۱۰۰۰ ازدواج موفق در دو سال و نیم فعالیت سامانه همسریابی تبیان
به گزارش روابط عمومی سازمان تبلیغات اسلامی، موسسه فرهنگی و اطلاع رسانی تبیان با پیشینه ۱۲ سال فعالیت در زمینه فناوری اطلاعات و ارتباطات و راه‌اندازی جامع‌ترین سایت فرهنگی و دینی در ایران، اکنون نامی شناخته شده برای کاربران ایرانی اینترنت است. سایت تبیان به عنوان بزرگترین مجموعه سازمان تبلیغات اسلامی در حوزه فناوری اطلاعات و ارتباطات، مخاطبان وسیع و گسترده‌ای دارد که جوانان مجرد در سن ازدواج بخش عظیمی از این جامعه را تشکیل می‌دهند. به همین دلیل از سال ۱۳۹۲ سامانه همسان گزینی در سایت تبیان ایجاد شد که بر پایه فعالیت معرفان ازدواج، کار‌های خود را دنبال می‌کرد. این سامانه در سال ۱۳۹۴ با همکاری وزارت ورزش و جوانان به صورت رسمی افتتاح شد که جوانان مشخصات خود را و معرفان ازدواج، مشخصات متقاضیان خود را در آن وارد کرده و معرفان براساس مشخصات موجود، گزینه مناسب برای متقاضیان خود را انتخاب می‌کردند. در این مدت ۷ هزار نفر در سامانه همسان‌گزینی تبیان ثبت نام کرده و بیش از ۳ هزار و ۷۰۰ ازدواج موفق در آن ثبت شد، اما دامنه این فعالیت محدود به ۶ استان می‌شد. برای حل مشکلات موجود، پلتفرم «همدم» در تیرماه سال ۱۴۰۰ رونمایی شد که دستیار خانواده‌ها برای ازدواج است. با زهره سادات حسینی، مدیر این سامانه به گفتگو نشستیم تا «همدم» را بهتر و بیشتر بشناسیم.
*خیلی از افرادی که می‌توانند مخاطب «همدم» باشند هنوز با این سامانه آشنا نشده‌اند؛ چه شد که این خدمت از همسان‌گزینی به همدم تغییرعنوان داد؟
تغییرات بیش از عوض شدن نام بود؛ انتخاب‌ها در سامانه همسان‌گزینی را معرف‌ها انجام می‌دادند، در دوران فعالیت سامانه همسان‌گزینی، پیشنهاد‌هایی به ما می‌رسید که اجازه دهیم خود کاربران هم فرصت انتخاب داشته باشند؛ به همین خاطر از سامانه همسان‌گزینی تبیان به پلتفرم همدم مهاجرت کردیم.
*با این حساب تفاوت‌هایی بین آن‌ها وجود دارد...
تفاوت‌های همدم با سامانه همسان‌گزینی در این است که سامانه همدم به صورت اپلیکیشن موبایلی است؛ ضریب نفوذ بالاتری دارد و در تمام کشور قابل فعالیت است؛ امکان انتخاب سوژه را به کاربر می‌دهد و از طرف دیگر شبکه معرفان همسان‌گزینی در همدم فعالیت خود را شروع کرد. کاربران بعد از ثبت نام در همدم، فرم‌های مشخصات خود را تکمیل کرده و دو آزمون روانشناسی می‌دهند و مدارک خود را الصاق می‌کنند و حساب کاربری آن‌ها مورد تایید قرار می‌گیرد. براساس مشخصاتی که ارائه کرده‌اند، سامانه پیشنهاداتی به آن‌ها ارائه می‌دهد، اگر گزینه پیشنهادی سامانه مورد تایید آن‌ها نبود، می‌توانند با جستجو، گزینه مورد نظر خود را پیدا کنند.
