«محفل» را به نگاهی دیگر مزین کنید

به گزارش روابط‌ عمومی سازمان تبلیغات اسلامی، هنوز شیرین است به یاد آوردنِ لحظات افطارِ رمضان ۱۴۴۴ق با محفلِ رسانه ملی، وقتی با آن اُعجوبه خردسالِ شیرین‌زبانِ خراسانی،  عطیه عزیزی و آن شیرزنِ فسایی ساکن سیستان و بلوچستان، که افتخار معلمان قرآن شد و بحق برازنده عنوان خادم قرآن، سکینه سبزیان، آشنا شدیم؛ و چه زیبا معصومیت زینب شیری‌جعفرزاده، دختر خردسال شهید مدافع حرم، که مفتخر به حفظ کل قرآن کریم بود، به رخ مخاطبان کشیده شد.

«محفل» مجموعه‌ای که بسیاری از قالب‌های تولید یک برنامه قرآنی و معارفی را شکست و طرحی نو در انداخت، از راحتی کلام بین میزبانان و میهمانان تا آرایه‌ها و پیرایه‌های دکور برنامه. شاید در دکور و فضای این برنامه تلویزیونی، آیات و کلمات قدسی، مستقیم به نمایش گذاشته نشده بود، ولی فضایی معنوی و صمیمی را برای چشمان مخاطب ایرانی، که رنگ فیروزه‌ای و آبی برای او معنای آشنایی دارد، ایجاد کرده بود.

در آخرین روزهای ضبطِ مجموعه دوم محفل، که رمضان پیش رو شاهد پخش آن خواهیم بود و در یک روزِ بسیار سرد برفی در دامنه ارتفاعات شهر تهران، گروه تولید گزارش خبری و تصویری برای ساعاتی در محل دکور برنامه حضور یافت تا با عوامل برنامه گفت‌وگو کند.

مقبرة‌الشهدای شهرک شهید محلاتی و زیر گنبد بزرگ آبی‌رنگ حسینیه نزدیک آن، که به گفته برخی بزرگترین گنبد در خاورمیانه است، با استقبال گرم امیرمسعود طالبی، مدیر روابط عمومی و عوامل محفل روبه‌رو شدیم، اما این استقبال صمیمانه هم نتوانست سرمای محل ضبط را جبران کند و به این فکر می‌کردم که در روزهای برفی تهران، گرم کردن چنین فضا و استودیوی بزرگی سخت است و آیا با این برودت هوا، میهمانان و میزبانان توان برقراری ارتباط کلامی را داشتند؟

از این حواشی که بگذریم ... همه چیز آماده محفل دیگری است ...

عوامل تولید مجموعه‌های تلویزیونی یا فیلم‌های سینمایی که درصدد باشند، قسمت‌های دیگری از آن مجموعه را تولید کنند و در قسمت اول با استقبال مخاطب عام و پذیرش منتقدان و خواص روبه‌رو شده باشند، این نگرانی را خواهند داشت که آیا مجموعه دوم موفقیت قبل را خواهد داشت؟ آن هم مجموعه‌ای که در هر قسمت از آن تعدادی از چهره‌ها و نخبگان قرآن کریم حضور دارند و مقوله انتخاب این افراد روندی بسیار سخت و حساسی دارد.

سیدمحمدحسین هاشمی‌گلپایگانی، تهیه‌کننده جوان برنامه تلویزیونی محفل، درباره نگرانی استقبال از محفل ۲ می‌گوید: از سال گذشته و از بدو تولید چنین برنامه‌ای حول موضوعات قرآنی، این نگرانی را داشتم که کار چگونه خواهد شد؟ تمامی اعضای گروه آنچه را در توانشان بود، در طبق اخلاص گذاشتند و نسبت به قبل، زمان مضاعفی برای پیش‌تولید صرف شد.

