زمینه‌های انس جامعه با قرآن

به گزارش روابط عمومی سازمان تبلیغات اسلامی، برخلاف تصور رایجی که وجود دارد، بسیاری از افراد در جامعه امروز نه تنها با قرآن کریم بیگانه نیستند، بلکه آشنایی نسبی و انس عمیقی با این کتاب الهی دارند. ارتباط با قرآن ‌تنها به تلاوت و حفظ آیات نیز محدود نشده، بلکه در جایگاه والاتر به زندگی روزمره آحاد مردم ورود می‌کند. قرآن برای بسیاری، نه فقط کتابی مقدس، بلکه راهنمایی برای زندگی و منبعی از آرامش و امید است. از این رو، انس با قرآن جزئی از هویت فرهنگی و دینی مردم ما شده و در لحظات سخت و آسان زندگی، چراغ راهشان است.

سید کاظم احمدزاده، مجری برنامه‌های مذهبی تلویزیون، درباره انس عمیق مردم با قرآن می‌گوید: «قرآن ارتباط قلبی با افراد دارد. این کتاب الهی با یک اتفاق سیاسی پررنگ یا کمرنگ نمی‌شود؛ لذا احساس می‌کنم که انس مردم با قرآن ربطی به هیچ موضوعی ندارد. بلکه این انس و علاقه برمی‌گردد به تربیت خانوادگی، شیر مادر، محیط زندگی و تقیدات مذهبی افراد. یعنی فکر نمی‌کنم اگر هر اتفاقی در جامعه بیفتد، کسی بخواهد به قرآن بی‌احترامی کند.»
 

از انس تا عمل به قرآن
با وجود انس نسبی مردم با قرآن، سؤال اینجاست که چرا آموزه‌های قرآنی به‌ندرت در تصمیم‌گیری‌های اجتماعی و اخلاقی ما دیده می‌شود؟ از یک سو، قرآن در قلب‌ها جای دارد و مردم آن را به عنوان کتابی مقدس و راهنمای زندگی می‌شناسند؛ اما از سوی دیگر، در زندگی روزمره و تعاملات اجتماعی، گاه نشانی از این آموزه‌های الهی به چشم نمی‌خورد.

احمدزاده در پاسخ به سؤال می‌گوید :«این موضوع به بحث فرهنگی و آموزشی ما برمی‌گردد. وقتی قرآن در زندگی افراد دیده نشود، می‌توان گفت که کمی از قرآن عقب‌ماندگی داریم و انس به قرآن در ما ظاهری است. اما چیزی که به نظر من اهمیت دارد این است که باید از این الفاظ پیچیده و سنگین بیرون بیاییم. وقتی می‌گوییم انس با قرآن، نباید تصور شود که مردم باید صبح تا شب قرآن بخوانند. انس با قرآن یعنی اینکه تمام رفتارهای اقتصادی، سیاسی، اجتماعی و خانوادگی‌مان بر اساس الگوی قرآنی باشد. مثلا ما آیاتی در قرآن داریم که درباره طلاق توصیه‌های اخلاقی روشنی ارائه می‌دهد. قرآن می‌گوید وقتی می‌خواهی طلاق بگیری، موظفی تا شش ماه نفقه بدهی، لباس و مسکن تعیین کنی و سپس این کار را انجام دهی. اما متأسفانه گاهی مردان آن‌قدر زنان را تحت فشار قرار می‌دهند که زن می‌گوید «مهرم حلال و جانم آزاد!» لذا ما باید به‌جای تمرکز صرف بر حفظ و قرائت، به مفاهیم و عمل به قرآن کریم بیشتر توجه کنیم و این آموزه‌ها را در زندگی‌مان پیاده کنیم.»