*صحت سنجی اطلاعات را به چه صورت انجام می‌دهید؟
برای صحت سنجی اطلاعات به سامانه‌های دستگاه‌های دولتی مانند ثبت احوال و وزارت علوم متصل هستیم و مشخصات ارسال شده از طرف کاربران، به مراکز مربوط ارسال میشود و صحت آن‌ها مورد بررسی قرار می‌گیرد. بخش دیگری از صحت اطلاعات با بررسی مدارک ارسال شده مورد سنجش قرار می‌گیرد. کاربر وقتی در سامانه با سایر کاربران تراکنش انجام می‌دهد، کاربران دیگر گزارش‌هایی را براساس اتفاقاتی که رخ داده است، برای ما ارسال می‌کنند که این گزارش‌ها هم بخش دیگری از اطلاعات را صحت‌سنجی می‌کند. با این حال در زمینه وضعیت اقتصادی خانواده‌ها یا میزان اعتقاد به مسائل دینی، صحت سنجی را ما انجام نمی‌دهیم و صرفا به داده‌هایی که خود افراد در حساب کاربری خود ثبت می‌کنند، اکتفا می‌کنیم. در نهایت بخش زیادی از اطلاعات براساس خود اظهاری افراد تکمیل میشود و تحقیقات نهایی در خصوص طرف مقابل را خانواده‌ها باید انجام دهند.
*تا به حال پیش آمده است که کسی از روی قصد و غرض، اطلاعات اشتباه ارائه کرده باشد؟
نمی‌توان گفت به قصد و غرض بوده، ولی پیش آمده است که افراد اطلاعات اشتباه وارد کرده‌اند و بعد از مرحله آشنایی و گزارش‌های ارسال شده، متوجه شده‌ایم که این اطلاعات اشتباه وارد شده است که بعد از پیگیری‌های ما، اطلاعات اشتباه اصلاح شده است. چون موضوع ازدواج در این سامانه مطرح است، افراد سعی می‌کنند که اطلاعات خود را به درستی وارد کنند.
*فعالیت همدم در کشور به چه صورت است؟
کاربران در کل کشور می‌توانند در سامانه ثبت نام کنند. سپس معرفان ما که در تهران حضور دارند، کار را دنبال می‌کنند؛ گستره فعالیت معرفان ما از نظر قومیتی به گونه‌ای است که هر کدام از آن‌ها به یک فرهنگ کشور آشنایی دارند. معرفی هم با نظارت خانواده‌ها به صورت تلفنی انجام میشود.
*در حال حاضر چند نفر در سامانه عضویت دارند و چه تعداد ازدواج در این بین به ثبت رسیده است؟
از ابتدای رونمایی سامانه همدم، بیش از ۵۵۰ هزار بار اپلیکیشن این برنامه دانلود و نصب شده است که صحت سنجی حدود ۳۰ هزار نفر از این افراد در سامانه صورت گرفته است و به صورت فعال در سامانه حضور دارند. حدود ۹۸۲ نفر نیز تاکنون با یکدیگر ازدواج کرده‌اند. تاکنون بیش از ۲ میلیون و ۷۰۰ هزار تراکنش در سامانه اتفاق افتاده است؛ تراکنش‌ها میزان فعالیت‌ها و درخواست‌هایی است که فرد در سامانه انجام می‌دهد.
*درخواست‌هایی که مطرح شده تنها از داخل کشور بوده است؟
درخواست‌هایی از طرف ایرانیان خارج از کشور مطرح شده، ولی فعلا فعالیت خود را فقط برای ایرانیان داخل کشور انجام می‌دهیم؛ البته اتباع کشور‌های دیگر هم از ما خواسته‌اند تا این کار را برای آن‌ها انجام دهیم، ولی فعلا چنین برنامه‌ای نداریم.
