایی که شهید حضور دارد، جایی که جسم او دفن شده است؛ یعنی گلزار شهدا. گلزار‌ها محل قرار با شهدایی است که با آنها در یادواره‌ها انس گرفتیم. پاتوق فرهنگی مستمر نیز یادمان‌های شهدای گمنام است؛ یعنی جایی که حال خوب و انس با شهدا باید استمرار پیدا کند.»

موسوی‌زاده با اشاره به مفهوم «حس مکان» در روان‌شناسی گفت: «حس مکان می‌گوید هرچه شناخت شما نسبت به یک مکان بیشتر باشد، انس‌گیری با آن مکان قوی‌تر، سریع‌تر و مؤثرتر خواهد شد. هرچه حال و حس خوب شما نسبت به یک مکان بیشتر باشد، ارتباط‌گیری‌تان هم با آن مکان قوی‌تر خواهد بود. هر چه شناخت مردم از گلزار شهدا و شخصیت شهدای مدفون در آن بیشتر باشد، ارتباط‌گیری آن‌ها با آن مکان و با خود شهدا عمیق‌تر خواهد شد.»

وی درباره یکی از مهم‌ترین برنامه‌های محل قرار می‌گوید: «ما راوی‌های‌مان را می‌فرستیم در گلزار شهدا، تا کنار مزار شهدا برای مردم خاطره بگویند. وقتی یک زائر بفهمد شهیدی که همیشه از کنار او گذر می‌کرده چه ویژگی‌هایی دارد، تأمل بیشتری می‌کند. مثلاً وقتی بداند که آن شهید اهل توسل بوده یا علما در موردش گفته‌اند انس ویژه‌ای با امام زمان داشته، این شناخت، رفاقت را عمیق‌تر می‌کند. می‌نشیند، با شهید حرف می‌زند و این انس تقویت می‌شود. یادواره‌های شهدا شروع کار است. بعد این انس منتقل می‌شود به محل قرار که گلزار‌ها هستند. سپس باید این حال خوب استمرار پیدا کند. برای همین می‌رویم سراغ یادمان‌های شهدای گمنام. اینها بستر آماده‌ای برای استمرار انس با شهدا هستند. آنجا برنامه‌های مختلف و جذاب فرهنگی طراحی و اجرا می‌کنیم تا این حال خوب نهادینه شود.»

مدیر شبکه ملی جهاد و شهادت درباره مخاطبان و مشارکت‌کنندگان در طرح‌ها گفت: «تمام طرح‌های ما با محوریت روحانی راوی، ولی با کنشگری فعال مردم اجرا می‌شود. یعنی بنای ما این است که مردم نقش‌آفرین باشند در اجرای طرح‌ها و حضور فعال و پررنگ مردم احساس شود.»

وی به یکی از طرح‌های ویژه شبکه اشاره کرد و ادامه داد: «طرح پهلوان محله من، در بستر یادواره‌های شهدای محلی اجرا می‌شود. هدف این است که مردم با شهدای محله خودشان، یعنی پهلوان‌های محله‌شان انس گیرند. دو مدل روایتگری نیز در گلزار شهدا پیش‌بینی شده است. نخست، روایتگری مزار به مزار است که راوی به همراه جمعی از مردم بر سر قبور شهدا حاضر شده و پیرامون هر شهید روایت ارائه می‌دهد. دوم، روایتگری صحنه‌ای است که در قالب برنامه‌ای عمومی، در فضای گلزار و با محوریت شهدای همان مکان اجرا می‌شود. برای پشتیبانی محتوایی راویان، کتاب‌هایی با عنوان روایتگری گلزاری در دست تهیه است. در این کتاب‌ها، مشخصات، نشانی مزار، تصویر، اطلاعات اولیه و خاطرات تأثیرگذار شهدای هر گلزار گردآوری شده است. این کتاب‌ها برای گلزار شهدای مراکز استان‌ها آماده شده تا راویان، پیش از روایتگری با شهدا آشنا شده و اطلاعات لازم را به‌صورت مستند و دقیق به مردم منتقل کنند.»

موسوی‌زاده درباره روند عضویت در این شبکه می‌گوید: «برای عضویت در شبکه دو مسیر پیش‌بینی شده است؛ اگر فردی به‌صورت مستقل و بدون وابستگی به مجموعه خاصی اقدام کند، ابتدا ثبت‌نام کرده و سپس مورد ارزیابی قرار می‌گیرد. چنانچه نیاز به آموزش‌های تکمیلی داشته باشد، به مجموعه‌های فعال در حوزه شهدا معرفی می‌شود تا آموزش‌های لازم را طی کند و سپس در عملیات‌های شبکه مشارکت داشته باشد. در برخی موارد ممکن است فرد آموزش‌های مقدماتی را دیده باشد و تنها نیاز به یک دوره کوتاه‌مدت رفع اشکال داشته باشد. در این صورت، در دوره‌های فشرده‌ای که توسط مجموعه‌های توانمند برگزار می‌شود شرکت می‌کند و پس از آن به شبکه می‌پیوندد. اگر فردی از ابتدا دارای توانمندی لازم باشد، مستقیماً در عملیات‌ها حضور پیدا می‌کند. اگر فردِ متقاضی عضو مجموعه‌ای باشد یا قبلاً در مجموعه‌ای آموزش دیده باشد، با ذکر نام آن مجموعه و در قالب همان گروه در شبکه ثبت‌نام می‌شود و همکاری خود را آغاز می‌کند.»

موسوی‌زاده درباره افق پیش‌روی این شبکه گفت: «هدف نخست ما این است که مجموعه‌های فعال در عرصه شهدا کنار یکدیگر قرار گیرند و با هم‌افزایی، کاری اثرگذار و جریان‌ساز در کشور رقم بزنند. در بلندمدت نیز به‌دنبال آن هستیم که همه طلاب کشور، هم در زندگی شخصی و خانوادگی و هم در منبر‌ها و عرصه تبلیغ، انس ویژه‌ای با شهدا داشته باشند و سیره شهدا را به‌عنوان یکی از مؤثرترین ابزار‌های تبلیغی در سبد فعالیت خود قرار دهند.»

موسوی‌زاده ادامه می‌دهد: «از دیگر اهداف ما این است که مردم هر محله شناخت عمیق‌تری نسبت به شهید محله خود پیدا کنند؛ نه صرفاً از طریق دیدن نام یا تصویر آن‌ها بر دیوار کوچه‌ها، بلکه به واسطه روایتگری‌هایی که به همت طلاب در مناطق مختلف انجام می‌شود. به دنبال آن هستیم که کار به نقطه‌ای برسد که وقتی کسی از کنار نام شهیدی در کوچه یا خیابان محل خود عبور می‌کند، معارف زندگی آن شهید در ذهنش تداعی شود و این شناخت، به پیوندی درونی و عمیق تبدیل شود.»
 

منبع: ایکنا