گزارشی از مراسم پایانی کنگره بین‌المللی شعر ترکی «غدیر»

حجت‌الاسلام و المسلمین سیدمحمدعلی آل‌هاشم، امام جمعه تبریز و نماینده ولی فقیه در استان آذربایجان شرقی، در این مراسم که شامگاه شنبه، ۲۵ تیرماه در محوطه مسجد کبود تبریز برگزار شد، اظهار کرد: کلام نورانی امام صادق (ع) می‌تواند سرآغازی برای این بحث و نشان‌دهنده جایگاه شعر ترکی غدیر باشد، او می‌فرماید «حمد و سپاس مخصوص خداوندی است که گروهی از مردمان را به ما اختصاص قرار داد تا به سوی ما آیند و ما را مدح می‌کند و برای ما مرثیه می‌سازد.»

او در ادامه گفت: اگر حضرت خضر آب حیات نوشید و ماندگار شد، ادبیات در سایه‌سار قرآن مجید و با راهنمایی خداوند متعال و رسولش، از آب غدیرخم سیراب گشته و جاودانه شده است. نام و یاد مولای متقیان امام علی(ع) آب حیات دل‌هاست که ایمان‌ها را چنین دلربا ساخته است و آثار ادبی و هنری را از آفت فنا و فراموشی در امان داشته است.

حجت‌الاسلام والمسلمین آل‌هاشم خاطرنشان کرد: مدح مولا و غدیر از همان روز واقعه غدیر، زینت بخش دل‌ها و دفترهاست. کمتر شاعری می‌توان یافت که دست کم جرعه‌ای از خم غدیر ننوشیده باشد و حلاوت عشق علوی را نچشیده باشد. حتی دشمنان امیرالمومنین(ع) هم نتوانسته‌اند از حلاوت و شیرینی مدح او چشم بپوشاند، چه معاویه، چه یزید و چه عمروعاص از جمله آن‌ها بودند.

او ادامه داد: شاعران حق‌جو و حقیقت‌گو از هر نژاد، زبان و با هر اصالت و ریشه‌ای به برکت و به زلالی این چشمه جوشان شهادت داده‌اند. اشعار فارسی، ترکی و عربی بسیاری در مدح غدیر و امیرالمومنین سروده‌اند. شعر شیرین ترکی در زمره ادبیات اسلامی قرار دارد که از همان آغاز، به وقایع مهم در صدر اسلام مثل غدیرخم، توجه داشته است.

امام جمعه شهر تبریز تصریح کرد: اگر به تاریخ ادبیات ترکی آذربایجانی نگاه کنیم، می‌بینیم که این نوع ادبیات در اشعار شاعرانی چون محمد فضولی و عمادالدین نسیمی جلوه‌گر است. اشعار فضولی که خود عالمی بزرگ بوده است به سه زبان فارسی، عربی و ترکی سروده شده‌اند که مملو از آموزه‌های دینی و عشق به خداوند، اسلام و ائمه اطهار هستند. مضامین عرفانی و حکیمانه در شعر فضولی فوران می‌کند، حتی به همین خاطر سازمان یونسکو سال ۱۹۹۴ را سال فضولی اعلام کرده است.

او با بیان این‌که بسیاری از کارشناسان مولانا فضولی را بزرگترین شاعر آذربایجانی در سده دهم می‌دانند، گفت: اشعار فضولی مملو از عشق به غدیر است. عمادالدین نسیمی تبریزی دیگر شاعر متعهد شیعی با عاطفه‌ای صادق و قلمی ساده و روان اشعاری زیبا و دل‌انگیز در مدح و رسای پیامبراکرم(ص) و اهل بیت (ع) به زبان ترکی سروده است. نسیمی را به جرم داشتن عقاید شیعی کشتند. دیوان ترکی این شاعر نامدار ایرانی بیانگر بخشی از فرهنگ و ادبیات این مرز و بوم است که متأسفانه تا کنون به لحاظ علمی به آن توجه نشده است و غبار فراموشی بر صفحات آن همچنان سنگینی می‌کند. این کنگره‌ها فرصتی است برای معرفی بیشتر و انتشار اشعار این گونه شعران که در راه عقیده‌اش سلاخی شده است.