*کاربر برای ثبت نام باید چه فرایندی را طی کند؟
این سامانه ۱۰ فرم دارد که شامل مشخصات فردی، اطلاعات تماس و مسائلی از این دست میشود که البته همه این اطلاعات در دسترس سایر کاربران قرار نمی‌گیرد، چون تلاش داریم تا حریم شخصی افراد حفظ شود. بعد از تکمیل ۱۰ فرم، افراد مدارک هویتی، تحصیلی و... را بارگذاری می‌کنند و پس از آن دو مرحله آزمون روانشناختی را انجام می‌دهند که این آزمون‌ها هم به منظور مشخص شدن شخصیت فرد و کمک به انتخاب فرد مناسب و هم به منظور غربالگری افراد از نظر شخصیتی صورت می‌گیرد. اگر در این آزمون‌ها حس کنیم فردی نیاز به دوره‌های آموزشی قبل از ازدواج دارد یا از نظر شخصیتی دچار مشکل خاصی است، شناسایی شده و به مشاور ارجاع داده میشود و پس از گذران دوره‌های مربوطه و رفع مشکل، به فرایند همسرگزینی برمی‌گردد. پس از گذران این مراحل، حساب کاربری فرد مورد تایید قرار گرفته و کاربران می‌توانند از بین گزینه‌های پیشنهادی سامانه، مورد مناسب خود را پیدا و انتخاب کنند. فرد وقتی گزینه مناسب خود را پیدا کند، درخواست خود را برای طرف مقابل ارسال کرده، طرف مقابل پس از بررسی مشخصات درخواست کننده، آن را تایید یا رد می‌کند. بعد از تایید دو طرف، معرف با هر دو تماس می‌گیرد و اطلاعات آن‌ها را با هم به اشتراک می‌گذارد. پس از تایید دو طرف، با خانواده آن‌ها تماس گرفته شده و موضوع با آن‌ها مطرح میشود. سایر مراحل مانند یک خواستگاری سنتی در دنیای واقعی طی میشود و هماهنگی‌های آن‌ها توسط خانواده‌ها و خود اشخاص اتفاق می‌افتد. معرف هم پا به پای طرفین در جریان اتفاقات قرار می‌گیرد که اگر این تعاملات منجر به ازدواج شد، در سامانه ثبت شود. توصیه ما این است که طرفین پس از انجام سه روند اصلی یعنی گفتگو با هم، مشاوره و تحقیق، که منجر به آشنایی بیشتر میشود وارد فرایند ازدواج شوند.
*سامانه همدم تنها تا زمان ازدواج با افراد همراه است یا برای بعد از ازدواج هم برنامه دارد؟
چون نیاز داریم که سلامت و پایداری خانواده‌ها را رصد کنیم، تا ۴ سال بعد از ازدواج به مدت هر ۶ ماه یکبار با زوجین در ارتباط هستیم تا سلامت خانواده‌ها را مورد سنجش قرار دهیم و در صورت نیاز مشاوره و آموزش‌های لازم را به آن‌ها ارائه دهیم. اگر از زندگی خود راضی بودند هم از آن‌ها سنجش رضایت از زندگی می‌گیریم؛ به صورت کلی سعی می‌کنیم با مشاوره، مشکلات‌شان را حل کنیم تا کارشان به طلاق کشیده نشود.
*بین ازدواج‌های ثبت شده از طریق سامانه همدم تا به حال مواردی هم بوده که به جدایی ختم شده باشد؟
مواردی وجود دارند که با هم دچار اختلاف هستند و توسط همدم در حال پیگیری و مراجعه به مشاور هستند، ولی خوشبختانه هنوز هیچکدام از ازدواج‌های ثبت شده توسط سامانه همدم به طلاق کشیده نشده است.
*بابت ارائه خدمات، هزینه‌ای دریافت می‌کنید؟
ثبت نام، صحت سنجی اطلاعات، آزمون‌های روانشناسی و مشاوره و معرفی به صورت رایگان انجام میشود؛ تنها بخشی که از کاربر هزینه دریافت میشود، جستجو در بانک اطلاعاتی همدم است که کاربر برای دسترسی به گزینه‌های بیشتر در میان موارد پیشنهادی و مطرح شده، باید بسته‌ای تهیه کند که برای این کار از کاربر هزینه دریافت میشود.
