آیه ای که در قران برای دفع چشم زخم آمده، صحت دارد اصلا چه شان نزول و سند تاریخی دارد؟
کارشناس: دکتر دوانی پاسخ میدهد
آیهی موردنظر مربوط به آیهی 51 آخر سورهی مبارکهی قلم است، که خداوند خطاب به پیامبر گرامی اسلام (ص)، میفرماید:" نزدیک است، کافران هنگامیکه آیات قران را میشنوند، تو را با چشمهای خود هلاک کنند و هنگامی که قرآن را شنیدند، گفتند، به راستی که او دیوانه است! " در تفسیر این آیه نظرات مختلفی وجود دارد. عدهای گفتهاند، مقصود این است که کافران از شنیدن آیات قران به قدری غضبناک و خشمگین شدهاند که با عداوت و دشمنی به تو نگاه میکنند و میخواهند تو را با این نگاه بر زمین بزنند. در توضیح این نوع تفسیر گفتهاند، که مقصود همان چشمزخم زدن است که برخی مردم به آن معتقد هستند. برخی نیز گفتهاند این کنایه از نگاههای غضبآلود است، مثلاینکه بگوییم فلان شخص چنان بد مرا نگاه میکند که انگار میخواهد مرا بکشد و یا بخورد. تفسیر دیگری هم روایت شده که از همه به معنی و لفظ آیه نزدیکتر است. به این معنا که " آنها وقتی آیات قرآن را میشنوند ، به قدری مجذوب میشوند، که نزدیک است تو را چشم بزنند ( زیرا چشم زدن در برابر اموری انجام میشود، که برای انسان اعجابانگیز است) اما درعینحال میگویند، که تو دیوانه و مجنونی! این آیه در واقع اشاره به تناقض رفتاری کافران دارد، چرا که هم در برابر زیباییهای آیات قرآن، شگفتزده شدهاند و هم نمیخواهند کلام خدا که در قالب آیات قرآن بر زبان پیامبر اکرم (ص)، جاری شده است را به عنوان معجزه بپذیرند و از همین رو به وجود مقدس پیامبر نسبت و تهمت ناروای جنون میبندند! چطور ممکن است، از زبان فردی مجنون چنین آیات اعجابآوری خوانده شود؟ این آیه به صورت کلی رفتار کافران و مشرکان را نقد میکند و این طور نبوده که حتماً حادثهای برای پیامبر اتفاق افتاده باشد و شأن نزولش این آیه باشد و در هیچ یک از تفسیرهای معتبر نیز اشاره به شأن نزول خاص و یا وجود حادثهای که نشان دهد مشرکان پیامبر را چشمزخم کردهاند، نیست.