تدوین نظام رتبه‌بندی برای حمایت از مؤسسات قرآنی

به گزارش پایگاه خبری نهضت ، حجت‌الاسلام سعید حردانیان، مدیر دارالقرآن تبلیغات اسلامی خوزستان درباره برنامه‌های دارالقرآن در حوزه مؤسسات قرآنی و دیگر مأموریت‌های آن از جمله آزمون عمومی و تخصصی حفظ قرآن، توضیحاتی ارائه داد. 

حجت الاسلام حردانیان در آغاز سخنان خود گفت: با توجه به حضور حجت الاسلام اخوان صباغ، مدیر سابق سازمان دارالقرآن کشور در استان و ریاست حجت الاسلام حریزاوی قائم مقام سازمان تبلیغات بر سازمان دارالقرآن، جایگاه دارالقرآن در سازمان تبلیغات اسلامی ارتقاء پیدا کرده است. این نوید را می‌دهیم که نگاه ویژه به امور قرآنی سازمان، کمک کند مسائل مربوط به مؤسسات و خانه‌های قرآنی در استان تسهیل شود و از جامعه قرآنی درخواست داریم دست ما را بگیرند تا در این فضا بتوانیم حرکت خوبی انجام دهیم.

سازمان دارالقرآن چند وظیفه اساسی و مشخص دارد که به طور مستمر باید پیگیری شود. یکی از این وظایف، مربوط به مؤسسات و خانه‌های قرآنی است.برگزاری آزمون حفظ تخصصی قرآن کریم، برگزاری آزمون حفظ عمومی قرآن و همچنین دوره‌های آموزش تربیت مربی عمومی و تخصصی قرآن از دیگر وظایف دارالقرآن است.

نهضت - مؤسسات قرآن چندین سال است که با مشکلاتی در زمینه صدور و تمدید مجوزهای خود مواجهند. چه عواملی سبب بروز این مشکلات هستند و برای رفع آن‌ها چه برنامه‌ای دارید؟

سازمان دارالقرآن گویا اولین نهادی است که بعد از پیروزی انقلاب اسلامی شروع به ثبت مؤسسه و صدور مجوز کرده است و ادامه این کار با مشکلاتی مواجه شد. این مشکلات، عواملی مختلفی دارد، برخی مواقع عدم دقت کافی عزیزانی که درخواست ثبت مؤسسه داشتند و گاهی عدم دقت کارشناس مربوطه دلیل بروز مشکل بود. گاهی کارشناسان، مسائل مربوطه را به خوبی برای مؤسسات توضیح نمی‌دهند و خود به کار مسلط نیستند.

از طرفی مدیران مؤسسات قرآنی هم لازم است آگاهی‌های حقوقی مربوط به ثبت یک مؤسسه را بدانند. برای مثال کسی که می‌خواهد مؤسسه قرآنی راه‌اندازی کند باید بداند فرق مؤسسه انتفاعی و غیرانتفاعی چیست. در مواردی، مدیران این آگاهی‌های حقوقی را ندارند.

افرادی که اقدام به ثبت مؤسسه می‌کنند باید با آیین‌نامه آشنایی داشته باشند. یکی از مواردی که اکنون باید در مجوز در نظر گرفته شود، صورت جلسه است. سه نفری که قرار است مؤسسه قرآنی راه اندازی کنند، باید جلسه تشکیل دهند و صورت جلسه را امضا کنند. در حال حاضر، صورت جلسه به طور صوری امضا می‌شود. این صورت جلسه برای آن است که اطمینان حاصل شود مؤسسان، آیین‌نامه را خوانده و واقف به کار هستند. مدیران وقتی اقدام به ثبت مؤسسه می‌کنند، باید بدانند این کار از نظر حقوقی الزماتی دارد.

برخی مواقع، سامانه ثبت مؤسسه با مشکل مواجه می‌شد و مدیران مجبور بودند مدارک خود را پست کنند و این یک پروسه زمان‌بری است. برخی مشکلات هم به تهران، دیر تشکیل شدن جلسات بررسی مجوزها برمی‌گردد. این موارد دلایل طولانی شدن ثبت مؤسسات قرآنی یا تمدید مجوز آن‌ها است.

برای اینکه مسائل مؤسسات قرآنی استان در زمینه مجوزها برطرف شود، درخواست کرده‌ایم، هیئت مرتبط با امور ثبت مؤسسات قرآنی از مرکز به مدت یک هفته در خوزستان مستقر شود و در این مدت هم برای کارشناسان و مدیران مؤسسات ما دوره آموزشی برگزار کنند و هم مؤسسات، مسائل مربوط به مجوزهای خود را مطرح کنند. از طرفی درخواست کردیم برخی اجازه‌ها در استان صادر شود.

