سازمان هیئت و تشکل‌های دینی | در گفتگو با یک پژوهشگر حوزه سلامت معنوی مطرح شد؛
پژوهشگر حوزه سلامت معنوی گفت: «مراسم مذهبی به حیث معنوی و اجتماعی، در تحول قلبی و شناختی و در برقراری زندگی متعادل و متعالی ظرفیت بسیاری دارند.»
به گزارش روابط‌عمومی سازمان تبلیغات اسلامی، مریم صف آراء، روانشناس، پژوهشگر حوزه سلامت معنوی و عضو هیئت‌علمی دانشگاه الزهرا (س) درباره تأثیر شرکت در مراسم مذهبی بر ارتقای معنویت و کیفیت زندگی اظهار داشت: «باور بسیاری از مردم حتی افراد مقید به شرکت در مراسم مذهبی این است که این مراسم صرفاً توجه و عرض ارادتی به اهل‌بیت (ع) است و آن را نوعی رفتار عاطفی و هیجانی و نه حتی تحولی، تلقی می‌کنند؛ درحالی‌که حضور در آیین‌های معنوی علاوه بر عرض توجه و ارادت به اهل‌بیت (ع)، به اقتضای معنویت حاکم بر این نوع محافل و به سبب تحول شناختی در خصوص باور انسان به حقایق زندگی برگرفته از کلام عترت هم در ایجاد و نهادینه‌سازی باور‌های دینی و هم در اصلاح سبک زندگی دینی تأثیری بس شگرف دارد.»
این پژوهشگر با اشاره به گزارش‌های معنوی مراجعین مراکز مشاوره که در مکان‌ها یا مراسم مذهبی حضور داشتند، افزود: «عبارت‌هایی همچون «به‌خاطر اهل‌بیت (ع) او را بخشیدم»، «به‌خاطر این ایام مبارک این خطا را ترک کردم»، «در این محفل به خودم آمدم و با خودم در خصوص خدمت به مردم عهد کردم» و مانند این‌ها نشان می‌دهد که حضور در مراسم عزاداری نه‌تن‌ها دال بر اصلاح و برقراری تعادل در زندگی افراد است بلکه حتی حاکی از نیل و دستیابی آن‌ها به تعالی است.»
اهمیت مدیریت هیئت‌ها توسط بانوان
به گفته صف آراء، آیین‌های مذهبی به حیث معنوی و اجتماعی، در تحول قلبی و شناختی و در برقراری زندگی متعادل و متعالی، ظرفیت بسیاری دارند. به لحاظ خانوادگی نیز مادر نقش بسیار مهمی در تربیت معنوی و خودساختگی روانی و شخصیتی فرزندان دارد؛ بنابراین همین که مادران بتوانند در راستای تربیت روانی و معنوی فرزندان از ظرفیت مراسم مذهبی بهره‌برداری کنند، این خود مؤثرترین نقشی است که می‌توانند ایفا کنند.
او ادامه داد: «بدون شک مدیریت هیئت‌ها توسط بانوان به سبب تأثیر بر فرزندان، چنانچه صرفاً بر بعد تربیتی متمرکز باشد، می‌تواند مؤثر باشد.»
این پژوهشگر تصریح کرد: «گاهی دیده می‌شود که سکان‌داری اجرائی بانوان در امر ترتیب‌دادن و برقراری مراسم، آن‌ها را از هدف تبیین اهمیت هیئت و برقراری تمهیدات تربیتی برای حضور فرزندان دور می‌کند و این خوب نیست، چرا که در نهایت هدررفت ظرفیت اساسی و مهم مادر را در نقشی مهم‌تر به همراه دارد.»
استاد دانشگاه الزهرا تأکید کرد: «متأسفانه در برخی خانواده‌ها دیده می‌شود که مادر در خانه کمتر حضور داشته و با پرداختن به امور اجرائی و مدیریتی مربوط به برپایی مراسم مذهبی، از خانه و فضای تربیتی غافل شده و از قضا فرزندانِ همین افراد، از روی تغافل یا از روی تعارض کمتر در این نوع مراسم دیده می‌شوند.»