محمدرضا بحری، دبیرعلمی کنگره هم  بیانیه هیئت داوران را به این شرح خواند: غدیر چشمه فیاض و اقیانوس مواج تدین و معنویت است که زلال جویبار آن گرد غفلت و زنگ ذلت از آینه جان عاشقان و دلدادگان مکتب انسان ساز ولایت و امامت می‌زداید. جرعه‌ای از غدیرخم قرن‌هاست که جام جان محسنین علوی را دردی والا نوشانده و اسلامیان را شراب طهور حیات چشانده است.

آسمان ادبیات دینی کهن شهر تبریز مشهون و منور ازستارگانی است که دل در گرو ولایت داشته و روزی معرفت خویش را از خوان عنایت امیر بیان برداشته‌اند و امروز شاهد برگزاری دومین کنگره بین‌المللی شعر ترکی غدیر در این جغرافیای ولایت و بصیرت هستیم.

او سپس بیان کرد: دبیرخانه این رویداد عظیم ادبی – دینی پس از دریافت بیش از ۹۰۰ اثر علوی از شعرای متعهد ترک زبان جهان اسلام و بررسی ابتدایی آنها از حیث زبان، موضوع و شرایط مذکور در فراخوان حدود ۷۰۰ اثر را به صورت کدگذاری شده و بدون ذکر نام صاحب اثر به مرحله داوری معرفی کرد. هیأت  داوران دومین دوره کنگره بین المللی شعر ترکی غدیر مفتخر است پس از دو مرحله بررسی دقیق و علمی آثار رسیده به مرحله داوری از منظر فرم و محتوا خیال و تصویر، زبان و موسیقی، احساس و اندیشه، بلاغت و عاطفه و تطابق با تاریخ کلام و سیره امیر المومنین تعداد هفت قطعه اثر را در دو بخش داخلی و خارجی و یک اثر را در بخش ویژه این کنگره با موضوع فضیلت امیرالمومنین در آیه مباهله به عنوان آثار برگزیده معرفی می‌کند.

دبیر کنگره بین‌المللی شعر ترکی غدیر خاطرنشان کرد:‌ آثار رسیده به مرحله داوری مگر در پاره‌ای از موارد، به لحاظ کیفی از غنای واژگانی و زبانی، صلابت و فخامت ترکیبات لفظی و معنوی و وفور ابتکارات و کشف‌های شاعرانه، استفاده مناسب از شگردهای بیانی و خلاقیت‌های نوآورانه و پرهیز از رکاکت و سستی کلام برخوردار بوده است. همچنین غنای محتوای آثار و انس و الفت شعرا با کلام وحی و تطبیق آن با سیره و مرام اهل بیت قابل توجه و شایان تقدیر است که از رشد کیفی آثار شعرای ترک زبان حکایت دارد.

نفرات برگزیده بخش داخلی

نفر اول: ناصر دوستی  از زنجان

نفر دوم: محمدرضا قربانی از ارومیه

نفر سوم: سهیلا باقریان و حسن زرنقی از تبریز

برگزید بخش ویژه با موضوع فضیلت مباهله

 علیرضا امانی مجد از اردبیل

 نفرات برگزیده بخش شعر خارجی

رتبه اول: رافائل ذوالفقار اف از روسیه

رتبه دوم: نجدت شاهین از برلین آلمان

رتبه سوم: سیدالله نجف لی از آذربایجا

همچنین در این مراسم، از واصف رسول اف، شاعر و مترجم آذربایجانی، ولایت آیتان شاعر استانبولی ساکن آلمان و قاسم مهرنیا (خادم بجنوردی) به عنوان شاعر پیشکسوت تجلیل به عمل آمد.

همچنین سرود ابتهال و تواشیح‌خوانی گروه طارق در این مراسم برای حاضران اجرا شد.

شعرخوانی نادر سالک، علیرضا قزوه از تهران و محمد حنیفه از زنجان، استاد شاهی اردبیلی از تبریز و ولایت آیتان از آلمان از دیگر برنامه‌های این مراسم بود.

رونمایی از کتاب «عهد معهود» که منتخب آثار نخستین کنگره بین المللی شعر ترکی غدیر و رونمایی از تابلوی نقاشی با موضوع غدیر اثر عظیمی، هنرمند «پانگار» از بخش‌های دیگر این مراسم بود.