تحول کتاب‌فروشی‌ها در ایران جریان دارد

به گزارش روابط عمومی سازمان تبلیغات اسلامی، فروشگاه کتاب «کوثر»، از جمله دارایی‌های بنیاد شهید و امور ایثارگران، پس از وقفه‌ای هفت‌ساله با همکاری بنیاد کتاب رویش اندیشه سازمان تبلیغات اسلامی به عاملیّت مؤسسه انتشارات امیرکبیر فعالیت خود را از سر گرفت. این فروشگاه که در خیابان انقلاب، یکی از اصلی‌ترین مراکز کتابفروشی پایتخت قرار دارد، بار دیگر آماده استقبال از علاقه‌مندان به کتاب و کتابخوانی شده است.

گفتنی است این فروشگاه براساس تفاهم‌نامه‌ای که میان بنیاد شهید و امور ایثارگران و سازمان تبلیغات اسلامی منعقد شده، مدیریت این فروشگاه به انتشارات امیرکبیر سپرده شده است. مسئولیت اداره و بهره‌برداری فروشگاه به نمایندگی از سازمان تبلیغات اسلامی بر عهده این مجموعه قرار گرفته و در عین حال درآمد آن نیز میان طرفین تقسیم خواهد شد.

مجد‌الدین معلمی، سرپرست انتشارات امیرکبیر با اشاره به اهمیت بازگشایی این فروشگاه گفت: «خیابان انقلاب، از قدیمی‌ترین و اصلی‌ترین مراکز کتابفروشی تهران است. فروشگاه «کوثر» که زمانی بزرگ‌ترین فروشگاه این خیابان بود، اکنون با عرضه بیش از ۱۰۰ هزار جلد کتاب فعالیت خود را از سر گرفته است. استقبال اولیه از این فروشگاه نشان‌دهنده ظرفیت بالای فرهنگی آن است.»

وی با تأکید بر اهمیت توسعه کتابفروشی‌ها افزود: «گسترش فروشگاه‌های کتاب به جای محدود کردن سایر کتابفروشی‌ها، به افزایش مخاطبان و رونق بازار کتاب کمک می‌کند. هدف ما ایجاد ارتباط قوی‌تر با مخاطبان کتاب و تقویت فرهنگ کتابخوانی است. امیدواریم فروشگاه «کوثر» بار دیگر به عنوان یکی از پرفروش‌ترین فروشگاه‌های کتاب شناخته شود و نقشی کلیدی در رونق این حوزه ایفا کند.»

ترکیب سنت و مدرنیته؛ مسیر توسعه فرهنگ کتابخوانی در فروشگاه‌های کتاب

محمد قاسمی‌پور کارشناس حوزه کتاب در این دورهمی با اشاره به اهمیت احداث و توسعه فروشگاه‌های کتاب در کشور، تأکید کرد که این فروشگاه‌ها می‌توانند با ترکیبی از روش‌های سنتی و مدرن، نقشی کلیدی در افزایش فرهنگ کتابخوانی ایفا کنند. او معتقد است که با بهره‌گیری از فناوری‌های نوین و در کنار آن، استفاده از نیروی انسانی آگاه و متخصص، امکان جذب مخاطبان جدید فراهم می‌شود.

نقش فناوری و فروشگاه‌های آنلاین در صنعت کتاب

وی با اشاره به تحولات جهانی در ارائه و توزیع کتاب اظهار داشت: «طی دو دهه اخیر، فروشگاه‌های آنلاین و فناوری‌های نوین، استانداردهای نمایش و توزیع کتاب را متحول کرده‌اند. امروزه ابزارهایی مانند سیستم‌های جستجو و پایگاه‌های داده دیجیتالی، دسترسی به کتاب‌ها را آسان کرده‌اند. با این حال، همچنان عنصر انسانی در این مسیر نقش حیاتی دارد.»

اهمیت نیروی انسانی در فضای کتابفروشی‌ها

محمد قاسمی‌پور تأکید کرد: «یک کتاب‌فروش آگاه و متخصص می‌تواند نقش فراتر از معرفی ساده پشت جلد کتاب ایفا کند. این افراد به عنوان مشاورانی حرفه‌ای، قادرند با ارائه توضیحات کارشناسانه، مخاطبان را به سمت انتخاب آگاهانه هدایت کنند. این نوع ارتباط انسانی، به‌ویژه در فروشگاه‌های کتاب و نمایشگاه‌ها، ارزش افزوده‌ای به تجربه خرید کتاب اضافه می‌کند.»

