کم رونقی «فیلم‌های دینی» در سبد اکران

مجید معافی - روزنامه نگار سینما و تلویزیون: شاید به جرائت بتوان گفت که یکی از دلایل بسیار مهم ضعف سینمای ایران «کمبود ژانر» در گستره این سینماست. متاسفانه باید اعتراف کنیم که بیشترین سهم فیلم‌های ساخته شده در سینمای ایران، تولید فیلم‌های به اصطلاح «طنز و کمدی» است که آن هم به عقیده بسیاری از منتقدین و کارشناسان سینمایی، اکثر فیلم‌ هایی با طنزهای سطحی و کم محتوا هستند .

نکته بدتر ماجرا این است که اتفاقاً با توجه به برخی روابط، این گروه از سازندگان فیلم‌های کمدی، از امکانات و رانت‌های بیشتری هم برخوردارند و قادرند فیلم‌های خود را در بهترین شرایط ممکن و با دراختیار داشتن طیف وسیعی از بهترین سینماهای تهران و کشور، به فروش‌های میلیاردی برسانند. 

البته اینکه فیلم های اقتصادی ای که بتواند چرخ سینمای ایران را بچرخاند تولید شود بسیار خوب است اما واقعا به چه قیمتی؟! – این فروش‌ها در حالی صورت می‌گیرد که در کنار این نوع فیلمها، بعضی از فیلم‌های خوب و قوی که اتفاقاً با مضامین موضوعات و مشکلات بنیادین جامعه تولید می‌شوند نمی‌توانند سینماهای زیادی برای اکران خود دست و پا کنند واز تبلیغات وسیعی هم برخوردار نیستند و این همان «رانتی» است که بسیاری از تهیه کنندگان و اهالی سینما از آن گلایه مند هستند و اکثر فیلم‌هایی که سازندگان آنان به دور از این زد و بندها هستند با فروش‌های اندک روبرو می‌شوند که تهیه کنندگان این نوع فیلم‌ها مجبور می‌شود یا منزل مسکونی خود را بفروشند و یا اینکه با انبوهی از چک‌های برگشتی و پاس نشده روبرو شوند. لذا باید بپذیریم که مساله «رانت و رانت بازی» شکل‌های مختلفی دارد و آنقدر این مساله به کام برخی‌ها شیرین آمده است که حتی تا امروز هم با تغییر دولت‌های متعدد و نگاه‌های مختلف هنوز این نوع نگرش‌ها در بدنه سینمای ایران حاکم است و تو گویی این قصه سر دراز، پایانی ندارد.

اگر چه همان طوری که در سطور بالا اشاره شد. سینما دارای ژانرهای گوناگونی است که هر ژانری مخاطبین خاص خودش را دارد. اما شاید پُربی راهه نباشد که بپرسیم سهم «سینمای دینی» و سینمایی که به دغدغه‌های مذهبی و دینی مردم می‌پردازد در کجای این سینما قرار دارد؟ چرا فیلم‌هایی که با دغدغه‌های خاصی به مشکلات و معضلات مسائل اجتماعی با رگه‌های دینی ومذهبی می‌پردازند مورد بی مهری، هم تهیه کنندگان و هم برخی از مخاطبین قرار می‌گیرند و تهیه کنندگان و اسپانسرهایی که در عرصه تولید فیلم، فعال هستند به بهانه «نفروش بودن» این نوع فیلم‌ها، از ورود به عرصه تولید سر باز می‌زنند و این شاید مهمترین دلیلی بر مظلومیت و مغفول واقع شدن فیلم‌هایی با مضامین دینی و مذهبی باشد. وقتی به اکران فیلم‌های مذهبی نگاهی می‌اندازیم به روشنی متوجه خواهیم شد حتی به هنگام اکران این نوع فیلم‌ها؛ از حمایت‌های زمان اکران هم خبری نیست و این بی مهری آنقدر افزایش می‌یابد که بعضی از سینماداران نیز به بهانه اینکه ذائقه مردم نسبت به این قبیل فیلم‌ها کاهش یافته است عملاً از اختیار قرار دادن سینماهای خود به فیلم‌های غیر از کمدی اجتناب می‌کنند. در حالی که تا فیلمی در سطح وسیعی در سینماهای کشور اکران نشود نمی‌شود بازتاب استقبال تماشاگر را سنجید و می‌باید با ساخت فیلم‌هایی با این نوع مضامین، نگاه مردم را نسبت به این فیلم‌ها تقویت کرد. شاید بی جهت نباشد که محمد رضا شفاه تهیه کننده فیلم «هناس» در جلسه پرسش و پاسخ این فیلم  که با حضور جمعی از فعالان فرهنگی و رسانه‌ای در سینما شهر آفتاب قم برگزار شد به بی اعتنایی رسانه ها و حتی رسانه ملی نسبت به این فیلم اشاره می کند و ازهمه دلسوزان فرهنگی کشور می خواهد که از فیلم های خوب و شریف حمایت کنند. اوحتی به قدری از این بی اعتنایی گلایه مند است که می گوید: « ظاهرا ما اگر فیلم عنکبوت مقدس را می‌ساختیم شاید سهم بیشتری از آنتن تلویزیون به ما اختصاص می یافت چرا که در آن برهه از زمان ، همه‌ شبکه‌ها درباره فیلم عنکبوت مقدس صحبت می‌کردند!».

- در حالی به قول تهیه کننده فیلم هناس ، این فیلم مورد حمایت در هنگام اکران قرار نمی گیرد که فیلم سینمایی «هناس» به کارگردانی حسین دارابی ،  نخستین اثر با موضوع پرداخت به زندگی شهید هسته‌ای، شهید داریوش رضایی نژاد و ترور هولناک او در مقابل همسر و فرزندش است که در سازمان سینمایی حوزه هنری به تولید رسیده و هم اکنون نیز در سینماهای سراسر کشور در حال اکران است - محسن علی اکبری یکی از تهیه کننده‌های پیشکسوت سینمای ایران نیز به هنگام اکران یکی از فیلم‌های خود به نام «یاسین» - با مضمون دینی - به صنف سینماداران اعتراض می‌کند و در نشست خبری این فیلم می‌گوید: «متاسفانه ما امروز شاهد پدیده «سینمادار سالاری» هستیم، سینماداران ما فقط به دنبال فیلم‌های طنز سطح پایین هستند و فیلم‌هایی را که به موضوعات دیگر می‌پردازند را به ندرت در زمان‌های مناسب اکران می‌کنند...»

اگر چه به نظر می‌رسد بخش مذهبی جامعه، تمایل چندانی به سینما رفتن ندارند اما تولید و اکران مناسب فیلم‌های مذهبی و دینی – البته با ساختار خوب و قوی- می‌تواند این بخش از جامعه را که اتفاقاً گروه قابل ملاحظه‌ای هم هستند را با سینما آشتی دهد به گونه‌ای که این طیف از مردم جامعه ما هم، سهمی از سبد خانوار خود را به رفتن به سینما و دیدن فیلم‌های دینی – مذهبی و حتی فیلم‌های خوب اجتماعی و ژانرهای دیگر اختصاص دهند.