داناشهر، شهری برای کاوش‌گران علم و خلاقیت

به گزارش روابط عمومی سازمان تبلیغات اسلامی، رویداد علمی-مهارتی «داناشهر» بیش از یک مسابقه یا برنامه آموزشی ساده است؛ این رویداد یک استعاره عملی از شهر علمی و خلاق است که در آن هر مدرسه یک داناشهر می‌شود، هر دانش‌آموز یک کاوش‌گر علمی است و هر معلم نقش راهنمای پژوهشی را برعهده می‌گیرد. هدف اصلی این طرح، تجربه واقعی یادگیری فعال و خلاق برای دانش‌آموزان و توسعه فرهنگ آموزشی مبتنی بر کیفیت و مشارکت است.

در این شهر، دانش‌آموزان از حالت دریافت‌کننده صرف اطلاعات خارج شده و با تولید محتوای خلاقانه، فعالانه در فرایند یادگیری مشارکت می‌کنند. معلمان هم از نقش تدریس صرف به سمت راهنمایی و هدایت علمی حرکت می‌کنند. این مدل، یک تجربه همزمان برای دانش‌آموز و معلم ایجاد می‌کند که می‌تواند تحول واقعی در محیط آموزشی مدارس متوسطه اول رقم بزند.

داناشهر چیست و چگونه ساخته می‌شود؟
هر مدرسه‌ای که در این رویداد شرکت می‌کند، با تشکیل گروه معلمان راهنما به یک داناشهر تبدیل می‌شود. در این شهر علمی، قلمروهای درسی مثل بخش‌های مختلف یک شهر هستند و هر دانش‌آموز با ثبت‌نام در یک قلمرو، عنوان کاوش‌گر علمی را دریافت می‌کند.
کاوش‌گر علمی مأموریت دارد تا یک محتوای آموزشی خلاقانه تولید کند که نشان‌دهنده درک عمیق او از مفاهیم درسی باشد و این محتوا را با دیگر دانش‌آموزان به اشتراک بگذارد تا یادگیری گروهی و تبادل دانش شکل بگیرد.
در این فرآیند، معلم نقش یک راهنمای داناشهر را ایفا می‌کند و دانش‌آموز را در مسیر تولید محتوای آموزشی هدایت می‌کند. ارزش‌یابی آثار دانش‌آموزان با معیارهای تعریف شده صورت می‌گیرد و آثار برتر علاوه بر تقدیر ویژه، فرصت نقش‌آفرینی بیشتر در مدرسه، مانند تبدیل شدن به همیار معلم، را فراهم می‌کنند.
این ساختار باعث می‌شود که هر مدرسه یک اکوسیستم آموزشی مستقل و پویا داشته باشد و یادگیری دانش‌آموزان به شکل یک فرایند فعال، خلاق و مشارکتی دنبال شود.

اهداف اصلی داناشهر؛ یادگیری فعال، رشد خلاقیت، و تحول آموزشی
داناشهر فراتر از تولید محتوا و مسابقه علمی است. اهداف کلیدی آن به شرح زیر است:
•    بهبود کیفیت یادگیری دانش‌آموزان با بهره‌گیری از شیوه‌های یادگیری فعال و خلاقانه، به جای روش‌های سنتی حفظ‌محور.
•    نقش‌آفرینی معلمان به عنوان تسهیل‌گر رشد علمی و خلاقیت دانش‌آموز، نه صرفاً ارائه‌دهنده محتوا.
•    ایجاد فرهنگ یادگیری فعال و ارزش‌یابی کیفی در مدارس، که یکی از عناصر اصلی تحول در کیفیت آموزشی محسوب می‌شود.
با این اهداف، داناشهر محیطی ایجاد می‌کند که دانش‌آموز در مرکز یادگیری قرار می‌گیرد و معلم به جای ارائه مستقیم درس، مسیر یادگیری را هموار می‌سازد.

چه مدارسی می‌توانند در داناشهر شرکت کنند؟
تمام مدارس متوسطه اول، اعم از دولتی، غیردولتی و صدرا، امکان شرکت در رویداد را دارند. شرط اصلی ورود، ثبت‌نام مدیر مدرسه در سامانه رویداد و معرفی یک راهبر مدرسه است.
راهبر مدرسه نقش مهمی دارد: او نماینده دبیرخانه در مدرسه است و تمامی ارتباطات، پیگیری‌ها و گزارش‌دهی‌ها از طریق او انجام می‌شود. این رویکرد باعث می‌شود که مدیریت رویداد در هر مدرسه یکپارچه، شفاف و هماهنگ باشد و هیچ ارتباط مستقیم با دانش‌آموزان بدون نظارت راهبر برقرار نشود.

راهبر مدرسه؛ ستون اصلی اجرای داناشهر
راهبر، شخصی است که فرایند اجرای رویداد را در مدرسه هدایت می‌کند و وظایف او شامل موارد زیر است:

• دریافت بسته‌های پشتیبانی و راهنمایی از دبیرخانه
•  تشکیل ستاد اجرایی در مدرسه و توجیه معلمان
•   ثبت اطلاعات مربوط به دانش‌آموزان و معلمان در سامانه
•   ارسال گزارش‌های نهایی دبیرخانه

این نقش به راهبر اجازه می‌دهد که همه مراحل اجرای داناشهر را از ثبت‌نام تا تقدیر نهایی مدیریت کند و کیفیت اجرا در مدرسه حفظ شود.