نیاز به ترکیب روش‌های سنتی و مدرن

وی در ادامه گفت: «فروشگاه‌های کتاب باید به ترکیبی از روش‌های سنتی و مدرن مجهز شوند. وجود سیستم‌های جستجوی پیشرفته در کنار کتاب‌فروشانی که به محتوای کتاب‌ها مسلط هستند، می‌تواند بهترین تجربه را برای مخاطبان فراهم کند. این افراد، چه از نسل قدیم باشند و چه جوانانی پرشور و کتابخوان، می‌توانند با راهنمایی‌های خود نقش موثری در افزایش تعداد کتاب‌خوان‌ها داشته باشند.»

نقش مشاوره در افزایش فروش و جذب مخاطب

قاسمی‌پور همچنین افزود: «عنصر انسانی، نه‌تنها در افزایش رضایت مشتریان، بلکه در ایجاد ارزش افزوده برای فروشگاه‌ها اهمیت دارد. یک مشاوره دقیق و حرفه‌ای می‌تواند موجب شود که هر مشتری، تعداد زیادی مشتری جدید به فروشگاه جذب کند. این رویکرد، به‌ویژه در مناسبت‌هایی مانند شب یلدا یا دیگر رویدادهای فرهنگی، بسیار موثر خواهد بود.»

این کارشناس در پایان تأکید کرد که با وجود رشد فناوری، کتاب‌فروشی‌ها نباید از اهمیت نیروی انسانی غافل شوند و می‌توانند با ترکیب روش‌های سنتی و مدرن، نه‌تنها به افزایش فروش، بلکه به تقویت فرهنگ کتابخوانی در جامعه کمک کنند.

دسته‌بندی مخاطبان و تأثیر فروشگاه‌ها

مسلم نادعلی‌زاده یکی از نویسندگانی که در دورهمی اهالی رسانه و کتاب حضور داشت بیان کرد: افراد جامعه را از نظر علاقه به مطالعه به دو دسته باید تقسیم کنیم: افراد بی‌علاقه به مطالعه و افرادی که به مطالعه علاقه‌مند هستند. او بر این باور است که فروشگاه‌های کتاب می‌توانند با روش‌های گوناگون به این دو گروه خدمات ارائه دهند.

برای افرادی که بی‌علاقه به مطالعه هستند، برگزاری نشست‌ها و تبلیغات جذاب می‌تواند مؤثر باشد.
برای علاقه‌مندان به کتاب، فروشگاه‌ها می‌توانند از طریق چینش صحیح کتاب‌ها و نمایش آثار برجسته، به آنها در انتخاب کتاب مناسب کمک کنند.
همچنین، فروشگاه‌ها می‌توانند با ارائه کتاب‌های متنوع و جذاب، مخاطبانی را که برنامه مشخصی برای مطالعه ندارند، به سمت کتاب‌خوانی هدایت کنند.


اهمیت طراحی و فضای فروشگاه‌های فیزیکی

به گفته نادعلی‌زاده، فروشگاه‌های فیزیکی که طراحی مناسبی دارند و فضایی آرام و دلپذیر برای مخاطبان ایجاد می‌کنند، می‌توانند به موفقیت بیشتری دست یابند. فراهم کردن امکاناتی نظیر محیطی برای استراحت، نوشیدن چای، و گفت‌وگوهای دوستانه، تجربه‌ای مثبت برای مراجعین ایجاد می‌کند. چنین فروشگاه‌هایی می‌توانند افراد از گروه‌های مختلف را جذب کنند و محیطی آرام و متناسب برای انتخاب کتاب فراهم آورند.

وی در مورد موفقیت فروشگاه‌های آنلاین و فیزیکی می‌گوید: «به دلیل شرایط زندگی مردم و محدودیت زمانی، فروشگاه‌های آنلاین به دلیل دسترسی آسان‌تر و صرفه‌جویی در وقت، عملکرد بهتری داشته‌اند. اما این به معنای بی‌اثر بودن فروشگاه‌های فیزیکی نیست.»