نهضت - از سال‌های گذشته تلاش‌هایی برای واگذاری اجرای فعالیت‌های قرآنی به مؤسسات مردمی انجام شده است. چرا این امر به طور کامل محقق نشده است؟ 

در حوزه فعالیت‌های قرآنی، آنچه باید اتفاق بیافتد گسترش فعالیت‌های قرآنی مردمی است. در موضوع مؤسسات قرآنی نیز به دنبال همین هستیم و در بازدیدها و جلساتی که با مؤسسات داریم، تأکید ما این است که مؤسسات قرآنی تبدیل به اداره نشوند. اینکه یک مؤسسه در محله خود فعالیت قرآنی کند و کاری به مجموعه‌ها و فعالان قرآنی نداشته باشد، مطلوب نیست. گاهی یک مؤسسه در محله خود فعالیت می‌کند و در نزدیکی همان مؤسسه، یک جلسه خانگی قرآن برگزار می‌شود، اما این مؤسسه هیچ ارتباطی با آن جلسه و حتی سایر مؤسسات ندارد. قطعا این حالت مطلوب و مقبول نیست.

هدف از ایجاد مؤسسات قرآنی رشد فعالیت‌های قرآنی است. چه اشکالی دارد مؤسسات قرآنی به تناسب تخصص‌هایی که دارند، به همدیگر شاگرد معرفی کنند؟ اینها رویکردهای مردمی غیر اداری است. به عبارتی حالتی شکل بگیرد که برای پیشبرد امور، معطل چارچوب و بخشنامه‌های اداری نباشم.

ما از مسئولان ادارات و کارشناسان قرآنی شهرستان‌های خود خواسته‌ایم که در حد توان خود متصدی فعالیت‌های قرآنی نباشند، بلکه باید ناظر و تسهیل کننده و وصل کننده مجموعه‌های مرتبط باشند. این رویکرد مردمی خیلی مهم است. بخشی از این اتفاق در جلسات خانگی قرآنی، بخشی با ایجاد پایگاه‌های قرآنی در مساجد می‌تواند شکل بگیرد .

اینکه تاکنون این تصدی‌گری به طور کامل در حوزه قرآن اتفاق نیفتاده است، به چند مسأله برمی‌گردد؛ یک عامل مؤثر، کارشناس قرآنی اداره است که لازم است خود این روحیه و توان را داشته باشد. عامل دیگر، فرهنگ و بوم یک شهرستان است؛ در برخی شهرها فعالان قرآنی خوبی داریم که حاضر نیستند در کنار هم کار کنند. باید به این فهم برسیم که اشتراکات را پیدا کنیم و یک شبکه تشکیل دهیم. در برخی شهرها فرهنگ کار جمعی کمتر از دیگر جاها است. یک عامل مؤثر دیگر، تغییر زودهنگام مدیران است.

یکی دیگر از مسائل درباره مؤسسات قرآنی سازمان تبلیغات اسلامی و اداره فرهنگ و ارشاد اسلامی این است که نظام رتبه‌بندی برای مؤسسات وجود ندارد؛ به عبارتی در حال حاضر مشخص نیست مؤسسات قرآنی ممتاز ما کدام مؤسسات هستند. ملاکی برای شناخت مؤسسه ممتاز نداریم. در حال حاضر با همکاری اتحادیه مؤسسات قرآنی و برخی از مؤسسات دیگر در حال تدوین یک نظام رتبه‌بندی هستیم. هدف آن است که بدانیم ظرفیت مؤسسات قرآنی ما چقدر است. چند مؤسسه ممتاز حرفه‌ای و فعال داریم؟ کدام مؤسسه ما در حفظ، ممتاز است؟ کدام مؤسسه در زمینه تجوید کار تخصصی می‌کند؟ این کار در حال انجام است.

نظام رتبه‌بندی بر اساس خروجی مؤسسات تدوین می‌شود؛ به عبارتی باید روشن شود یک مؤسسه قرآنی چند حافظ تربیت کرده است. چند دوره حفظ عمومی برگزار کرده یا چند قاری یا مربی تربیت کرده است. برخی مؤسسات قرآنی ما فعالیت تخصصی و حرفه‌ای دارند، اما ما از فعالیت آنها خبردار نمی‌شویم. بنابراین این رتبه‌بندی کمک می‌کند مؤسساتی که واقعاً کار قرآنی می‌کنند بشناسیم.

مؤسسات قرآنی ما به ویژه در دو سال شیوع کرونا، آسیب زیادی از ناحیه امکانات و تجهیزات دیده‌اند. ما برای تأمین این تجهیزات، ملاکی برای تعیین میزان حمایت از هر مؤسسه نداریم، چون نظام رتبه‌بندی نداریم. بنابراین لازمه حمایت از مؤسسات تدوین نظام رتبه‌بندی است.