دیگر دست‌اندرکاران محفل و فاطمه‌ سادات اکبری، دستیار تهیه‌کننده، نیز اذعان کردند که کل برنامه از نظر فنی چندین برابر ارتقا داشته و سوژه‌های مجموعه دوم از حیث ویژگی‌های منحصر به فرد و جذاب به مراتب قوی‌تر از مجموعه اول است و برگ برنده محفل ۲ را افزودن بخشی با عنوان «مثبت محفل» می‌دانستند که ارتباط یک‌سویه برنامه با مخاطب را پایان داده و فضای تعاملی را در نظر گرفته است.

تهیه‌کننده محفل نبود تعامل دوسویه را نقد جدی دانست که از سوی برخی منتقدان به مجموعه اول محفل وارد شده بود و اظهار می‌کرد که با مثبت محفل، آن را به عنوان یک پیشنهاد خوب به منصه ظهور رسانده‌ایم.

فرصت انتخاب سوژه‌ها و شناسایی افراد برای معرفی به مخاطب محفل در مجموعه اول، به دلیل فرصت کم پیش‌تولید، اندک بود، ولی در محفل ۲ زمان پیش‌تولید بیش از هشت ماه، فرصت مناسبی را برای برقراری ارتباط‌ با نهادها و مراکز متعدد دولتی و مردمی به منظور شناسایی سوژه‌های بیشتر به وجود آورد.

هر فعالیتی حتی موفق و پرمخاطب منتقدانی دارد که زبان به شکوه و گلایه گشوده یا گلایه خود را در قالب یک پیشنهاد محترمانه ارائه می‌دهند و قطعاً محفل نیز از این امر مستثنی نیست. البته بخشی از این نقدها را در فضای مجازی شاهد بودیم. اما تهیه‌کننده محفل با نقدها و پیشنهادهای افرادِ حقیقی و حقوقی در نهادهای فرهنگی چه مواجهه‌ای داشته است؟ از کلام او برمی‌آید که بنا را بر تعامل گذاشته است، چراکه پس از پایان محفل ۱ تعداد زیادی از دستگاه‌های قرآنی و فرهنگی، محفل را از آن خود دانسته و بر آن بودند تا وانمود کنند که نقش کلیدی در تولید آن داشته‌اند.

هاشمی‌گلپایگانی در این باره می‌گوید: اقشار مختلف منظر و نگاه متفاوتی دارند. برخی به صراحت و جدی نقد کرده بودند که چرا در برنامه‌ای که مزین به نام قرآن کریم است، باید فضای خنده و تشویق‌های مکرر و دست زدن را شاهد باشیم و این موارد را بی‌حرمتی قلمداد می‌کردند. ما این نقدها را می‌شنویم، ولی باید به صراحت اذعان کنم که مایه مباهات این برنامه است که بسیاری از افراد به دور از فضای معنوی را به قرآن جذب کرده است و از آن استقبال کرده‌اند و به این درک رسیده‌اند که قرآن یک کتاب با مضامین خشک نیست که صرفاً در گوشه‌ای از خانه‌ یا در مراسم ترحیم باشد. موفقیت در این تغییر نگاه برای ما اهمیت اصلی را دارد. بسیاری با مشاهده محفل به این امر واقف شدند که می‌توان حتی با یک آیه قرآن، زندگی خود را در مسیر درست قرار داد.

تهیه‌کننده محفل ادامه می‌دهد: نهادهای نظارتی تلاش می‌کردند که نظراتشان را به ما بقبولانند و از این حیث تا روز ضبط نیز چالش جدی داشتیم. با رفع دغدغه‌های این نهادها و گفت‌وگو با مسئولان مربوطه، سعی کردیم نگرانی آنها را رفع کنیم.

قاری مصری به «محفل» نیامد

او وجود این نقدها و حاکم بودن این نگاه که محفل حریم‌‌های عرفی‌شده را در مواجهه با قرآن کریم شکسته است از عواملی دانست که حتی برخی بر آن بودند تا برای تغییر میزبانان نیز به عوامل برنامه تلویزیونی محفل فشار بیاورند و تا تغییر داور پیش رفته بودند و ادامه می‌دهد: در محفل ۲ نیز همچنان در خدمت این پنج میزبان هستیم. البته برای حضور استاد احمد احمد نعینع، قاری مصری، با هماهنگی صدا و سیما و شورای عالی قرآن مذاکره کرده‌ایم و با موافقت او نیز همراه بود، ولی با روی دادن هفتم اکتبر و اتفاقات غزه، دولت مصر مانع حضور او شد.

