اولین نشست ستاد ملی راهبری تدبر در قرآن کریم
به گزارش روابط عمومی سازمان تبلیغات اسلامی، این نشست با چهار دستور ازجمله «مروری بر مصوبه تشکیل ستاد»، «معرفی صاحب‌نظران حقیقی عضو ستاد و مؤسسات تخصصی تدبر در قرآن کریم»، «ارائه پیش‌نویس سند راهبری ستاد و برررسی آن» و «بررسی تصویب کلیات چارچوب اجرایی ستاد در سال ۱۴۰۳» آغاز شد.
حجت‌الاسلام تقی‌زاده، رئیس سازمان دارالقرآن الکریم و دبیر ستاد در ابتدای این نشست ضمن تاکید بر ضرورت راه‌اندازی این ستاد به عنوان یکی از منویات مقام معظم رهبری گفت: پیرو نشست هم‌اندیشی اساتید قرآنی کشور پیرامون چگونگی گسترش انس و تدبر قرآنی که ۱۹ فروردین‌ماه سال گذشته به همت سازمان دارالقرآن و شورای توسعه فرهنگ قرآنی با حضور حجج اسلام خسروپناه، دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی و قمی، رئیس سازمان تبلیغات اسلامی و جمعی دیگر از اساتید حوزه و دانشگاه و صاحب‌نظران قرآنی و همچنین فعالان و پیشکسوتان این عرصه برگزار شد، پیشنهاد تشکیل ستادی برای راهبری اقدامات مربوط به ترویج و گسترش تدبر در قرآن مطرح شد که پیرو این نشست و نشستی که پیش از این با حضور دبیر شورای توسعه و کمیسیون‌ها و برخی از اعضای حقیقی برگزار شد، کلیات این پیشنهاد در قالب ماده‌واحده جلسه ۵۹ شورای توسعه فرهنگ قرآنی که با حضور رئیس‌جمهور شهید آیت‌الله رئیسی برگزار شد، تصویب و ویرایش آن نیز در جلسه ۶۱ این شورا تصویب شد که از زمان ابلاغ لازم‌الاجرا است.
رئیس سازمان دارالقرآن ادامه داد: باتوجه به جایگاه ویژه و اهمیت تدبر در قرآن کریم به عنوان عنصر کلیدی در تعالی همه فعالیت‌های قرآنی و با عنایت به منویات مقام معظم رهبری مبنی بر ضرورت تدبر در قرآن کریم برای آحاد جامعه و مقدم دانستن تدبر برای عمل به قرآن از یک سو و ذی‌المقدمه دانستن آن نسبت به قرائت و حفظ قرآن از سوی دیگر و به جهت هم‌افزایی میان دستگاه‌های دولتی و غیر دولتی و نهاد‌های مردمی ـ قرآنی و همچنین ساماندهی اقدامات مربوط به ترویج فرهنگ‌سازی تدبر در قرآن میان اقشار گوناگون جامعه، «ستاد ملی راهبری تدبر در قرآن کریم» هم‌تراز کمیسیون‌های تخصصی شورای توسعه فرهنگ قرآنی با اعضای مشخص تشکیل می‌شود.
علی تقی‌زاده، رئیس سازمان دارالقرآن
وی افزود: از چند ماه پیش، کار‌های نوشتن پیش‌نویس اولیه این طرح را آغاز کردیم و امروز کلیات چارچوب اجرایی آن را بررسی خواهیم کرد. همچنین حجت‌الاسلام قمی نامه‌ای را خدمت مقام معظم رهبری مرقوم کردند که حضرت آقا در جواب این نامه فرمودند: «کار قرآنی در شمار مبارک‌ترین کار‌های اسلامی و جهادی است و مراقب باشید در نیمه راه رها نشود. پیگیری کار‌ها و روزآمد نکردن برنامه‌ها آفت بزرگ سرفصل‌های شوق‌انگیز است»؛ و بعد می‌فرمایند: «در باب قرآن کار لازم ابتدایی فهم معانی کلام خداوند است و البته حفظ بسیار مهم است»؛ لذا تاکید ایشان بر اهمیت بحث تدبر، ضرورت شکل‌گیری یک ستاد متمرکز بر این موضوع را نشان می‌دهد.
در ادامه این نشست حجت‌الاسلام قمی، رئیس سازمان تبلیغات اسلامی با بیان اینکه قطعاً ضرورت تشکیل این ستاد مورد وفاق جمع است، گفت: در دیداری که با حضرت آیت‌الله شهید رئیسی مدتی بعد از جلسه شورای توسعه فرهنگ قرآنی، که این ماده‌واحده در آن تصویب شد، داشتم، از بنده موضوع ستاد تدبر و تشکیل این ستاد را پیگیری کردند و شاید به غیر از اعضای این جمع دیگران هم چنین کاری را به هر دو معنا تصدیق می‌کنند.