نهضت - با توجه به فرمایش مقام معظم رهبری مبنی به تبدیل مساجد به پایگاه‌های قرآنی، چه برنامه‌ای در این زمینه می‌توان برای مؤسسات قرآنی و مساجد در نظر گرفت؟ 

در ثبت مؤسسات جدید، ملاک این است که مؤسسه قرآنی تا حد امکان در مسجد فعالیت کند. مسجد باید مرکز فعالیت‌های قرآنی باشد. این از اولویت‌های ما است که به جد پیگیر آن هستیم.

فعالیت موفق در مسجد منوط رسیدن به یک فهم جمعی است. باید به این بلوغ برسیم که بتوانیم با هم کار کنیم و تعامل داشته باشیم. اگر در مسجد، همکاری شکل بگیرد، فضای مناسبی برای فعالیت مؤسسه قرآنی مهیا می‌شود. در حال حاضر مجموعه‌های بالادستی برای ایجاد پایگاه‌های قرآنی در مساجد هماهنگ هستند و فضای فعالیت قرآنی در مساجد فراهم است. مجموعه های مردمی قرآنی و مساجد باید از این فرصت نهایت استفاده را بکنند و باهم هماهنگ شوند. به نفع مسجد است که مؤسسه قرآنی داشته باشد. منتها مهم است که هیئت امنای مسجد، کانون، پایگاه مسجد و مؤسسه قرآنی بدانند که مسئول مسجد، امام جماعت مسجد است. مجموعه‌های قرآنی باید بپذیرند که در تعامل با امام جماعت فعالیت کنند. باید به این سمت برویم که با هم تعامل کنیم و در کنار یکدیگر تشکیل جبهه دهیم.

نهضت - درباره رویداد آزمون حفظ تخصصی قرآن کریم در استان چه برنامه‌ای دارید؟ 

یکی از کارهایی که سازمان دارالقرآن هر سال انجام می‌دهد، برگزاری رویداد آزمون حفظ تخصصی قرآن کریم است. آزمون تخصصی حفظ قرآن، یک رویداد قرآنی بزرگ در استان است که در آن صدها حافظ قرآن در یک آزمون شرکت می‌کنند. از نظر رسانه‌ای تاکنون آن‌طور که شایسته است به این رویداد پرداخته نشده است. حضور صداوسیما، خبرگزاری‌ها، برگزاری کنفرانس خبری، اطلاع‌رسانی در نماز جمعه و ... از جمله کارهای رسانه‌ای و تبلیغاتی است که می‌توان پیرامون این رویداد انجام داد تا حافظان و خانواده‌های آن‌ها از حضور خود و فرزندانشان در این رویداد قرآنی بزرگ احساس موفقیت و افتخار کنند.

در حوزه حفظ عمومی قرآن کریم نیز شورای ملی حفظ دو سال است که تصویب کرده تنها مرجع رسمی اعطای مدرک حفظ عمومی، دارالقرآن است. پیش از این آموزش و پرورش هم این مدرک را اعطا می‌کرد. سامانه این کار آماده شده است. در این روش جدید، بر خلاف دوره‌ تخصصی، به حافظان یک جزء و دو جزء مدرک حفظ داده می‌شود.

نهضت - دارالقرآن چه برنامه‌ای برای ایجاد تنوع در فعالیت‌های قرآنی و توسعه مخاطب برنامه‌های قرآنی دارد؟ 

به جد پیگیریم که فعالیت رسانه‌ای دارالقرآن را توسعه دهیم. در شهرستان‌ها در حال شناسایی افراد قرآنی رسانه‌ای هستیم تا بتوانیم یک شبکه تشکیل بدهیم و بتوانیم روش‌های خود را به روز کنیم.

برخی برنامه‌های قرآنی مانند محافل به تکرار کشیده شده است. با وجود اینکه بهترین قاریان و گروه‌ها در محافل اجرای برنامه می‌کنند، حضور مردم کمرنگ است. نیازمند آن هستیم که روش‌های جذب خود را به روزرسانی کنیم. به دنبال افراد فعال در حوزه فعالیت‌های رسانه‌ای و هنری قرآنی هستیم و تلاش می‌کنیم فصل تحولی در فعالیت‌های قرآنی ایجاد کنیم.

تکلیفی که امروز بر عهده همه ما است، جهاد تبیین است. تمام صنوف قرآنی؛ اعم از مدرسان، معلمان، قاریان حافظان، گرو‌ه‌های تواشیح و ... هر کدام مخاطب خود را دارند و لازم است که نسبت به مسائل توجیه باشند تا بتوانند روشنگری کنند. به عبارتی هر کدام از افراد جامعه قرآنی خود باید جهادگر عرصه تبیین باشند. جامعه قرآنی به ویژه در خوزستان باید کنشگر و اثرگذار باشد.