راهبردهای نهضت زندگی با آیه‌ها از نگاه حجت‌الاسلام محمد قمی 

به گزارش روابط عمومی سازمان تبلیغات اسلامی، زندگی با آیه‌ها كلان پروژه‌ای است كه در یك حركت هم‌افزا و با مشاركت نهادها و سازمان‌های مختلف برای اعتلای فرهنگ قرآنی و ورود كتاب خدا به متن زندگی مردم دنبال می‌شود. حجت‌الاسلام محمد قمی، نه تنها از منظر رئیس سازمان تبلیغات اسلامی كه نقش محوری در این حركت را ایفا می‌كند، بلكه در جایگاه رئیس شورای توسعه فرهنگ قرآنی چندی پیش در یك نشست با مدیران و دست‌اندركاران اجرای طرح زندگی با آیه‌ها به تبیین راهبردهای این نهضت ملی پرداخت. آنچه در ادامه می‌آید گزیده‌ای از مهم‌ترین سخنان ایشان در این نشست است كه با هم آن را مرور می‌كنیم.

بازگشت به متن قرآن
زندگی با آیه ها پروژه نیست، فرآیند است. فرآیندی که قرار است با آن چند اتفاق مهم رقم بخورد؛ مهم‌تر از همه، بازگشت به متن قرآن. مرور مفاهیم نورانی قرآن کریم و مرور معنای کلام خدا در پسِ متن آیات نورانی قران کریم. اگر به طور معمول تصویر ما از ارتباط با قرآن کریم در بسیاری موارد محدود و منحصر به تلاوت و حفظ آیات قران کریم می‌شد، در زندگی با آیه‌ها می‌خواستیم به سوی فهم معنا و مفهوم آیات حرکت کنیم. برای این که معانی و مفاهیم آیات شریفه قرآن کریم مورد توجه مردم قرارگیرد و به حافظه جمعی ما سپرده شود. چیزی که ما به نام «تلاوت تدبری» آن را می‌شناسیم.
برای رسیدن به این منظور هم باید آیات قرآن کریم را بر اساس مناسبت‌ها یا اتفاقات مهم روز به جامعه منتقل می‌کردیم. مثلاً در همین جنگ تحمیلی اخیر مرور آیات مربوط به مقاومت را در دستور کار قرار دادیم تا در این گام از نهضت ملی زندگی با آیه‌ها، بتوانیم به سراغ آنها برویم و از پرتو این مفاهیم، مردمی که در کوران جنگ قرار داشتند را مخاطب قرار دهيم.

زاویه دید؛ جهاد تبیین
زاویه دید ما جهاد تبیین است. برای اینکه بتوانیم جامعه را درگیر کنیم و دستگیره‌ای برای ارتباط داشته باشیم، حس و انگیزه در افراد ایجاد كنیم، از «حفظ» سخن می‌‌گوییم؛ اما واقعیت ماجرا این است که مسئله اصلی ما «افکار عمومی»است. تمام کارهایی که انجام می‌شود در نهایت باید افکار عمومی را هدف بگیرد؛ مثال روشن آن اربعین است. 
رهبر انقلاب فرمودند: «بروید روی اربعین 20 میلیونی کار کنید»؛ یعنی تصویرسازی از جامعه‌ای که 20 میلیون نفر پای پیاده از خانه بیرون می‌آیند؛ نه کسی که فقط پشت تلویزیون اشک می‌ریزد.
پس حفظ آیات قرآن اگرچه اهمیت دارد ولی مسئله اول ما نیست؛ نباید گول بخوریم؛ مسئله اصلی، بهره‌مندی از معارف اسلام ناب است. حکم ما جهاد تبیین است. این تبیین می‌تواند زندگی‌ساز باشد، می‌تواند ناظر بر زندگی و پیشرفت باشد و به افق‌هایی که رهبر انقلاب ترسیم کرده‌اند پیوند بخورد.
در این میان باید نگاه مخاطب‌شناسانه هم داشته باشیم. برداشت من این است که جامعه ما نسبت به قرآن گارد ندارد. نظرسنجی‌ها هم همین را می‌گوید. مردم ایران به طور معنادار و بسیار گسترده‌ای به قرآن کریم اعتقاد دارند. البته ما هم باید زبان متناسب هنری و رسانه‌ای را برای برقراري ارتباط بهتر با اقشار مختلف مردم بكار بگيريم. شک نکنید که اگر این کار را درست انجام دهیم، مردم اقبال کم نظیری خواهند داشت. نمونه روشن آن استقبال گسترده از برنامه «محفل» است که نشان داد جامعه به کار قرآنی هنرمندانه، واکنش مثبت دارد. 
پس نگاه ما به زندگی با آیه ها مبتنی بر جهاد تبیین است. هدف اصلی، عرضه معارف اسلام ناب و تلاش برای اثرگذاری بر افکار عمومی است؛ هرچند ابزارهایی مانند حفظ قرآن در آن برجسته شده باشد. انتخاب قرآن نیز از دو جهت بوده است؛ اول آن كه در قبال قرآن تکلیف داریم و باید معارف آن را تبیین کنیم؛ و قرآن خود، مهم ترین منبع تبیین است و دیگر این كه جامعه قرآن را می پذیرد و به آن اعتقاد، اعتماد، اقبال و تمایل مثبت دارد.