*مخاطبان همدم عمدتا در چه رده سنی هستند؟
شرط سنی ثبت نام در سامانه همدم داشتن حداقل ۱۸ سال سن است ولی از نظر رده سنی، تقریبا ۵۰ درصد از کاربران سامانه همدم متعلق به دهه ۶۰، ۳۵ درصد متعلق به دهه ۷۰، ۲ درصد متعلق به دهه ۸۰ و ۱۳ درصد دیگر متعلق به دهه ۵۰ و قبل از آن هستند.
*کم سن‌ترین و مسن‌ترین افرادی که در سامانه همدم عضو شدند، چند سال دارند؟
جوان‌ترین زوج ما دهه هشتادی و مسن‌ترین زوج ما متولد دهه ۳۰ هستند.
زهره سادات حسینی:
بیشترین ازدواج در استان تهران
استان تهران به دلیل تعداد بالای جمعیت بیشترین ثبت نام در سامانه همدم را داشت؛ بعد از تهران، استان‌های اصفهان، خراسان رضوی، فارس و خوزستان بیشترین درخواست و ازدواج را داشته‌اند. از ۳۱ استان کشور در ۲۹ استان کشور ازدواج به ثبت رسیده است که تنها در استان‌های کهگیلویه و بویراحمد و چهارمحال و بختیاری هنوز هیچ ازدواجی از طریق سامانه همدم به ثبت نرسیده است. علت هم این است که در این دو استان، ازدواج‌ها عموما قومیتی بوده و معمولا درون اقوام و فامیل صورت می‌گیرد.
*در بین قومیت‌ها و مذاهب دیگر چطور؟
از بین تمامی اقوام تقاضا داشته‌ایم و حتی از بین اهل سنت به ازدواج هم رسیده است. از سایر ادیان هم ثبت نام در سامانه همدم بوده، ولی، چون تعدادشان خیلی کم است، به نتیجه نرسید.
*معیار‌های سامانه همدم برای اینکه دو نفر را به هم وصل کند، چیست؟
شورای علمی همدم متشکل از تعدادی روانشناس خبره، برای سنجش تناسب دو نفر، پارامتر‌های متعددی مثل سن، اعتقادات مذهبی، سطح تحصیلات و مواردی از این دست را براساس فرم‌های تکمیل شده افراد یا آزمون‌های روانشناختی آن‌ها در نظر می‌گیرد.
*در بین تقاضا‌های مطرح شده، افراد معمولا در شهر خودشان به دنبال گزینه برای ازدواج هستند یا به سراغ ازدواج در شهر‌های دیگر هم می‌روند؟
معمولا افراد تمایل دارند تا از شهر خودشان همسر انتخاب کنند، ولی پیش آمده است که درخواست ازدواج برای شهر‌های دیگر هم مطرح شود. ۲۸ درصد ازدواج‌های ما بین استانی بوده است که دورترین آن مربوط به آقایی از استان گلستان شهر گرگان است که با خانمی در استان خوزستان شهر آبادان ازدواج کرده است.
*از نظر همدم، پر ازدواج‌ترین ایام سال چه زمانی است؟
بیشترین ازدواج‌های ما در اعیاد مذهبی اتفاق می‌افتد؛ مثلا در هفته وحدت، چون از ایام محرم و صفر خارج می‌شویم، ازدواج‌های زیادی صورت می‌گیرد؛ در روز ازدواج، روز‌های اول ماه ذی‌الحجه، عید قربان، عید غدیر، نیمه شعبان و سایر اعیاد مذهبی ازدواج زیادی صورت می‌گیرد.