وی افزود: در یک معنا کار تخصصی تدبر باید جدی گرفته و حمایت شود و دوم بهره عمومی از قرآن و مبانی و مفاهیم آن باید مقداری سهل‌تر و فراگیر‌تر شود و این موضوع، موارد تشکیل این ستاد را تصدیق می‌کند؛ لذا اصل تشکیل این ستاد مورد توافق است. البته وقتی سخن از یک ستاد ملی به میان می‌آید، نباید آن را در یک جلسه در ماه خلاصه کرد.
رئیس سازمان تبلیغات اسلامی تصریح کرد: از بزرگان و صاحب‌نظران درخواست می‌کنم که خود را عضو این ستاد ملی بدانند و همگی تلاش کنیم به سمت یک ستاد راهبری برویم تا بتوانیم امر مفخم تدبر در قرآن کریم را رقم بزنیم و به یک آثار ملی در این عرصه آن هم در آینده نه چندان دور نظر بکنیم و به فضل خدای متعال شاهد آن باشیم؛ لذا دوستان اگر روی اصل این ستاد و مصوبه‌ای که امروز به صورت رسمی اولین جلسه اجرایی‌سازی آن است نکاتی دارند، بیان کنند.
محمد قمی، رئیس سازمان تبلیغات اسلامی
در پایان بخش اول و اعلام نظرات اعضای این نشست صاحب‌نظران حقیقی عضو ستاد و مؤسسات تخصصی تدبر در قرآن کریم معرفی و به تصویب رسیدند. همچنین مقرر شد تا پیش‌نویس اصلاحی و جدید سند راهبری ستاد هرچه سریع‌تر ارائه شود و در پایان کلیات چارچوب اجرایی ستاد ملی راهبری تدبر در قرآن کریم در سال ۱۴۰۳ مورد تصویب جمعی قرار گرفت، اما مقرر شد تا در جلسه آتی اعضا نظرات خود را نسبت به کلیات این طرح ارائه بدهند.
در ادامه، صاحب‌نظران حقیقی و پیشنهادی این ستاد با توجه به سخنان و نظرات بیان شده معرفی شدند. بر همین اساس حجج اسلام محمدرضا عابدینی، علی صبوحی، محمد حاجی‌ابوالقاسم‌دولابی، غلامرضا قاسمیان و همچنین سیدمحسن میرباقری مورد تصویب قرار گرفتند. مؤسسه تدبر در قرآن و سیره، مؤسسه تدبر در کلام وحی و ائمه اطهار (ع)، مجمع مدارس دانشجویی قرآن و عترت دانشگاه تهران و مؤسسه کانون نشر و ترویج زبان قرآن به عنوان مؤسسات تخصصی تدبر در قرآن به عنوان اعضای ستاد مشخص شدند.
در ادامه این نشست شبیر فیروزیان، معاون قرآن و عترت وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی، با بیان اینکه برخی از مباحث در خصوص این ستاد باید ابتدا معلوم شود تا بعد‌ها دچار چالش نشویم گفت: اگر تعاریف در مورد تدبر و معانی آن در همین ستاد و این جلسات مشخص و مرزبندی دقیق نشود، بعد‌ها در معرفی افراد، سیاست‌های کلان و حتی در جزئیات به چالش خواهیم خورد؛ اصلی‌ترین فعالیت این ستاد این است که تدبر در لایه‌های مردمی نیز گفتمان‌سازی شود و تنها در لایه‌های نخبگانی این کار صورت نگیرد و به همه بگوییم که همه می‌توانند به قرآن رجوع کنند، آن را بخوانند و با آن انس بگیرند و ضوابط را هم به آن‌ها آموزش دهیم.
معاون قرآن و عترت وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی ادامه داد: اصلی‌ترین مسئله در بحث تدبر آسان‌سازی تدبر برای مردم است. البته لایه‌بندی‌های مختلفی خواهد داشت و هر فردی به فراخور فعالیتش می‌تواند، لایه‌های عمیق‌تری از تدبر را در وجود خود داشته باشد و فردی دیگر سطحی کم‌تر از این تدبر را داشته باشد. البته همگی این موارد نیازمند ضابطه است. مسئله بعد ارتباط تدبر با بحث حفظ به خصوص حفظ موضوعی قرآن کریم و همچنین ترجمه‌های تدبری قرآن است؛ لذا باید برنامه‌هایی در این خصوص پیش‌بینی شود.