در بخش بصری و پیش‌تولید و ضبط برنامه محفل، محمد اقدم‌نژاد، یکی از کارگردانان هنری محفل، از تعداد دویست نفره عوامل پیش‌تولید از انتظامات تا سازندگان دکور تا جمعی سی نفره از عوامل که به هنگام ضبط ۳۰ قسمت در استودیوی محفل حضور داشتند، سخن به میان می‌آورد و می‌گوید: روند تولید محفل ۲ هشت‌ماه بود. هر سوژه‌ای که معرفی شد، مصاحبه غیرحضوری و حضوری با آن فرد صورت می‌گرفت و گاهی این مصاحبه‌ها برای مطمئن شدن از اینکه سوژه مناسب برنامه است، چندین بار تکرار می‌شد تا به نحو احسن داستان زندگی این فرد را به نمایش درآوریم و مخاطب شبکه سه سیما پیش از افطار، برنامه درخور شأنش را ببیند. بالاخره طی رمضان گذشته مخاطب انتظارش بالا رفته است و در مجموعه دوم احترام و اهمیت بیشتری برای مخاطب قائل هستیم.

دکور «محفل» جلوه‌ای بین‌المللی‌تر یافت

برآیندها نشان می‌دهد که اقبال مخاطب به میهمانان خردسال حافظ و قاری قرآن بیشتر بوده است و عوامل محفل ۲ را بر آن داشت تا به این بخش ضریب دهند و نگاه ویژه‌تری به آن داشته باشند. همچنین توجه مسلمانان دیگر کشورها و ارسال پیام و واکنش‌ها و فیلم‌های پربازدید در یوتیوب و دیگر شبکه‌های اجتماعی، نظر اعضای اتاق فکر این برنامه را به این سمت و سو برد تا به دعوت از میهمانان بین‌الملل نگاه جدی‌تری داشته باشد و توجه به بُعد بین‌الملل در طراحی دکور مجموعه دوم نیز نمایان است.

برای دکور چندین طرح مختلف بررسی شد. ستون‌هایی منقش به آیه‌ای از قرآن کریم و اسمای الهی دور تا دور دکور نمایان است که آیه منقش‌شده بر روی آن به گونه‌ای خطاطی شده است که خطوط بین کلمات آیه در سر ستون دارای فاصله بیشتری از آیات پایین ستون است و تراکم کلمات در قسمت پایین بیشتر است و نزول آیات الهی را از آسمان به سوی زمین تداعی می‌کند. این دکور به فراخور حال برنامه امکان تغییر رنگ با نورپردازی‌های متفاوت را دارد.

فیلمبرداری محفل ۲ با ۱۲ دوربین انجام شده و تعدادی از آنها در برابر چشمان حاضران در سالن مشخص است و تعداد بیشتری از دوربین‌ها مخفی و در داخل دکور تعبیه شده است تا ضمن پوشش دادن کامل همه ابعاد استودیو و داشتن نماهای مختلف، حاضران در سالن احساس صمیمت و همراهی بیشتری با مجموعه داشته باشند و خود را در برابر اقسام دوربین‌ها معذب ندانند تا بهترین قاب برای مخاطب تلویزیون حاصل شود.

تفاوت دیگر این دکور با مجموعه اول، وجود فضای بیشتر برای حضور تعداد بالایی از مخاطبان این برنامه در محل ضبط است که فضایی با گنجایش ۷۰۰ نفر را ایجاد کرده و جایگاه استقرار میزبانان(داوران محفل) در میان تماشاچیان است و گویی فاصله‌ای با آنان ندارند تا آن فضای صمیمی حاصل شود.

منبع: ایکنا