قرآن و رسانه؛ راهی برای ارتباط عمیق‌تر
احمدزاده با اشاره به اهمیت ارتقاء ارتباط مردم با قرآن کریم، راهکارهایی عملیاتی برای تقویت این ارتباط و تأثیر بیشتر آن در زندگی روزمره ارائه می‌دهد؛  او ضمن اشاره به نقش برجسته تلویزیون و فضای مجازی، می‌گوید: «یکی از عوامل کلیدی برای ترویج و تقویت ارتباط مردم با قرآن، تلویزیون است. رسانه ملی با قدرت تأثیرگذاری خود می‌تواند با تبلیغات و برنامه‌های متنوع، قرآن را بیشتر وارد زندگی مردم کند. وقتی مردم هر روز در برنامه‌های تلویزیونی با مفاهیم قرآنی مواجه شوند، این آموزه‌ها به مرور در ذهن و دل آن‌ها جای خواهد گرفت. همچنین امروزه فضای مجازی به یکی از مهم‌ترین ابزارهای ارتباطی تبدیل شده است. از طریق این بستر می‌توان به سادگی فرهنگ قرآنی را در جامعه گسترش داد. باید از این فرصت بهره ببریم تا مفاهیم قرآنی را به شیوه‌ای جذاب و در دسترس به مردم ارائه کنیم.»

او سپس با اشاره به غفلت از آموزه‌های قرآنی در حوزه خانواده گفت: «ما در قرآن آیات زیادی داریم که می‌توانند به بهبود و انسجام خانواده‌ها کمک کنند، اما متأسفانه بسیاری از مردم از این آموزه‌ها بی‌اطلاع هستند. حتی اگر یک حافظ قرآن را بیاورید، شاید او هم از برخی از این آموزه‌ها خبر نداشته باشد. این به نظر من نشان‌دهنده کم‌کاری محافل قرآنی، رسانه‌ها، واعظین و نهادهای دینی است.»
احمدزاده تأکید کرد که باید با برنامه‌ریزی‌های دقیق و استفاده از ابزارهای مدرن، ارتباط مردم با قرآن را عمیق‌تر و عملی‌تر کرد تا این کتاب الهی نقش بیشتری در زندگی روزمره آن‌ها ایفا کند.

اهمیت توجه به فرم و محتوا در ارائه مفاهیم دینی

احمدزاده در ارزیابی پویش «زندگی با آیه‌ها» و تأثیر آن در ترویج فرهنگ قرآنی گفت:«قطعا پویش‌هایی مانند زندگی با آیه‌ها می‌توانند تأثیرگذار باشند. اما برای این‌که این تأثیر به حد مطلوب برسد، برنامه‌سازان مذهبی و قرآنی باید به تمامی جنبه‌های فرمی و هنری کار خود اشراف داشته باشند. صرف اینکه فردی اهل قرآن یا حافظ قرآن باشد یا حتی ظاهر مذهبی داشته باشد، کافی نیست. باید این آموزه‌ها در قالبی خوش‌ساخت و جذاب ارائه شوند تا بتوانند توجه و علاقه مخاطب را جلب کنند. »

احمدزاده به نقاط ضعف موجود در محتوای مذهبی پرداخت و گفت: «متأسفانه در محتوای مذهبی ما شاهد ضعف‌های زیادی در زمینه فرم و ارائه هنری هستیم. برنامه‌ها، چه برای کودکان و چه برای بزرگ‌سالان، غالباً فاقد جذابیت‌های هنری و تخصصی هستند. مفاهیم دینی مانند آیات قرآن و احادیث به‌صورت غیر هنری و بدون توجه به روان‌شناسی و جامعه‌شناسی ارائه می‌شوند که این می‌تواند تأثیر منفی داشته باشد. این مسئله نیازمند توجه ویژه است تا بتوانیم محتوای مذهبی را به‌طور مؤثرتر و جذاب‌تر به مخاطب ارائه دهیم.»
این مجری تلویزیون به تأثیرات مثبت برخی اقدامات هنری در ارائه مفاهیم دینی اشاره کرد و گفت: «برای مثال، در مشهد، زیارت جامعه کبیره را به‌صورت مختصر و با معنای تحت‌اللفظی در پل‌های عابر پیاده قرار داده‌اند. این اقدام نه تنها نشان‌دهنده توجه به هنر و زیبایی‌شناسی در ارائه مفاهیم دینی است، بلکه می‌تواند به ارتقاء درک عمومی از مفاهیم مذهبی نیز کمک کند. این نوع ارائه، باعث می‌شود که مفاهیم دینی به شکلی جذاب و قابل فهم در دسترس مردم قرار گیرد و در نتیجه تأثیر بیشتری بر جامعه بگذارد.»

