کتاب «لامپ هزار؛ تجربه‌نگاری تشکل خانه‌های نورانی در کاشان»

به گزارش روابط عمومی سازمان تبلیغات اسلامی، انسان موجودی اجتماعی است و سنگ بنای جامعه انسانی ارتباط انسان‌ها است؛ از این‌ رو، مهمترین بخش زندگی و حیات انسان، در گرو ارتباط با دیگر افراد جامعه است.

امروزه اثرگذارترین و مهمترین جریان‌های فرهنگی در جهان را مجموعه‌هایی ایجاد می‌کنند که توانسته‌اند گروهی از افراد فعال و توانمند را در عرصه‌های مختلف دور هم جمع کنند و با یک برنامه و هدف معین، به فعالیت بپردازند.

این مجموعه‌های هدف‌دار و برنامه‌ریزی‌شده همان تشکل‌ها هستند که در فضای آنها، اعضا به‌منظور اجرای اهداف، آموزش داده و تربیت می‌شوند؛ درنتیجه، این تشکلها با تغییر اعتقادات و باورهای مجموعه انسانی حرکت‌های عظیم انسانی می‌شوند.

آنچه موضوع این اثر است، مردم‌نگاری تشکل مردمی خانواده‌محور، به‌معنای توصیف و تحلیل گروهی از خانواده‌های خودجوش و مستقل است که با هدف اعتلای خانواده و سبک زندگی دینی، دور هم جمع شده و در این‌باره برنامه‌های متنوعی را اجرا می‌کنند.

سوال و دغدغه اصلی محقق اثر این است که این تشکل چگونه می‌تواند تشکیل شود و چه سازوکار و اهدافی را می‌تواند دنبال کند؟ برای پاسخ به  این سئوال و دغدغه اصلی، محقق به سراغ خانه‌های نورانی شهرستان کاشان، به‌منزله یک نمونه عینی و عملی رفته تا با مطالعه مردم‌نگارانه، به توصیف و تحلیل این جمع و عمده فعالیت‌های آن بپردازد.

مجموعه خانه‌های نورانی شهرستان کاشان، نمونه‌ای موفق از یک تشکیلات منسجم مردمی با محوریت خانواده است که تلاش می‌کند با ایجاد یک هویت جمعی، گام‌های استواری برای تحقق حیات طیبه اسلامی و زمینه‌سازی ظهور مصلح جهانی بردارد.

جمع خانه‌های نورانی یک واحد اجتماعی محدود و مشخص برای مطالعه مردم‌نگارانه است که روایت آن می‌تواند راهبرد و تجربه‌های مفیدی را در خصوص گروه‌های خانوادگی و اهم فعالیت‌ها و اهداف و ارزش‌ها و اعتقادات آن‌ها به دیگران نشان دهد.

جمع خانه‌های نورانی به‌منزله یک تشکل مردمی خانواده‌محور، جمعی از زوج‌های جوان هستند که به دلیل مجهزبودن به تکنولوژی روز و خوش‌ذوقی و خلاقیت ذهنی، بسیاری از جلسه‌ها، همایش‌ها و برنامه‌های خود را به‌صورت فیلم و عکس ثبت می‌کردند و اسناد جامع و کاملی از روزهای اولیه تشکیل تاکنون، در قالب فیلم و عکس و حتی فرم در اختیار دارند.

در این اثر برای تجزیه‌ و تحلیل داده‌ها، از نرم‌افزار مکس کیودا استفاده شده و ازطریق آن، داده‌های حاصل از مصاحبه‌ها، دسته‌بندی، کدگذاری، مفهوم‌یابی و مقوله‌بندی شده است. پس از آن باتوجه به ادبیات مفهومی و نظریات مطرح‌  شده، به تفسیر مقوله‌ها و مفاهیم یافته‌شده حاصل از مصاحبه‌ها پرداخته شده است.

هدف نگارش این اثر که در سه فصل مفهوم‌شناسی و تعاریف بحث، توصیف و داده‌کاوی و جمع‌بندی و پیشنهاد تدوین شده، اتقان تجربه زیسته خانه‌های نورانی با ادبیات مفهومی مورد تأیید جوامع علمی است و محقق بر اساس آن تلاش می‌کند، تجربه خانه‌های نورانی شهرستان کاشان را به‌منزله یک تشکل مردمی خانواده‌محور، به یک تجربه موفق و علمی قابل بهره‌برداری برای دیگر گروه‌های اجتماعی تبدیل کند.

فصل نخست در سه بخش کلی و ذیل مفهوم‌شناسی‌ِ سه مفهوم «تشکل»، «مردمی‌بودن» و «خانواده ‌محوربودن» تدوین شده است. در بخش اول، پس از بررسی لغوی و اصطلاحی مفهوم تشکل، تعریف مختار این اثر از تشکل بیان می‌شود و درنهایت، شاخصه‌های تشکلی‌بودن، به‌تفصیل تبیین می‌شود. در ادامه ضرورت و چگونگی کار تشکیلاتی در سه مرحله تشکیل و راه‌اندازی، تداوم و نیروسازی بررسی تحلیلی می‌شود.

در بخش دوم سه مولفه اصلی مردمی‌بودن تشکیلات در نگاه محقق بیان می‌شود و در بخش سوم نیز محقق برای مفهوم‌شناسی خانواده‌‌محور بودن، ابتدا ماهیت و ضرورت وجودی خانواده و سپس کارکردهای خانواده از دیدگاه اسلامی را بررسی کرده و ذیل این کارکردها، مؤلفه‌های خانواده‌محوری یک تشکل مردمی را تبیین می‌کند.

آنچه در فصل دوم کتاب بررسی و تبیین می‌شود، سه مفهوم محوری تشکلی‌بودن، مردمی‌بودن و خانواده‌محور بودن و ابعاد و ویژگی‌های اصلی هرکدام است که به‌صورت تفصیلی و توصیفی با بیان علمی تبیین شده و محقق مبتنی بر روش مردم‌نگاری، این مفاهیم و ابعاد را به‌صورت عملیاتی، در خانه‌های نورانی شهرستان کاشان پی گرفته است.

این فصل به معرفی خانه‌های نورانی شهرستان کاشان در قالب گزارش‌های توصیفی و تحلیلی می‌پردازد که ازطریق مشاهده پژوهشگر و نیز مصاحبه با گروه‌های مختلفی از اعضا، هیئت امنا و اساتید همراه جمع خانه‌های نورانی به دست آمده است.

نویسنده در فصل پایانی کتاب برای جمع‌بندی و نتیجه‌گیری، به سراغ پاسخ به سئوالات مطرح شده در تحقیق خود رفته است.

کتاب «لامپ هزار؛ تجربه‌نگاری تشکل خانه‌های نورانی در کاشان» تألیف محدثه یوسفی در قطع رقعی، 192 صفحه، شمارگان 300 نسخه توسط انتشارات پژوهشکده تبلیغ و مطالعات اسلامی باقرالعلوم علیه‌السلام منتشر شده است.