رَبیعُ الاول سومین ماه سال هجری قمری است.

ربیع از ماده «ربع» و معنای اصلی این ماده به عدد چهار بازمی‌گردد و عرب به فصل بهار که یک چهارم سال است، ربیع گفته است. از آنجا که ماه ربیع الاول و ربیع الآخر در آغاز این فصل جای گرفته‌اند به نام این فصل موسوم شده‌اند. مسعودی می‌نویسد: سالی که این نامگذاری انجام شده مقارن با فصل بهار بوده‌است.

فضیلت

این ماه در بین شیعیان به ماه شادی و سُرور معروف است. میلاد پیامبر اکرم(ص)، امام صادق(ع) و آغاز امامت حضرت مهدی(عج) در این ماه واقع شده‌اند.

میرزا جواد آقا ملکی تبریزی در کتاب المراقبات می‌نویسد:

«این ماه همان‌گونه که از اسم آن پیداست بهار ماه‌ها است، به‌جهت اینکه آثار رحمت خداوند در آن هویداست. در این ماه، ذخایر برکات خداوند و نورهای زیبایی او بر زمین فرود آمده است. زیرا میلاد رسول خدا صلّی اللّه علیه و آله و سلّم در این ماه است و می‌توان ادعا کرد از اول آفرینش زمین، رحمتی مانند آن بر زمین فرود نیامده است زیرا برتری این رحمت بر سایر رحمت‌های الهی مانند برتری رسول خدا بر سایر مخلوقات است.

وقایع ماه ربیع الاول

ولادت رسول خدا(ص) (۱۷ ربیع‌الاول )

ازدواج پیامبر(ص) با حضرت خدیجه(س) مادر حضرت زهرا(س) نخستین زنی که مسلمان شد

لیلة المبیت و هجرت پیامبر(ص) (۱ ربیع‌الاول)

ولادت امام جعفر صادق(ع) ششمین امام شیعیان اثنی‌عشری و پنجمین امام اسماعیلیه (۱۷ ربیع‌الاول )

درگذشت سکینه دختر امام حسین(ع) در مدینه (۵ ربیع‌الاول )

ورود فاطمه معصومه(س) به قم (۲۳ ربیع‌الاول )

شهادت امام حسن عسکری اول ربیع الاول و آغاز امامت امام زمان(ع) طبق نقل علامه مجلسی در زاد المعاد از شیخ طوسی در مصباح

شهادت امام حسن عسکری(ع) یازدهمین امام شیعیان اثناعشری(۸ ربیع‌الاول )

آغاز امامت امام مهدی(ع) (۹ ربیع‌الاول )

اعمال روزهای ماه ربیع الاول

روز اول

روزه گرفتن

زیارت پیامبر(ص)

زیارت امیرالمؤمنین(ع)

روز نهم 

اطعام کردن

پوشیدن جامه‌های نو

روز دوازدهم       

خواندن دو رکعت نماز در رکعت اوّل بعد از حمد سه مرتبه قُل یا اَیهَا الْکافِرُونَ و در رکعت دوّم سه مرتبه توحید

روز هفدهم (میلاد پیامبر اکرم)          

غسل کردن

روزه گرفتن که ثواب روزه یک سال را دارد.

زیارت پیامبر(ص)

زیارت امیرالمؤمنین(ع)

خواندن دو رکعت نماز، در هر رکعت بعد از سوره حمد، ده مرتبه اِنّا اَنْزَلْناهُ و ده مرتبه سوره توحید بخواند و بعد از اتمام نماز این دعا بخواند: اَللّهُمَّ اَنْتَ حَی لاتَمُوتُ وَ خَالِقٌ [فائق‌] لَا تُغْلَبُ [لا تخلق‌] وَ بَدِي‌ءٌ لَا تَنْفَدُ وَ قَرِيبٌ لَا تَبْعُد... يَا حَنَّانُ يَا مَنَّانُ يَا ذَا الْجَلَالِ وَ الْإِكْرَامِ‌ إِنَّكَ عَلى‌ كُلِّ شَيْ‌ءٍ قَدِيرٌ وَ لَا حَوْلَ وَ لَا قُوَّةَ إِلَّا بِاللَّهِ الْعَلِيِّ الْعَظِيمِ. 

خیرات کردن و صدقه دادن