*از نظر همدم، بزرگترین دلیل برای کاهش ازدواج چیست؟
پژوهش‌های مختلفی در این موضوع وجود دارد که در خانم‌ها و آقایان این موضوع متفاوت است. در آقایان موضوعاتی مانند اشتغال و مسکن و در خانم‌ها نیافتن فرد مناسب اولویت دارد. مسائل مختلف دیگری هم در جامعه وجود دارد که موضوعات فرهنگی، عدم مسئولیت پذیری در افراد و مسائل اقتصادی از این دسته مسائل هستند. نمی‌توان مسائل را صرفا اقتصادی دانست، چون به همین اندازه، مسائل فرهنگی هم شریک و دخیل هستند. امروز می‌بینیم که دغدغه جوانان تغییر کرده و به راحتی مانند گذشته سمت ازدواج نمی‌روند. موضوع دیگر ترس از ازدواج، به خاطر آمار بالای طلاق است که باعث میشود جوانان کمتر به فکر ازدواج باشند.
*در ارتباطاتی که با خانواده‌های جوانان دارید، سختگیری خانواده‌ها نسبت به گذشته چه تغییری کرده است؟
سختگیری‌های خانواده‌ها نسبت به گذشته هنوز کم نشده و خانواده‌ها همچنان در مسائلی مانند مهریه و مراسم عروسی سختگیری‌های زیادی دارند. در یک مورد، مجلس عقد یک زوج در دفتر ازدواج، به خاطر بحثی که بین خانواده‌ها درباره اینگونه مسائل پیش آمد، بهم خورد. یکی از نقش‌هایی که معرف‌های ما در این زمینه بازی می‌کنند، این است که تلاش کنند با ارائه مشاوره‌های لازم، از سختگیری خانواده‌ها کم کنند. دخالت و سختگیری خانواده‌ها به قدری تاثیرگذار است که در حال برنامه ریزی برای آموزش والدین هم هستیم و به زودی در دوره‌های آموزشی خود، این موضوع را هم اضافه خواهیم کرد.
*یکی از مسائلی که برای دخترخانم‌ها مطرح میشود، این است که باید منتظر بمانند تا توسط شخصی انتخاب شوند، در صورتی که ممکن است خودشان به شخصی علاقمند شوند و به خاطر شرایط موجود، نتوانند آن را بیان کنند؛ آیا در سامانه همدم این امکان وجود دارد که خانم‌ها برای آقایان درخواست ارسال کنند؟
این امکان در سامانه همدم برای خانم‌ها هم وجود دارد که در بین گزینه‌های موجود در بین آقایان جستجو کنند و گزینه مورد پسند خود را انتخاب کنند، اما برای اینکه شأن خانم‌ها حفظ شود، اگر خانمی، آقایی را بپسندد، به وسیله معرف‌ها و واسطه‌ها، این درخواست را به وسیله همدم برای آقایان مطرح می‌کنیم؛ یعنی آن دختر را در بین گزینه‌های پیشنهادی همدم برای پسر مورد نظر نمایش می‌دهیم.
*آیا همدم را به اقوام، دوستان و آشنایان خود هم پیشنهاد می‌کنید؟
بله افرادی هم در بین اعضای خانواده همکاران وجود داشتند که از طریق سامانه همدم ازدواج کرده و تشکیل زندگی داده‌اند.
*بزرگترین چالشی که سامانه همدم در این مدت با آن همراه بوده، چیست؟
همدم به خاطر سابقه طولانی که از گذشته داشته، به عنوان تنها سامانه همسریابی دارای مجوز شناخته می‌شد و تا حدی توانست در این مسیر پیشرو و خط شکن باشد. یکی از مهمترین چالش‌هایی که با آن مواجه هستیم این است که هنوز این موضوع برای خانواده‌ها به عنوان یک تابو مطرح میشود و خانواده‌ها هنوز نگران این هستند که کسی متوجه نشود که جوان آن‌ها از این طریق ازدواج کرده است؛ در صورتی که اگر این موضوع جا بیفتد می‌تواند به عنوان یک روش امن برای همسریابی انتخاب شود؛ این موضوع نیاز به فرهنگ سازی زیادی دارد. در دور دوم تبلیغات خود قصد داریم در استان‌ها به صورت حضوری این موضوع را مطرح کنیم و با خانواده‌ها در رابطه با آن صحبت کنیم.
