دلایل ضعف دستگاه‌های فرهنگی در ترویج قرآن

به گزارش حوزه، در دنیایی که تکنولوژی و رسانه‌ها به سرعت در حال شکل‌دهی به زندگی روزمره ما هستند، شاید جای سؤال باشد که نقش آموزه‌های دینی در زندگی اجتماعی و اخلاقی امروز چیست؟ هرچند قرآن کریم به عنوان کتابی آسمانی در میان مسلمانان از جایگاه ویژه‌ای برخوردار است و در مراسم‌ها و زندگی فردی به‌طور گسترده تلاوت می‌شود، اما چرا تأثیر آن در تصمیم‌گیری‌ها و رفتارهای اجتماعی کمرنگ‌تر از گذشته شده است؟ چرا قرآن در تصمیم‌گیری‌های اجتماعی کمتر دیده می‌شود؟

حجت‌الاسلام علی صبوحی، مدیر مسئول مؤسسه تدبر در کلام وحی، به بررسی این موضوع پرداخته و معتقد است که علت اصلی این کم‌رنگی به نوع ارتباط مردم با قرآن بازمی‌گردد. او بر این باور است که هرچند قرآن کریم در زندگی افراد حضور دارد و به طور گسترده تلاوت می‌شود، اما رابطه مردم با این کتاب الهی بیشتر برای ثواب بردن یا استفاده‌های جزئی از مفاهیم آن بوده و به عنوان یک کتاب منسجم و منبعی آموزشی کمتر مورد توجه قرار گرفته است.

از مطالعه سطحی تا تدبر عمیق در قرآن

صبوحی معتقد است که قرآن همانند هر کتاب دیگری دارای مبانی، بخش‌بندی‌ها و اهداف خاصی است که باید با دیدی جامع و کامل به آن نگریست. او تأکید می‌کند که در سال‌های گذشته به قرآن کمتر به عنوان یک کتاب برای مطالعه عمیق و تدبر توجه شده است. به باور او، اگر فرهنگ تدبر در قرآن گسترش یابد و مردم به این کتاب به عنوان یک منبع برای مطالعه و تعمق نگاه کنند، انس با قرآن به طور طبیعی افزایش می‌یابد.

او مفهوم تدبر را به عنوان مطالعه قرآن به مثابه یک کتاب کامل توصیف کرده و مقایسه‌ای میان مطالعه قرآن و مطالعه رمان یا داستان ارائه می‌دهد. در این مقایسه، او بیان می‌کندکه همان‌طور که فرد در مواجهه با یک کتاب داستان آن را به طور جسته‌گریخته نمی‌خواند، بلکه به صورت پیوسته و منسجم مطالعه می‌کند، قرآن نیز باید با همین نگاه مطالعه شود. صبوحی معتقد است که این نوع نگاه به قرآن می‌تواند باعث تقویت انس با این کتاب الهی و استفاده عمیق‌تر از مفاهیم آن در زندگی اجتماعی و اخلاقی مردم شود.

حجت‌الاسلام صبوحی به این نکته اشاره می‌کند که گسترش فرهنگ تدبر در قرآن زمینه‌ای فراهم خواهد کرد که مردم با این کتاب به صورت کامل‌تر و پیوسته‌تر ارتباط برقرار کنند و از تعالیم آن به نحو بهتری در تصمیم‌گیری‌های خود بهره‌برداری کنند.

دلایل ضعف دستگاه‌های فرهنگی در ترویج قرآن

صبوحی به بررسی نقش دستگاه‌های فرهنگی در کاهش توجه به قرآن در جامعه پرداخته است. او معتقد است که ضعف دستگاه‌های فرهنگی در ترویج آموزه‌های قرآنی دلایل موجهی دارد. یکی از دلایل اصلی این ضعف، نبود نگاه علمی و مبنایی به قرآن بوده است.

