مطالعه نقش و تأثیر گرافیک بر تیتراژ سریال‌های ایرانی قبل و بعد از انقلاب

به گزارش روابط‌عمومی سازمان تبلیغات اسلامی، دانشگاه سوره هفدهمین کرسی ترویجی با عنوان «مطالعه نقش و تأثیر گرافیک بر تیتراژ سریال‌های ایرانی قبل و بعد از انقلاب»، به همت دانشکده هنر و معاونت پژوهشی دانشگاه سوره و همکاری دبیرخانه هیأت حمایت از کرسی‌های نظریه‌پردازی نقد و مناظره شورای عالی انقلاب فرهنگی روز یکشنبه هجدهم دی‌ماه 1401 ساعت ۱۵ به شکل حضوری در طبقه پنجم، سالن کنفرانس دانشگاه سوره برگزار شد.

در این نشست، کیارش زندی، استادیار دانشگاه سوره به‌عنوان ارائه‌دهنده؛کامران افشار مهاجر، استاد دانشگاه هنر و  رامتین شهبازی، مدیر گروه سینمای دانشگاه سوره، به‌عنوان ناقد و دکتر کامران شریفی، مدیر گروه عکاسی دانشگاه سوره، به‌عنوان دبیر جلسه حضور داشتند.

در ابتدای جلسه دکتر کامران شریفی مدیر گروه عکاسی به عنوان دبیر جلسه مقدمه ای رادرباره موضوع بیان کرد و از حاضرین و استقبال برای حضور در جلسه قدردانی کرد.

سپس کیارش زندی، استادیار دانشگاه سوره در رابطه با خلاصه‌ای از مقاله خود چنین عنوان کرد: مقاله مطرح‌شده امروز، برای پاسخ‌گویی به این سؤال است که اگر بپذیریم امروزه دانش گرافیک نسبت به بدو ورود به ایران پیشرفت و تغییرات مطلوبی را از سر گذرانده، پیشرفت در طراحی تیتراژ به‌عنوان یک صنعت وابسته به گرافیک را می‌توان مشاهده کرد یا خیر؟! در این راستا، بر اساس نتایج به‌دست‌آمده می‌توان گفت که امروزه تکنولوژی و پیشرفت شگرفی در واحدهای مختلف به وجود آمده است و به همین دلیل می‌توان تا حدودی آسیب‌شناسی آنها را پیش‌بینی کرد. امروزه رسانه‌ها خصوصاً سینما و تلویزیون ازلحاظ تنوع، وسعت و نوع ارتباط در زمان تقسیم‌بندی‌ها بسیار تخصصی‌تر شده‌اند که در این بین تیتراژ، بخشی از طرح اصلی داستان و دریچه‌ای برای ورود به دنیای اصلی فیلم محسوب می‌شود.

وی با توضیحات بیشتری در رابطه با تیتراژ افزود: تیتراژ عوامل سازنده فیلم را متشکل از عناصر مختلف صدا و تصویر فضای فیلم، به یکدیگر نزدیک می‌کند و همچنین فیلم را به مخاطب معرفی می‌کند. بر همین اساس تیتراژ مناسب باید دارای ساختاری باشد که سطوح مختلفی دارد و احساس تماشاگر را بررسی و حس زیبایی‌شناسانه ویژه‌ای را به آن القا کند تا بتواند همسو با فیلم و سریال تجربه داشته باشد. درواقع می‌توان گفت در سال‌های اخیر با رشد تکنولوژی در این زمینه نیز تکنولوژی و دیجیتال در این عرصه ورود تأثیرگذاری را به ثبت رسانده است.

زندی بابیان اینکه در این پژوهش روش گردآوری داده‌ها به‌صورت کتابخانه‌ای و میدانی انجام‌شده است، ادامه داد: اگرچه طراحی برای فیلم هنوز برای بسیاری از فیلم‌سازان کاری اضافی و تجملی محسوب می‌شود؛ اما برای اکثر فیلم‌سازان امروزی همچون امری جدی و به‌جا تلقی می‌شود. از سوی دیگر، پیشرفت کارایی طرح‌های گرافیکی در فرم تراژدی ایستگاه تلویزیونی بخش‌های داخلی و متنوعی را ترویج داد؛ چراکه یکی از الزامات تیتراژ تلویزیونی، فراوانی انواع نژادها و فرهنگ‌های گوناگون به شمار می‌رود. ازآنجایی‌که هنر گرافیک قادر به ایجاد ارتباط و ارسال پیام‌هایی است که سریع‌تر از دیگران درک می‌شود، با بهره‌گیری از شیوه‌های تصویری، قادر است ارتباطات با بخش وسیع‌تری از بینندگان را برقرار کند.

