«دورِ کتاب» در امیرکبیر؛ حلقه‌ای تازه برای احیای فرهنگ مطالعه

به گزارش روابط عمومی سازمان تبلیغات اسلامی، کتاب در بسیاری از کشورها نه یک کالای فرهنگی لوکس، بلکه جزء جدانشدنی زندگی روزمره است. طبق گزارش‌های بین‌المللی یونسکو، مردم فنلاند و نروژ در صدر فهرست کتاب‌خوان‌ترین ملت‌های جهان قرار دارند؛ به‌طوری‌که کتابخانه‌های عمومی‌شان هر روز میزبان برنامه‌های نقد و گفت‌وگو هستند. در فرانسه، سنت دیرین «سالن‌های ادبی» هنوز پابرجاست؛ جایی که نویسندگان، هنرمندان و پژوهشگران در یک فضای آزاد به تبادل اندیشه می‌پردازند. در ژاپن و کره‌ جنوبی نیز محافل گروهی مطالعه، به‌ویژه در میان جوانان، تبدیل به حرکتی اجتماعی و الهام‌بخش شده و در بسیاری موارد با استقبال گسترده و حتی حمایت دولت‌ها همراه است. طبق گزارش‌های اخیر، ژاپنی‌ها به‌ طور میانگین سالانه بیش از ۱۵ کتاب می‌خوانند.

این میزان مطالعه، مخصوصاً در بین جوانان و دانشجویان ژاپنی مشاهده می‌شود، که در کنار سیستم آموزشی مدرن، تحت تاثیر سنت‌های عمیق فرهنگی در زمینه ادبیات و هنر قرار دارند. کره‌ای‌ها نیز به‌طور متوسط ۱۰ تا ۱۲ کتاب در سال می‌خوانند. علاوه بر این، کره جنوبی با توسعه فناوری و استفاده از کتاب‌های دیجیتال، زمینه دسترسی آسان به منابع علمی و آموزشی را فراهم کرده است. این امر به‌ ویژه در سال‌های اخیر تاثیر چشمگیری در افزایش سرانه مطالعه در این کشور داشته است.
این تجربه‌ها نشان می‌دهد وقتی کتاب محور گفتگوهای جمعی قرار می‌گیرد، فراتر از سرگرمی عمل می‌کند و زمینه رشد تفکر انتقادی، تبادل ایده‌ها و تقویت فرهنگ عمومی را فراهم می‌آورد.

چالش کتاب‌خوانی در ایران

با وجود میراث غنی ادبی ایران، آمارهای داخلی تصویر چندان امیدوارکننده‌ای از کتاب‌خوانی ارائه نمی‌دهد. بر اساس آخرین پیمایش‌ها، سرانه مطالعه غیردرسی در ایران کمتر از یک ساعت در روز است؛ فاصله‌ای چشمگیر با کشورهای پیشرو. 

کارشناسان معتقدند این وضعیت نتیجه مجموعه‌ای از عوامل فرهنگی، اجتماعی و اقتصادی است؛ از یک سو محدودیت‌های مالی بسیاری از خانواده‌ها را از خرید کتاب باز می‌دارد و از سوی دیگر، غلبه رسانه‌های دیجیتال و محتوای کوتاه و سریع فضای مجازی، زمان و انگیزه لازم برای مطالعه عمیق را کاهش داده است. علاوه بر این، نبود برنامه‌ها و محافل جذاب و گفت‌وگو محور که بتواند نسل جوان را با کتاب و اندیشه درگیر کند، موجب شده علاقه به کتاب‌خوانی همچنان محدود بماند و کتاب، جایگاه واقعی خود در زندگی روزمره مردم را پیدا نکند. در چنین شرایطی، هر تلاشی برای ایجاد حلقه‌های مطالعه جمعی می‌تواند تحولی مثبت بیافریند؛ چرا که محفل‌های کتابی نه‌ تنها به خواندن آثار ادبی کمک می‌کنند، بلکه بستری برای گفت‌وگو درباره دغدغه‌های روز نیز فراهم می‌آورند.