سیدمحسن میرباقری، کارشناس تفسیر قرآن و مدرس دانشگاه نیز در بخشی از این نشست ضمن تاکید به معنا‌شناسی تدبر در قرآن کریم گفت: تدبر معنای عمیق و گسترده‌ای دارد. وقتی به قرآن مراجعه کنیم برای تدبر نزدیک به سه نکته را مطرح می‌کند. یکی اینکه «کِتابٌ أَنْزَلْناهُ إِلَیْکَ مُبارَکٌ لِیَدَّبَّرُوا آیاتِهِ وَ لِیَتَذَکَّرَ أُولُوا الْأَلْبابِ»، یعنی اگر در تدبر فرد أُولُوا الْأَلْبابِ باشد، زمینه فهم فراهم می‌شود و قرآن برای تدبر قید می‌گذارد. مسئله دوم این است که قرآن می‌فرماید آیا تدبر نمی‌کنید و همچنین می‌گوید آن که تدبر نمی‌کند قفل در دلش خورده است و اگر قفل در دل باشد، تدبر فایده‌ای ندارد؛ در سومین مورد قرآن می‌فرماید: «أَفَلَا یَتَدَبَّرُونَ الْقُرْآنَ ۚ وَلَوْ کَانَ مِنْ عِنْدِ غَیْرِ اللَّهِ لَوَجَدُوا فِیهِ اخْتِلَافًا کَثِیرًا» و این یعنی یکی از معنای تدبر مشخص کردن تناقض در قرآن است.
محمد قمی، رئیس سازمان تبلیغات اسلامی
وی افزود: براساس این آیات و تعاریفی که از تدبر شده است، باید یک تعریف واحدی را از قرآن در مورد تدبر استخراج کرد. اولین قدم در این مسیر این است که ما باید بدانیم بر روی چه موضوعی پیش می‌رویم؟ و اینکه در اینجا بر روی کدام مفهوم تدبر تمرکز خواهیم کرد. همچنین باید از قرآن کریم اندیشه‌یابی شود و این نکته مهمی است که در زمان ما مغفول است.
حمید مجیدی‌مهر، رئیس مرکز قرآن سازمان اوقاف و امور خیریه نیز در بخشی از این نشست ضمن تاکید بر اینکه نباید بر روی کلمات و عبارات در این خصوص حساس شویم و تمرکز ما بر این باشد که دوستانمان در ستاد تدبر وارد عملیات این حوزه بشوند، گفت: در حوزه عملیات بسیاری از موارد می‌تواند جمع و تعدیل شود و در نتیجه کلیات این موارد مورد تایید است.
وی افزود: نکته بعدی این است که ما باید تعریف واژه تدبر را مشخص کنیم تا جنبه ترسناک و سخت تفسیری در ذهن افراد متصور نشود و بیشتر به عنوان کمی تفکر و تامل این موضوع را تبدیل به یک گفتمان در جامعه تبدیل کند. نکته بعدی این است که ما ستاد تدبر را، ستادی ببینیم که می‌خواهد بر روی ماموریت سایر بخش‌ها سایه بیندازد و به عنوان مثال در بخش مسابقات، تابع سیاست‌های ستاد تدبر باشیم و یا در حوزه فعالیت‌های تبلیغی و ترویجی و یا حفظ قرآن کریم هم همین کار انجام دهیم و این ستاد می‌تواند تبدیل به یک ستاد عالی بر روی ماموریت همه کمیسیون‌ها سایه بیاندازد. نباید این ستاد را تفکیکی در نظر گرفت و قطعا هم موفق و باعث خیر و برکت خواهد شد.
پیش از این نیز نشست هم‌اندیشی استادان تدبر در قرآن پیرامون ستاد ملی راهبری تدبر در قرآن کریم، با حضور حجج اسلام خسروپناه، دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی و قمی، رئیس سازمان تبلیغات اسلامی برپا شد که طی آن ضمن اهمیت فعالیت و اقدامات ویژه در توسعه فعالیت‌های تدبری قرآن کریم در مباحث مختلف قرآنی، بر اهتمام سازمان تبلیغات در پیش بردن مسئله تدبر در قرآن کریم تاکید شد.
یادآور می‌شود حجج اسلام محمدرضا عابدینی، استاد حوزه و دانشگاه، سیدمصطفی حسینی، دبیر شورای توسعه فرهنگ قرآنی و غلامرضا قاسمیان، از اعضای ستاد ملی راهبری تدبر در قرآن کریم و همچنین شبیر فیروزیان، معاون قرآن و عترت وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی، حمید مجیدی‌مهر، رئیس مرکز قرآن سازمان اوقاف و امور خیریه، سیدمحسن میرباقری، کارشناس تفسیر قرآن و مدرس دانشگاه، میکائیل باقری، مدیرکل قرآن، عترت و نماز وزارت آموزش و پرورش، محمد انجم‌شعاع، مدیرعامل اتحادیه مؤسسات قرآن و عترت و جمعی دیگر از اساتید و مدیران حوزه تدبر در قرآن کریم از دیگر اعضا و حاضران این نشست بودند.
منبع: سازمان دارالقرآن الکریم