استادیار دانشکده هنر دانشگاه سوره، هنر انقلاب، گروه‌های سیاسی و ایجاد نمایشگاه‌های فکری را یکی از اصلی‌ترین عوامل تحولات اجتماعی در تاریخ و به‌ویژه در سده‌های اخیر دانست، تا جایی که آن را به‌عنوان انقلاب صنعتی دوران جدید مطرح کرد.

وی در ادامه اضافه کرد: انجمن صنفی طراحان گرافیک ایران در مهر ماه 1376 تأسیس شد. نسل بعد از انقلاب در یک دوره، جهش بزرگی را تجربه می‌کند؛ به‌گونه‌ای که در این دوره اصلاحات، ورود چاپ رنگی مطبوعات، گسترش بیش‌ازحد عناوین روزنامه‌ها و تعدد کتاب‌ها نیز شیوه‌های جدید خود را پیدا می‌کند. در رسانه تلویزیون، در خصوص نقش عمده و حضور نوشته‌های مذهبی و عناصری در تیتراژ می‌توان برای پیش از انقلاب، تنگستان را نام برد و پس از انقلاب نیز می‌توان به مختارنامه اشاره کرد.

زندی با اشاره به اینکه نوآوری ویژگی اصلی جوشش مغزهای خلاق است، خلاقیت و نوآوری را به دو بخش کلی خلاقیت در ایده پردازی و خلاقیت در فرم ساختار و شیوه اجرای اثر عنوان کرد.

 کامران افشار مهاجر استاد دانشگاه هنر در نقد این مقاله مطرح کرد: اکثر دانشجویان واژه زیبایی‌شناسی را به‌اشتباه استفاده می‌کنند این واژه ازلحاظ فلسفی به حیطه گرافیکی اشاره دارد و نباید از واژه زیبایی‌شناسی در رابطه با صحبت‌های بی‌سلاح استفاده کرد. بنابراین درصورتی‌که بحث فلسفی مطرح شود، این اصطلاح واژه مورداستفاده قرار می‌گیرد. از سوی دیگر، منبع این مقاله ناقص است؛ یعنی برای چنین پژوهشی حتی به زبان فارسی منابع بیشتری موردنیاز است که استفاده‌نشده باشد. همچنین مقاله باید ساختار پژوهشی داشته باشد که این مقاله نداشت. درواقع این مقاله جزئی‌نگری است و بر روی موضوعی که در مقالات پژوهشی باید به مخاطب ارائه کند، تمرکز نکرده بود.

رامتین شهبازی مدیر گروه سینمای دانشگاه سوره که به عنوان ناقد در این جلسه حضور داشت، در نقد این مقاله بیان کرد: اکثر چیزهایی که در حوزه فلسفه هنر برای بحثی درباره مفهوم زیبایی کارکردند، به خود امری زیبا بخشیدند که در حقیقت این تفاوت‌ها می‌توانست مخاطب را به چارچوب نظری برساند و در این رابطه تسهیل موارد ذکرشده، فاقد چارچوب نظری بود. این چارچوب نظری باعث می‌شود مخاطب زیر یک چتر واحد در خصوص یک موضوع واحد جمع شود و بر اساس آن، ‌پیش برود. همچنین در ارائه ظاهراً با مواردی بیرونی مواجه هستیم که قرار است صرفاً تاریخ پوستر و تیتراژ را به مخاطب اطلاع‌رسانی کند.

شهبازی افزود: به نظر می‌رسد غالب نگارش مقاله در سطح ژورنالیستی نوشته‌شده؛ به‌گونه‌ای که بخش نمودار، به‌مثابه بحثی است که خارج از موارد دقیق و جزئی مطرح‌شده است. از طرفی منابع خیلی کم بود و از بحث‌های مطرح‌شده، منابع اندک به‌صورت کلی بیان‌شده بود.

 زندی در پایان نسبت به دفاع از مقاله خود اظهار کرد: مقاله ذکرشده در چهار سال گذشته نگارش شده و می‌توان گفت بخشی از کمبودها مربوط به زمان است که دسترسی فوری منابع استفاده‌شده وجود نداشت. از سوی دیگر، زمانی که از منبع استفاده می‌شود، به اصل موضوع پرداخته‌شده و به نظر نمی‌رسد نیازی به ذکر دقیق منابع مورداستفاده باشد.