«دورِ کتاب»؛ تجربه‌ای نو در خیابان انقلاب

انتشارات امیرکبیر، در اقدامی تازه و ارزشمند، محفل ادبی «دورِ کتاب» را هر هفته سه‌شنبه‌ها در فروشگاه خود واقع در خیابان انقلاب، سر نبش خیابان فخررازی برگزار می‌کند. این محفل، فرصتی کم‌نظیر برای گردهمایی اهالی اندیشه است؛ جایی که نویسندگان، پژوهشگران، کارشناسان حوزه فرهنگ، اصحاب رسانه و دوستداران کتاب در کنار یکدیگر می‌نشینند و درباره آثار برجسته ادبی و جریان‌های فکری و فرهنگی روز به گفت‌وگو می‌پردازند.

امیرکبیر پیش از این و تا پیش از عید نوروز، سلسله نشست‌های «آفتاب جهان‌تاب کتاب» را برگزار می‌کرد؛ نشست‌هایی که تا ایام نمایشگاه کتاب نیز ادامه یافت. پس از آن، با نگاهی تازه و رویکردی نو، تصمیم بر آن شد تا این سنت فرهنگی در قالبی متفاوت و با عنوان «دورِ کتاب» ادامه پیدا کند.

فضای «دورِ کتاب» نه یک جلسه رسمی خشک، بلکه یک گعده صمیمی است؛ محفلی که در آن نقد، تبادل نظر و حتی اختلاف دیدگاه‌ها، به غنای بحث‌ها می‌افزاید. این ابتکار امیرکبیر را می‌توان پاسخی هوشمندانه به نیاز امروز جامعه دانست: نیاز به گفت‌وگویی زنده و فرهنگی در دل شهری که شتاب زندگی روزمره، مجالی برای تأمل باقی نگذاشته است. 

 امیرکبیر؛ هفتاد و شش سال در خدمت فرهنگ ایران

انتشارات امیرکبیر، امسال در آبان‌ماه، وارد هفتاد و ششمین سال فعالیت خود می‌شود. این انتشارات در سال ۱۳۲۸ با خرید سرقفلی نخستین فروشگاهش در خیابان ناصرخسرو آغاز به کار کرد و تنها در دهه پنجاه توانست با چاپ بیش از ۲۸۰۰ عنوان کتاب، عنوان بزرگ‌ترین بنگاه انتشاراتی خاورمیانه را از آن خود کند. تا سال‌ها نیز امیرکبیر به‌ عنوان بزرگ‌ترین انتشارات خصوصی ایران شناخته می‌شد.

آثار ماندگار بسیاری در حوزه‌های ادبیات، فلسفه، تاریخ و علوم اجتماعی به میراث امیرکبیر تعلق دارند. تنها در ده سال گذشته، این مجموعه ۲۷۴۹ عنوان کتاب منتشر کرده که ۷۵۴ عنوان آن برای نخستین‌ بار به بازار نشر آمده است. علاوه بر این، امیرکبیر برای حفظ و احیای آثار ارزشمند خود، اقدام به بازنشر مجموعه‌ای از شاهکارهای ادبیات کلاسیک دنیا با طراحی و قالبی نو کرده است. آثاری چون آناکارنینا، دانه زیر برف، پاپیون، پاییز پدرسالار، ابله، بخش سرطان و قلعه مالویل، از جمله این آثار هستند که با شکل و شمایلی امروزی‌تر به نسل جوان عرضه شدند.

نگاهی به آینده نشر در ایران

امیرکبیر همواره تلاش کرده است میان گذشته پربار و آینده‌ای نوآورانه پیوندی برقرار کند. جلدهای جذاب، کیفیت بالای چاپ، صحافی محکم و بهره‌گیری از فناوری‌های روز، نشان می‌دهد که این انتشارات به آینده نشر هم می‌اندیشد. ورود به عرصه کتاب‌های الکترونیکی و فروش آنلاین، گواهی است بر همراهی این ناشر باسابقه با تغییرات زمانه.