نقش کارگروه‌های تخصصی در موفقیت پویش‌های قرآنی
احمدزاده درباره پویش زندگی با آیه‌ها اظهار داشت: «اگرچه پویش زندگی با آیه‌ها در رسانه‌ها و مکتوبات به جامعه عرضه شده، به نظر می‌رسد که در فضای مجازی و شبکه‌های اجتماعی کمرنگ بوده است. برای افزایش تأثیر این پویش، ضروری است که در کانال‌های عمومی و پرمخاطب وایرال شود تا به دست تعداد بیشتری از مردم برسد.»
او افزود:« متأسفانه برنامه‌ها قرآنی عمدتاً در شبکه‌های خاصی مانند شبکه قرآن پخش می‌شوند که مخاطب خاصی دارند و این محدودیت باعث کاهش دامنه تأثیرگذاری آنها می‌شود. استفاده از پلتفرم‌های عمومی‌تر می‌تواند به گسترش اثرات مثبت این پویش‌های قرانی کمک کند و ارتباط بهتری با جامعه برقرار نماید.»

احمدزاده به تحلیل نقاط ضعف این پویش پرداخت و اظهار داشت: «پویش زندگی با آیه‌ها به عنوان یک تلاش ارزشمند در راستای ترویج فرهنگ قرآنی، نتوانسته به طور کامل اهداف خود را محقق کند. یکی از مسائل اساسی، نگاه تک‌بعدی این پویش است. تصمیم‌گیرندگان به نظر می‌رسد که به‌جای تمرکز عمیق بر روی موضوعات خاص، سعی کرده‌اند در یک بازه زمانی کوتاه، صد آیه را معرفی کنند که این روش نتایج مطلوبی به همراه نخواهد داشت. تکرار مداوم و عمیق یک یا دو آیه در طول سه ماه می‌تواند به مراتب مؤثرتر از تلاش برای پوشش ۳۰ آیه در یک ماه یا صد آیه در یک سال  باشد. این استراتژی متمرکز و تدریجی به ما کمک می‌کند تا آموزه‌های قرآنی به شکلی پایدارتر و تأثیرگذارتر در زندگی مردم نفوذ کند.»

این مجری تلویزیون به ضرورت شناسایی اولویت‌ها و آسیب‌های اجتماعی و تشکیل کارگروه‌های تخصصی پرداخت و گفت:«برای اینکه پویش‌هایی مانند زندگی با آیه‌ها بتوانند تأثیر واقعی و پایدار در جامعه داشته باشند، باید به شناسایی دقیق اولویت‌ها و آسیب‌های اجتماعی توجه کنند. تشکیل کارگروه‌های تخصصی با حضور افراد مختلف و متخصص در زمینه‌های مرتبط و با تیپ‌های گوناگون، می‌تواند به ما کمک کند تا به‌طور اصولی و علمی به ترویج فرهنگ قرآنی بپردازیم. اگر ما از ابتدا با رویکردی علمی و اصولی به این موضوع پرداخته بودیم، امروز شاهد بسیاری از مشکلات اجتماعی نبودیم.»

احمدزاده در پایان تأکید کرد:«امیدواریم که طرح‌های قرآنی مانند پویش زندگی با آیه‌ها بتوانند به سمت بهره‌برداری بهتر از آموزه‌های قرآن در جامعه حرکت کنند. این طرح‌ها باید به گونه‌ای طراحی و اجرا شوند که به اصلاح و بهبود وضعیت اجتماعی کمک کنند. با پیاده‌سازی مؤثر این پویش‌ها، می‌توانیم شاهد تغییرات مثبت و ملموس در زندگی فردی و اجتماعی مردم باشیم و در نهایت به تحقق اهداف بزرگ‌تر فرهنگی و اجتماعی دست یابیم.»

منبع: خبرگزاری شبستان