مدیر مسئول مؤسسه تدبر در کلام وحی می‌گوید: «برای گسترش قرآن در جامعه، نمی‌توان تنها به باورهای مقدس تکیه کرد؛ بلکه باید کاربرد عملی این کتاب در زندگی افراد مشخص شود.»

او تأکید می‌کند که برای موفقیت در این زمینه، لازم است مردم اثرات عملی و ملموس آموزه‌های قرآنی را در زندگی خود مشاهده کنند. وقتی فردی خواه نوجوان، جوان، مرد یا زن با قرآن ارتباط برقرار می‌کند، باید احساس کند که این ارتباط به تغییرات مثبتی در زندگی او منجر شده است. این تغییرات شامل تحول در نگاه به زندگی، روحیه، افکار، اخلاق، و حتی تحلیل‌های اجتماعی و سیاسی است.

صبوحی اشاره می‌کند که به دلیل نبود یا کمرنگ بودن این زیرساخت‌های علمی و عملی، دستگاه‌های فرهنگی تا کنون نتوانسته‌اند در ترویج قرآن چندان موفق باشند. اما او ابراز امیدواری می‌کند که با توجه به تلاش‌های انجام‌شده در دو یا سه دهه اخیر، زیرساخت‌های علمی و مطالعاتی قوی‌تری شکل گرفته است. وی به تأسیس مؤسسات علمی، فرهنگی، پژوهشی و ترویجی در حوزه تدبر در قرآن اشاره می‌کند و معتقد است که این تلاش‌ها در آینده نزدیک باعث خواهد شد که دستگاه‌های فرهنگی با جدیت بیشتری به گسترش فرهنگ قرآنی بپردازند.

مدیر مسئول مؤسسه تدبر در کلام وحی می‌گوید: «من بر این باورم که در سال‌های آینده و دهه‌های پیش رو، شاهد موفقیت‌های بیشتر دستگاه‌های فرهنگی در زمینه ترویج قرآن خواهیم بود.»

ضرورت تدبر در سوره‌های قرآن

صبوحی به تحلیل نقش پویش «زندگی با آیه‌ها» در ترویج فرهنگ قرآنی پرداخته و آن را به‌عنوان یک مقدمه مناسب برای آشنایی مردم با قرآن توصیف کرده است. او معتقد است که این پویش می‌تواند نقطه آغاز خوبی باشد، اما نباید به آن بسنده کرد.

او می‌گوید: «زندگی با آیه‌ها مانند آشنایی با اجزای یک ساختمان است؛ همان‌طور که فردی با یک در، پنجره یا آجر آشنا می‌شود، آشنایی با آیه‌های قرآن نیز می‌تواند شروعی برای شناخت باشد. اما اگر هدف ما گسترش فرهنگ قرآنی است، باید از این مرحله فراتر برویم و به شناخت کامل‌تری از سوره‌های قرآن برسیم.»

صبوحی به اهمیت سوره‌ها در قرآن اشاره کرده و تأکید می‌کند که در قرآن، زمانی که خداوند به معجزه بودن قرآن اشاره می‌کند، بر سوره‌ها تأکید دارد و می‌فرماید: «اگر در این کتاب شک دارید، یک سوره مثل آن بیاورید».

مدیر مسئول مؤسسه تدبر در کلام وحی ادامه می‌دهد که این تاکید چهار بار در قرآن آمده است، اما هیچ‌گاه خداوند از مردم نخواسته که یک آیه مثل قرآن بیاورند. به اعتقاد او، آیه‌ها مانند مصالح ساختمانی هستند، اما آنچه که مهم است، ساختار کلی سوره‌ها و پیام جامع آن‌هاست.

او در پایان تأکید می‌کند که پویش «زندگی با آیه‌ها» باید به‌عنوان یک مقدمه تلقی شود و نباید در این مرحله توقف کرد. او امیدوار است که به‌زودی مردم با یک روند تدریجی به آشنایی با سوره‌های قرآن منتقل شوند تا فرهنگ قرآنی به شکل جامع‌تری در جامعه رواج پیدا کند.