در نهایت، برگزاری محفل ادبی «دورِ کتاب» را می‌توان حلقه‌ای تازه در زنجیره تلاش‌های امیرکبیر دانست؛ حرکتی که علاوه بر پاسداشت میراث مکتوب، بستری فراهم می‌آورد تا نسل‌های مختلف اهل فرهنگ، بار دیگر کتاب را به کانون زندگی خود بازگردانند. 

امیرکبیر در کنار نشست‌های «دورِ کتاب»، اقدامات دیگری را نیز برای ترویج فرهنگ مطالعه رقم زده است. در سی‌وششمین نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران، بازی «کتاب جادویی» یکی از جذاب‌ترین بخش‌های این انتشارات بود. در این بازی، مخاطبان با پاسخ به ۱۵ سؤال متوجه می‌شدند که به کدام شخصیت داستانی شباهت بیشتری دارند. در پایان، شخصیت هر فرد معرفی می‌شد و کتاب مربوط به آن یا به وی هدیه داده می‌شد یا با تخفیف ویژه قابل خریداری بود. این ابتکار با استقبال چشمگیری روبه‌رو شد و توانست پیوندی فرهنگی میان ناشر و جامعه مخاطبان ایجاد کند.

در حوزه محتوای شنیداری نیز امیرکبیر دو پادکست پرمخاطب تولید کرده است. پادکست «جهان‌گرد» به سراغ کتاب‌های سفرنامه‌ای رفته و روایتی شنیدنی از سفر در دل تاریخ و فرهنگ ارائه می‌دهد. پادکست «جواهرخوانی» نیز بر کتاب‌های تاریخی تمرکز دارد و گوشه‌هایی از میراث غنی تاریخی را برای شنوندگان بازگو می‌کند. علاوه بر این، امیرکبیر برای تولید کتاب‌های صوتی و پادکست‌ها با مجموعه سماوا همکاری داشته و این هم‌افزایی همچنان ادامه دارد.

از فروردین امسال، امیرکبیر حضوری جدی‌تر در فضای مجازی پیدا کرده و تلاش کرده است از ظرفیت شبکه‌های اجتماعی برای معرفی آثار و جذب نسل جوان بهره ببرد. این انتشارات حتی در دوران جنگ ۱۲روزه نیز پنج فروشگاه خود را باز نگه داشت و مانند روزهای عادی به فروش کتاب ادامه داد.

با شروع فصل پاییز هم مسابقه‌ای تازه توسط امیرکبیر برگزار شده است. این مسابقه با محوریت رمان ماندگار «آتش بدون دود» اثر نادر ابراهیمی طراحی شده است. در این مسابقه، دو تصویر از شخصیت‌های رمان روی پیشخوان فروشگاه فخررازی امیرکبیر قرار گرفته و مخاطبانی که کتاب را خوانده‌اند باید نام این شخصیت‌ها را بر اساس توصیف‌های متن، به شماره 20003560 پیامک کنند. 

امیرکبیر و افق تازه نشر

این فعالیت‌ها نشان می‌دهد امیرکبیر تنها یک ناشر کلاسیک نیست که به میراث گذشته بسنده کند، بلکه نهادی پویاست که برای آینده نشر ایران ایده‌های تازه ارائه می‌دهد. از گعده‌های فرهنگی در خیابان انقلاب گرفته تا مسابقات خلاقانه و تولید محتوای شنیداری، همه در راستای آن است که کتاب دوباره به زندگی روزمره مردم بازگردد.

در روزگاری که سرعت و رسانه‌های نوین، عرصه را بر مطالعه تنگ کرده‌اند، چنین ابتکارهایی می‌توانند چراغی روشن در مسیر فرهنگ کتاب‌خوانی باشند؛ چراغی که نه‌ تنها میراث مکتوب را پاس می‌دارد، بلکه نسل امروز را نیز به دنیای کتاب پیوند می‌زند.