رِییس «اندیشکده ادبیات پایداری»:
مفهوم مقاومت، پایداری ودفاع، مفهومی عام در فرهنگ ملتهاست. این مفهوم کاملاً ارزش تلقی می‌شود، زیرا یک واکنش غیرارادی در برابر تهاجم است. ادبیاتی که زاییده مفهوم مقاومت پایداری است و درحوزه محتوایی وموضوعی به خلق اثر می پردازد ، ادبیات پایداری نامیده می‌شود.
به گزارش خبرنگار نهضت، مفهوم مقاومت، پایداری ودفاع، مفهومی عام در فرهنگ ملتهاست. این مفهوم کاملاً ارزش تلقی می‌شود، زیرا یک واکنش غیرارادی در برابر تهاجم است. ادبیاتی که زاییده مفهوم مقاومت پایداری است درحوزه محتوایی وموضوعی به خلق اثر می‌پردازد. «اندیشکده ادبیات پایداری» حوزه هنری بنا بر رهنمود‌های مقام معظم رهبری و با هدف سامان‌دهی و صورت‌بندی نظری جریان ادبیات پایداری در فضای علمی و دانشگاهی کشور از آذر ۱۳۹۹ تـأسیس شد. از نکات حائز اهمیت در جریان تاسیس این اندیشکده حضور جمعی از نخبگان و پیشکسوتان ادبیات پایداری است که این امیدواری را ایجاد می‌کند تا گام ناتمام قبلی در تأسیس رشته ادبیات پایداری در دانشگاه‌ها با حضور و اهتمام این اعضاء شکل جدی‌تری به خود گیرد. در اين خصوص با دکتر «محمدرضا سنگری» پژوهشگر، نویسنده و شاعر، گفتگو کردیم كه درادامه مي‌خوانيد.
پرداختن به ادبیات پایداری چه ضرورتی دارد؟
ادبیات هرملتی گزیده تفکر، آرمان‌ها و فرهنگ هرملت است؛ بنابراین وقتی به ادبیات یک ملت می‌پردازیم گویی هویت وتفکرات آن ملت را مرور می‌کنیم. ادبیات پایداری ملت‌ها بخشی از هرملت است اگر قرار باشد گستره ادبیات پایداری در ایران را مشخص كنيم «ادبیات انقلاب اسلامی، دفاع مقدس، مدافعان حرم، مدافعان سلامت» زیر مجموعه‌های ادبیات پایداری قرار می‌گیرند و لازمه شناخت این ادبیات شناختن فرهنگ و جامعه ايراني است. همچنين شناخت ادبیات پایداری هرملت و هرجامعه‌ای، تصویر روشنی از تفکر، آرزو‌ها و آرمان‌ها و فرهنگ آن ملت و جامعه را برای ما مشخص می‌کند لذا ما به شناخت ادبیات پایداری نیاز داریم تا با شناخت ادبیات پایداری، تصویري روشن از ملت و سرزمین مادري خود را در اختيار نسل‌هاي بعد قرار دهيم.
اندیشکده ادبیات پایداری قرار است چه فعاليتي انجام دهد؟
اندیشکده ادبیات پایداری در حوزه سیاستگذاری، شناخت ابعاد و اضلاع ادبیات انقلاب و دفاع مقدس و به خصوص تامین نیاز دانشگاه در گرایش رشته ادبیات پایداری، فعالیت دارد بنابراين اگر کسی از شما سئوال کند ادبیات انقلاب اسلامی چه ویژگی‌ها و چه ابعادی دارد؟ شما چه اثری را می‌شناسید که بتواند این موضوع را به خوبی معرفی کند؟ اندیشکده ادبیات پایداری به این مسئله می‌پردازد و با بهره گیری از توان دانشگاه‌ها و مراکز علمی این نیاز را پاسخ می‌دهد. نکته دوم در مقطع کارشناسی ارشد رشته‌ای در دانشگاه‌ها وجود دارد به نام «رشته ادبیات پایداری» که در حال حاضر ۴۴ دانشگاه کشور در این زمینه فعال هستند، اما متأسفانه دروس و منابع آن‌ها تأمین نشده است! ما به میدان آمده ایم که به این نیاز پاسخ بدهیم. چنین نیاز‌های علمی را برای مراکزعلمی و جهان تامین کنیم و هر زمان از هر كجای جهان از ما سئوال کنند که ادبیات انقلاب اسلامی چه ابعاد و خصوصیاتی دارد و چه راهی را طی کرده است؟ ما به این سئوالات در سطح جهانی پاسخ دهیم. یا اگر از ما سئوال کنند ادبیات دفاع مقدس چگونه است؟ و چه ویژگی دارد؟ یا در استان‌های مختلف کشور چه آثاری تولید و چه راه‌هایی پیموده شده است؟ پاسخگوی این سئوالات باشيم.