فرایند اجرای رویداد؛ از ثبت‌نام تا تقدیر
اجرای رویداد «داناشهر» یک مسیر پیوسته و تعاملی است که تجربه یادگیری فعال و مهارتی را برای همه اعضای مدرسه فراهم می‌کند. این مسیر با ثبت‌نام مدارس توسط مدیران آغاز شد. ثبت‌نام مدارس از ۱۹ تا ۲۲ آبان انجام شد و مدارس واجد شرایط پس از ورود به سامانه، خود را برای ورود به دنیای داناشهر آماده کردند.

پس از ثبت‌نام، مدارس تا ۲۸ آبان موظف بودند راهبر مدرسه را معرفی کرده و ستاد اجرایی خود را تشکیل دهند. راهبران نقش حیاتی در مدیریت فرایند دارند؛ آن‌ها پل ارتباطی بین دبیرخانه و مدرسه هستند و اطمینان حاصل می‌کنند که هر مرحله از رویداد به شکل هماهنگ و دقیق اجرا شود.
در مرحله بعد، معلمان مدارس پس از شرکت در دوره‌های توانمندسازی ویژه معلمان، آماده شدند تا به عنوان راهنمای قلمروهای درسی، دانش‌آموزان را در مسیر تولید محتوای آموزشی هدایت کنند. این مرحله اهمیت زیادی دارد، زیرا کیفیت یادگیری فعال و خلاقانه دانش‌آموزان، مستقیماً به نقش معلم در هدایت علمی و مهارتی وابسته است.
از اول آذر، دانش‌آموزان با عنوان کاوش‌گر علمی فعالیت خود را آغاز کردند. آن‌ها در حال تولید محتوای آموزشی خلاقانه هستند که هدف آن، درک مفهومی، بسط ایده‌ها و به اشتراک‌گذاری دانش با دیگران است. این مرحله هنوز در جریان است و دانش‌آموزان فرصت دارند تا تا ۱۹ آذر آثار خود را آماده کنند.
پس از اتمام تولید محتوا، معلمان راهنما آثار دانش‌آموزان را بررسی و نمره‌گذاری می‌کنند تا ارزیابی میان‌نوبت و مستمر انجام شود. این مرحله از ۱۹ تا ۲۵ آذر اجرا خواهد شد و نقش مهمی در ثبت و شناخت تلاش‌های علمی دانش‌آموزان دارد.
پس از ارزیابی داخلی، آثار برتر تا ۲۷ آذر به دبیرخانه مرکزی ارسال می‌شوند تا بررسی نهایی و ارزیابی گسترده انجام شود. دبیرخانه بر اساس این ارزیابی‌ها، مدارس، معلمان و دانش‌آموزان برتر را معرفی و تقدیر می‌کند و این تقدیرها در اواخر دی‌ماه صورت می‌گیرد.
این مسیر، یادگیری و ارزش‌یابی را به یک فرآیند مستمر، تعاملی و قابل مشاهده تبدیل می‌کند. دانش‌آموزان از اولین روز ثبت‌نام تا مرحله تقدیر، همراه با معلم و راهبر، تجربه‌ای علمی، مهارتی و خلاقانه را تجربه می‌کنند که می‌تواند اثرات بلندمدت بر نگرش آن‌ها نسبت به یادگیری و پژوهش داشته باشد.

قالب‌های تولید محتوا؛ خلاقیت در هر شکل
دانش‌آموزان می‌توانند محتوای خود را در یکی از قالب‌های زیر ارائه دهند:
•  پادکست صوتی: برای ساده‌سازی و فهم مفاهیم
• نقشه ذهنی یا اینفوگرافیک تصویری: برای بسط و پیوند مفاهیم
•  فلش‌کارت نوشتاری: برای خلاصه‌سازی و شبکه‌سازی مفهومی
• تدریس خلاق و ویدئویی: برای بسط، ساده‌سازی و ایجاد ارتباط بین مفاهیم
هر قالب، هدف خاص ارزش‌یابی دارد و دانش‌آموز را در مسیر تفکر عمیق و خلاقانه قرار می‌دهد.

تقدیر از برگزیدگان؛ فرصت نقش‌آفرینی بیشتر
کاوش‌گران برتر علاوه بر دریافت تقدیرنامه، به مقام همیار معلم دست می‌یابند. این نقش به آن‌ها امکان می‌دهد که در طول سال تحصیلی به شکل فعال با معلم همکاری کنند و مسئولیت هدایت علمی سایر دانش‌آموزان را برعهده بگیرند.
همچنین دبیرخانه از مدارس، معلمان و دانش‌آموزان فعال و خلاق تقدیر ویژه خواهد کرد، تا تجربه مشارکت در داناشهر مشوقی واقعی برای استمرار یادگیری فعال و خلاق باشد.

خروجی و تاثیر داناشهر؛ فراتر از یک رویداد
داناشهر تجربه‌ای است که تحول در شیوه‌های یادگیری و ارزش‌یابی را به مدارس متوسطه اول می‌آورد. نتیجه این مشارکت، فراتر از تولید محتوای آموزشی است و به شکل‌گیری فرهنگی فعال، مشارکتی و خلاق در محیط مدرسه کمک می‌کند.
داناشهر، شهری است که در آن هر دانش‌آموز معمار دانش خود می‌شود، هر معلم راهنمای کاوش‌های علمی است و فرایند یادگیری تبدیل به یک تجربه پویا و ماندگار می‌گردد.
 

منبع: آنا