 يك تكليف، فراتر از امور معمول سازماني
زندگی با آیه‌ها هرچند در ابتدا یک برنامه مهم در سبد کاری ما بود، اما از مقطعی به بعد، به تکلیف تبدیل شد. فرمان رهبر انقلاب به ما، ادامه این کار و رسیدن به حفظ 200 آیه قرآن کریم از سوی 10 میلیون نفر از مردم کشور بود. حضرت آقا چنین توقعی از ما دارند، لذا حتماً موضوع زندگی با آیه‌ها حالا فراتر از امور معمول و مرسوم سازمان تبليغات اسلامي و برنامه‌های دیگر ما قرار دارد؛ چراکه به نوعی تکلیف رهبر انقلاب است برای ما. رهبری به طور خاص پیگیر این نهضت هستند و حتی از برنامه‌های آتی هم پرس‌و‌جو می‌کنند. این نشان می‌دهد کار چقدر مهم بوده و تکلیف ما در این موضوع چقدر روشن است. 
البته از طرفی هم باید بدانیم با تمام تغییرات اجتماعی که در یکی دو دهه اخیر شکل گرفته ولی همچنان مردم ما هم اعتماد بالایی به قرآن دارند و هم دانش قرآنی بسیاری از مردم، نسبتاً خوب است. کافی است ببینیم چند آیه قرآن را حفظ هستیم. مثلاً ببینید چند نفر از افراد معمولی، آیه‌هایی مثل آیت الکرسی یا آیات آشنایی مانند «واعتصموا بحبل الله جمیعا و لاتفرقوا» را حفظ هستند. راستش را بخواهید ما تصور دقیقی از میزان قرآني بودن مردم‌مان در همین دوره و زمانه نداریم. یعنی اینطور نیست که مردم کاملاً با قرآن بیگانه باشند؛ بلکه برداشت‌مان از واقعیت جامعه این طور است. هرچند که طبیعتاً کافی هم نیست. ما باید به سمتی حرکت کنیم که مردم 200 آیه قرآن کریم را طوری فهم کرده باشند و به معنا و مفهوم آن مسلط باشند که مانند ضرب‌المثل از آنها در زندگی روزمره استفاده کنند.

کلان پروژه جبهه فرهنگی انقلاب
فراتر از تلاش‌های ستودنی کنونی، باید کاری کنیم که زندگی با آیه‌ها به کلان پروژه جبهه فرهنگی انقلاب تبدیل شود. یعنی آیه در پیام‌های کلان و پروژه‌های مشترک و مختلف مثل «امت احمد» گنجانده شده و این حركت، پروژه امت حزب‌الله و كل جبهه فرهنگی انقلاب محسوب شود. در این صورت، هر دستگاهی می‌تواند خود را متولی بداند؛ آموزش و پرورش آن را از خود بداند، يا صداوسیما برنامه‌ای تولید کند و بگوید كه متعلق به آنهاست. همه باید تلاش كنیم تا پروژه «زندگی با قرآن» واقعا کلان پروژه ملی باشد، نه اینکه مثل سایر پروژه‌ها با آن برخورد شود. تجربه این چند سال نشان داده که هرجا این طور در کنار هم قرار گرفته‌ایم خداوند به این دست‌های بهم فشرده برکت داده و کار شکل تاریخ سازی گرفته است. در زندگی با آیه‌ها نيز باید همگی در کنار هم قدم برداریم. باید تلاش کنیم زندگی با آیه‌ها در تمام سال و در عرض تمام برنامه‌هایمان تعریف شود و ادامه یابد. 

استمرار در طول سال
زندگی با آیه‌ها باید در کل سال جاری باشد، نه فقط در یک مقطع خاص. ما تا امروز بیشتر بر مبنای ایام‌الله و مناسبت محوری جلو رفته‌ایم؛ مثل اربعین، میلاد پیامبر اکرم صلی‌الله علیه وآله، ایام فاطمیه یا دهه فجر. این مناسبت‌ها فرصتی فراهم می‌کنند که پویش جلو برود، اما نباید محدود به این مقاطع باشد.
هدف این است که زندگی با آیه‌ها استمرار بيابد؛ یعنی ۳۶۵ روز سال جریان داشته باشد. البته در برخی مقاطع به طور طبیعی به اوج می‌رسد؛ مثل ماه رمضان که هیچ وقت با سایر ایام قابل مقایسه نیست. با این حال، امسال نسبت به سال گذشته، زندگی با آیه‌ها فراتر از ماه رمضان جریان پیدا کرد. 
برخی دلسوزان می گفتند: «خدا پدر و مادرتان را بیامرزد، غیر از ماه رمضان هم دارید درباره قرآن حرف می‌زنید»؛ این برایشان جذاب و شیرین بود. به همین ترتیب، توسعه فصل بندگی از ماه رمضان به رجب و شعبان نیز نعمتی است. باید این دو ماه را فرصتی برای آماده شدن برای رمضان دانست.