به نظر می‌رسد ادبیات پایداری با شروع جنگ تحمیلی به وجود آمد، قبل از اینکه روی آن نامی گذاشته شود؟
جنگ یکی از شاخه‌های ادبیات پایداری است این ادبیات قلمرو‌هایی دارد هرجا که استبداد داخلی یا یک جریانی باشد که هویت ملی جامعه را تهدید کند؛ پرداختن به آن؛ ادبیات پایداری محسوب می‌شود. به عنوان مثال در حال حاضردر ايران؛ ادبیات مدافعان سلامت به وجود آمد و کرونا با خودش ادبیاتی به همراه آورد که مقابل جریانی که جامعه و مردم را تهدید می‌کرد قرار گرفت تا به جامعه، امید، همدلی و همبستگی تزريق كند، این ادبیات ادبیات پایداری است. زمانی که انقلاب کردیم ادبیاتی که برای این انقلاب خلق شد ادبیات پایداری است ما مدافعان حرم، شهدای آتشنشان و هسته‌ای داریم ادبیاتی که برای این‌ها خلق می‌شود ادبیات پایداری است بنابراین ادبیات پایداری منحصر به جنگ نیست. جنگ جزئی از ادبیات پایداری است نه همه ادبیات پایداری .
۴۱ سال از پیروزی انقلاب اسلامی گذشته است شما اگر به عنوان مخاطب قرار بگيريد، جایگاه ادبیات پایداری را در کشور و جهان، چظور می‌بینید؟ آیا در جاده خوبی در جهان ایستادیم؟
رهاورد مقاومت وپایداری ما در این سال‌ها قبل و بعد از پیروزی انقلاب تا این لحظه ، خلق حدود ۴۰ هزار اثر در این زمینه بوده است که حدود ۳۰ هزار اثر به ادبیات حوزه دفاع مقدس بر می‌گردد معلوم می‌شود که جایگاه رفیعی داریم بعضی از این آثار مورد اقبال اجتماعی قرار گرفته اند مانند کتاب «دا» که بیش ۱۷۰ بار چاپ شده و این نشان دهنده این است که مورد اقبال عمومی قرار گرفته و مردم از این ادبیات استقبال کرده اند. این ادبیات به مردم امید و روح حماسی را در جامعه گسترش می‌دهد. ما درجایی ایستاده ایم که حدود ۴۰ هزار اثر در حوزه ادبیات پایداری خلق کردیم البته افت و خیز دارد و ممکن است برخی خیلی شاخص نباشند. می‌توانیم بگوییم ۵۰۰ اثر داریم که می‌توانند در حد جهانی مطرح شوند جهان تشنه است تا در مقابل خطر‌هایی که تهدیدش می‌کند به این آثار تولید شده ما به چشم الگو و راهنما برای حرکت نگاه می‌کند.
وقتی ۴۰هزار اثر داریم پس در ترجمه این آثار کم کاری کرده ایم ترجمه این آثار انگشت شمار است، کم کاری از کی است؟
مشکل کار این است که ما متولی روشنی از آغاز نداشتیم و بعد که شروع کردیم ، در این زمینه مدیریت دقیق نبوده است که چه آثاری و به چه زبان‌هایی ترجمه شوند. مثلا در محور مقاومت از ما الگو می‌گیرند اما اينكه ما کدام آثار رابرایشان ترجمه کنیم این نیازمند یک کانون مشخص است. البته تعدای اثر ترجمه شده اند، اما به نظر می‌رسد باید قضیه را جدی‌تر بگیریم و نهاد‌هایی وارد این عرصه شوند و با یک برنامه ریزی و مهندسی دقیق تعدادی زیاد اثر را ترجمه کنند.
به طور مثال در مورد بمباران اتمی هیروشیما کتاب «ساداکو و هزار درنای کاغذی» یک کتاب کودکانه است که نوشته و جهانی شده است، با توجه به ابعاد مختلف جنگ ار بمباران شیمیایی و جنگ شهرها. چرا ما نتوانستیم یک کتاب را درسطح جهان مطرح کنیم؟
دقیقا علت ایجاد اندیشکده ادبیات پایداری پرداختن به این موضوع است البته ما تازه شکل گرفته ایم و قرار است به این موضوعات بپردازیم البته گفتنی است بعضی موضوعات نیاز به زمان دارد تاتولید شود و بعد از تولید، ترجمه شوند. بسیاری از آثار مطرح جهان مثلا ۵۰ سال بعد از آن حادثه به وجود آمدند و شکل گرفتند، چون گاهی ابعاد یک مسئله زمانی مشخص می‌شود که که اندکی از آن موضوع فاصله بگیریم گاهی نمی‌توانیم تمام ابعاد حادثه را ببینیم نیازمندیم فاصله بگیریم بعد اطراف حادثه را بکاویم بعد بنویسیم. مثلا از دوره دفاع مقدس ، ۳۰ سال گذشته اضلاع و آثار جنگ الان بیشتر مشخص می‌شود به همین دلیل آثاری که تولید می‌شود پخته‌تر هستند اگر ترجمه شوند جهانی می‌شوند و جهان با ابعاد دفاع مقدس آشنا می‌شوند.
به نظر می‌رسد در کتاب‌های درسی از ادبیات پایداری کم می‌بینیم؟
این حرف نادرست است من خودم در تالیف کتاب‌های درسی نقش داشتم وبه نظرم سهم ادبیات پایداری چشمگیر است. اگر کسی دقیق بررسی کند می‌بیند حجم ادبیات پایداری در کتاب‌های درسی مناسب است نکته مهم اینکه کتاب درسی محدود است موقع تالیف کتاب درسی ، ۷۰۰ خواهنده وجود دارد که باید به موضوع آن ها پرداخته شود مثل محیط زیست، نیروی انتظامی. کتاب درسی موضوعات دیگری دارد که باید به آن هم بپردازد؛ خودتان حساب کنید سهم هرموضوع در کتاب‌های درسی چقدر خواهد شد.
1401/03/30