چالش بعدی که در ارتباط با همدم مطرح میشود، کانال‌های تلگرامی کلاهبردار هستند که به اسم همدم فعالیت می‌کنند و بابت ارائه خدمات، از مردم تقاضای وجه می‌کنند و در زمینه ازدواج موقت فعالیت دارند. این موضوع باید اطلاع رسانی شود که تمام مراکز همسریابی دارای مجوز فقط در زمینه ازدواج دائم و تک همسری فعالیت دارند.
بقیه چالش‌ها موضوعاتی است که با دختر و پسر و خانواده برای سر و سامان دادن ازدواج‌ها داریم. ازدواج نسبت به گذشته سخت‌تر شده است؛ در دوران کرونا، چون بحث مراسم و هزینه‌ها کمتر شده بود، ازدواج‌ها راحت‌تر صورت می‌گرفت. ولی فعلا به خاطر هزینه‌های گزافی که برای ازدواج رخ می‌دهد، جوانان در تنگنا قرار می‌گیرند. این مسئله مهمی است که باید حل شود.
*همانطور که می‌دانید ازدواج‌ها نسبت به گذشته تفاوت زیادی پیدا کرده است؛ در گذشته خانواده‌ها ابتدا با هم آشنا می‌شدند و بعد جوانان را به هم معرفی می‌کردند، اما در زندگی امروزی جوانان ابتدا با هم آشنا می‌شوند و بعد خانواده‌ها را به هم معرفی می‌کنند؛ از نظر شما کدام نوع ازدواج بهتر است؟ سنتی یا مدرن؟
شخصا هیچکدام از ازدواج‌ها را به یکدیگر ارجح نمی‌دانم و معتقدم نسل جدید نسبت به گذشته تغییرات زیادی داشته است و علاقمند است که خود آغاز کننده کنش ازدواج باشد، ولی باید بداند که در ایران وقتی ازدواجی رخ می‌دهد، خانواده‌ها نقش پررنگی در این ازدواج دارند.
زهره سادات حسینی:
تجربه یک ازدواج سنتی و مدرن در «همدم»
هر کدام از ازدواج‌هایی که در سامانه همدم شکل‌گرفته، کارکرد خود را دارند؛ در برخی استان‌ها هنوز بخش زیادی از ازدواج‌ها به سبک گذشته انجام میشود. ما در همدم ترکیبی از ازدواج سنتی و مدرن را انجام می‌دهیم، به این صورت که افراد خودشان شخص مورد نظر را پیدا کرده و درخواست می‌دهند و بعد از آن خانواده‌ها وارد ماجرا می‌شوند؛ در واقع کنشگران اصلی دختر و پسر هستند و خانواده در جایگاه نظارت حاضر است.
*برخی تصور می‌کنند افرادی که ازدواج سنتی انجام می‌دهند، انسان‌های ضعیف و بی‌عرضه‌ای هستند که دیگران و پدرومادرشان باید همسرشان را انتخاب کند؛ به نظر شما این حرف درستی است؟
اعتقاد من این است که در ازدواج سنتی، پدر و مادر گزینه‌ای را پیشنهاد می‌دهند و انتخاب نهایی را جوان انجام می‌دهد. زمانی این موضوع به چالش تبدیل میشود که والدین تاکید داشته باشند که جوان با شخص مورد نظر آن‌ها ازدواج کند؛ اگر این روش با رضایت جوان اتفاق بیفتد، نه تنها ایرادی ندارد، بلکه دارای محاسن هم هست.
*سازمان‌های دولتی تا به حال حمایتی از همدم داشته‌اند؟
سعی کرده‌ایم خود را در دستگاه‌های دولتی معرفی کنیم؛ در زمان همسان گزینی تبیان، با مراکز زیادی تفاهم نامه‌هایی امضا کردیم؛ در همدم هم در حال معرفی خود به دستگاه‌ها و مراکز مختلف هستیم و در نمایشگاه‌های زیادی حضور داریم؛ همچنین در حال تدوین تفاهم نامه‌ای با حوزه علمیه هستیم که به زودی کار‌های آن انجام خواهد شد.