حضرت زهرا (س) منشأ اثرگذار برای بانوان
این استاد دانشگاه گفت: «اگر زنان بتوانند به درک درست و کاملی از زنان الگو و قرآنی به‌ویژه حضرت زهرا (س) برسند و این منشأ اثر آن‌ها در این‌گونه مراسم‌ها باشد، به وجهی بسیار متعالی رسیده‌اند؛ چرا که این زنانِ آگاه و خودساخته در مسیر شبیه‌سازی به منش و روش فاطمی، می‌توانند در هر سه بعد رفتاری، عاطفی و شناختی منشأ اثرگذاری برای دیگر بانوان در این‌گونه مراسم باشند.»
او ادامه داد: «اولین و مؤثرترین اقدام اثرگذار بانوان، رشد و تحول شناختی نسبت به ماهیت وجودی و زنانه خویش؛ دوم، همانندسازی آن‌ها با کامل‌ترین الگوی زنان عالم و سوم، اجرا و اعمالِ آموخته‌های درونی شده برگرفته از سیره فاطمی (س) در جمع‌ها و مراسم مذهبی است.»
تأثیرگذاری هیئت‌های مذهبی در حفظ کانون خانواده
صف آراء گفت بدون شک ماهیت متعالیِ معنوی و شناختی هیئت‌های مذهبی هم بر فرد و هم بر خانواده اثرگذار است؛ «بهم پیوستگی خانواده با یکدیگر، با حضور در مراسم مذهبی و بهره‌گیری آن‌ها از فضای معنوی، سبب رشد و ارتقای درونی، حال مثبت و خوب، افزایش احساس مسئولیت‌پذیری و نیز مانع از افتراق، خستگی، تنهائی و بی‌حوصلگی اعضای خانواده می‌شود.»
او تأکید کرد: «چنین فضائی که اینقدر می‌تواند در زدودن کجی‌ها از نظام خانواده و برقراری تحول مثبت در خانواده مؤثر باشد، می‌طلبد که با ساختار کمی و کیفی مثبتی برنامه‌ریزی و اجرا شده تا بتواند به نفع بهره روانی و معنوی و نیز خانوادگی، انتخاب همیشگی خانواده‌ها باشد.»
مقام معظم رهبری، در یک بحث تمدنی در دیدار با جمعی از مداحان اهل‌بیت (ع)، مسئله خانواده را بر دوش هیئت‌ها گذاشته و فرمودند: «در این برهه از زمان روی مسئلهٔ خانواده تکیه کنید، دشمن نه دشمن ایران یا دشمن انقلاب؛ دشمن بشریّت تصمیم گرفته که نظام خانواده را در بین بشر از بین ببرد. خانواده سنّت الهی است.» پیرو منویات رهبر انقلاب بر تمرکز دشمن به مسئله خانواده و نقش هیئت‌ها در حفظ نظام خانواده لازم است تا به‌منظور جذب خانواده‌ها به مراسم مذهبی اقداماتی انجام شود.
راهکار‌هایی برای جذب خانواده‌ها به هیئت
صف آراء خاطرنشان کرد: «توجه به زمان برگزاری مراسم عزاداری که در تزاحم با برنامه اعضای خانواده نبوده و همه بتوانند در آن شرکت کنند؛ برنامه‌ریزی‌های جامع که بتواند پاسخگوی همه اعضا خانواده با سنین مختلف باشد و مثلاً کودک یا نوجوان در چنین بستری نه‌تن‌ها خسته نشده، بلکه بهره روانی و شناختی فراوان ببرد و برقراری نظم در همه جزئیات مربوط به هیئت از جمله راهکار‌های جذب خانواده‌ها به مراسم مذهبی است.»
صف آراء در پایان تأکید کرد: «هیئت‌ها به سبب تأثیر همه‌جانبه و گسترده‌ای که دارند باید بیشتر محل توجه و تمرکز مسئولین و برنامه‌ریزان باشد؛ لذا شایسته است که همه هیئت‌ها هر چند کوچک، اتاق فکر داشته باشند. اتاق فکری در راستای تحقق اهداف عالیه و غایی هیئت که اول خودسازی و سپس انسان‌سازی را در دستور کار دارد.»
منبع: روزنامه جام جم
1402/09/28