در نهایت، ایشان تأکید کرد که فروشگاه‌های کتاب، چه آنلاین و چه فیزیکی، نقشی مؤثر در ترویج فرهنگ کتاب‌خوانی دارند. با طراحی صحیح و ارائه خدمات مناسب، می‌توان افراد بیشتری را به مطالعه علاقه‌مند کرد و جامعه‌ای آگاه‌تر و کتاب‌خوان‌تر ساخت.

از فروشگاه‌های کوچک تا فروشگاه‌های بزرگ و چندمنظوره

محمدامین اکبری، مدیر انتشارات شهرستان ادب، با اشاره به ضرورت تحول در ساختار کتاب‌فروشی‌ها، اظهار داشت: «تغییر و تحول در فروشگاه‌های کتاب، پاسخی به نیاز و درخواست مخاطبان بود و به درستی انجام شد. این تغییر، حرکتی از کتاب‌فروشی‌های کوچک که تنها برای مخاطبان خاص طراحی شده بودند، به سمت فروشگاه‌های بزرگ و چندمنظوره است. در این فروشگاه‌ها، علاوه بر کتاب، محصولات دیگری مانند لوازم‌التحریر، هدایا و حتی کافه وجود دارد که می‌تواند مخاطبان عام را نیز جذب کند. این فضاها، با ایجاد جذابیت‌های بیشتر، حتی کسانی را که تنها برای خرید هدیه یا مراجعه به کافه آمده‌اند، به دیدن و خرید کتاب ترغیب می‌کند.»

تغییر مثبت اما نیازمند تکامل

اکبری افزود: «هرچند این تحول مبارک است و باید در سطح کشور گسترده‌تر شود، اما همچنان تعداد فروشگاه‌های کتاب بزرگ در تهران و سایر شهرها بسیار محدود است و بازار کتاب ایران نیاز به توسعه بیشتری در این زمینه دارد. هرچه تنوع و تعداد این فروشگاه‌ها بیشتر شود، امکان گسترش فرهنگ کتاب‌خوانی نیز افزایش خواهد یافت.»

نقش کتاب‌فروش متخصص؛ یک نقصان جدی

محمدامین اکبری با تاکید بر نقش کتاب‌فروشان متخصص گفت: «یکی از نقصان‌های جدی در ساختار فعلی کتاب‌فروشی‌ها، کمبود کتاب‌فروشانی است که اطلاعات کافی و تخصص لازم در زمینه کتاب داشته باشند. در گذشته، کتاب‌فروش‌ها مانند عطاری‌های قدیمی بودند که علاوه بر ارائه محصول، نقش راهنما و مشاور را نیز ایفا می‌کردند. اما متأسفانه امروزه بیشتر فروشندگان کتاب، دانشجویانی هستند که به صورت موقت در این شغل فعالیت می‌کنند و گاهی حتی علاقه‌ای به کتاب ندارند. این موضوع باعث می‌شود مخاطبان از راهنمایی‌های لازم برای انتخاب کتاب محروم شوند.»

نیاز به زیرساخت‌های تخصصی و کتاب‌خوانی در چرخه تولید کتاب

وی در پایان تاکید کرد: «برای تقویت نقش کتاب‌فروشی‌ها، باید زیرساخت‌های تخصصی در این حوزه شکل بگیرد و کتاب‌فروشان و دیگر عوامل دخیل در چرخه تولید و توزیع کتاب، از نویسنده و ویراستار گرفته تا ویزیتورها و فروشندگان، همگی با کتاب و کتاب‌خوانی آشنا باشند. تنها در این صورت می‌توان انتظار داشت که مخاطبان نیز به کتاب و مطالعه علاقه‌مند شوند. بدون این آشنایی و علاقه‌مندی در زنجیره تولید و فروش کتاب، نمی‌توان به توسعه فرهنگ کتاب‌خوانی در جامعه امیدوار بود.»

ایشان در پایان، تحول فروشگاه‌های کتاب را گامی مثبت ارزیابی کرد اما تاکید داشت که توجه به نیروی انسانی آگاه و علاقه‌مند، نقش کلیدی در موفقیت این تحول ایفا می‌کند.

بازگشایی فروشگاه «کوثر» در شرایطی صورت می‌گیرد که دغدغه اصلی مسئولان، تقویت بازار کتاب و ایجاد فضایی مناسب برای مخاطبان علاقه‌مند به مطالعه است. این اقدام می‌تواند گامی مؤثر در توسعه فرهنگ کتابخوانی و حمایت از فعالیت‌های فرهنگی کشور باشد.