سیاهچاله‌ جمعیت در انتظار ایران

به گزارش روابط‌ عمومی سازمان تبلیغات اسلامی، واحد دردانه موسسیه تبیان، نشست علمی «واکاوی نسبت رسانه با جوانی جمعیت» را عصر یکشنبه ۲۴ اردیبهشت، با حضور جناب آقای دکتر صابر جباری فاروجی سرپرست مرکز جوانی جمعیت، سلامت خانواده و مدارس وزارت بهداشت، سرکار خانم دکتر آسیه زارعی مدیرکل مهندسی و مدیریت پیام سازمان صداوسیما، و جناب آقای پدرام کاویان مدیر اندیشکده پدیدار در سالن جلسات این مؤسسه برگزار کرد.

در ابتدای این نشست صابر جباری فاروجی سرپرست مرکز جوانی جمعیت، سلامت خانواده و مدارس وزارت بهداشت ضمن خوش آمد گویی و تبریک به مناسبت فرا رسیدن هفته جمعیت در پاسخ به این پرسش که ساختار جمعیتی فعلی ما در چه وضعیتی قرار دارد و در حال حاضر چه سیاست‌هایی در دستور کار وزارت بهداشت قرار دارد گفت:

ما به سرعت به سمت سالخوردگی پیش می‌رویم به صورتی که ۱۰درصد از جمعیت ما سالخورده هستند و باید بگویم این شتاب در موضوع سالخوردگی جمعیت با هیچکدام از کشور‌های دنیا قابل مقایسه نیست؛ لذا اگر در این باره تدبیری نداشته باشیم و نتوانیم نرخ رشد جمعیت را جبران کنیم، در سیاهچاله جمعیت قرار خواهیم گرفت که جبران آن مستلزم صرف زمان زیادی بوده و یا حتی می‌توان گفت غیر قابل جبران است. اما در این میان باید خبر خوبی هم بدهم مبنی بر اینکه طبق آخرین آمار الگوی فرزندآوری ما به سمت مثبت حرکت داشته به این صورت که میزان تولد فرزند سوم ۳.۵ درصد و تولد فرزند چهارم ۱۵ درصد افزایش داشته است. 

وی همچنین در خصوص آمار ازدواج جوانان در کشور گفت: افزایش سن ازدواج و ثبت میزان ازدواج در سال ۱۴۰۱ نسبت به سال ۱۴۰۰ کاهش پیدا کرده است.

وی عباراتی مانند فرزند کمتر زندگی بهتر و از این قبیل را گزاره عنوان کرد و گفت: این گزاره مربوط به موضوع سلامتی نیست، بلکه یک فرهنگ عمومی است؛ منتها در دروه تنظیم خانواده، وزارت بهداشت آن زمان این روش را اجرا کرد از دستگاه‌های دولتی و سازمانی و.. که در اختیار داشت استفاده کرد تا این سیاست را اجرایی بکنند؛ که البته باید بپذیریم در آن دوره با توجه به این گزاره نادرست به بخشی از اقشار جامعه ظلم کردیم و گفتیم فرزند سوم به بعد بیمه نمی‌شود و اگر هم فرزند می‌خواستند برای هزینه مسئله داشتند.

این مقام مسئول ادامه داد: موارد دیگری از این گزاره‌ها به عنوان نمونه گزاره سن بارداری است که زیر ۱۸ و بالای ۳۵ پر خطر است، این موارد باید اصلاح شود و واژه پر خطر نباید استفاده شود، چون از نظر علمی و پزشکی منعی برای سن بارداری نداریم.

از طرفی دیگر آمدند واژه سازی کردند که بارداری حتماً باید با برنامه‌ریزی قبلی باشد که بیشتر در رسانه‌ها این اتفاق صورت گرفته بود؛ این مورد هم باید اصلاح شود که اگر هم بدون برنامه‌ریزی باشد مشکلی برای مادر و جنین پیش نمی‌آید بلکه فقط مادر نیازمند مراقبت بیشتر است.
مورد دیگری هم که گفته شده و البته عمومی هم شده؛ این است که باید فاصله بین موالید ۳ تا ۵ سال باشد که منطقی هم است، ولی اگر به هر دلیلی زیر ۳ سال اتفاق افتاد، خطر جدی مادر و کودک فعلی و جنین را تهدید نمی‌کند.

او افزود: اگر مادری بیمار باشد و می‌خواهد اقدام به فرزند آوری کند آن را منع نمی‌کنیم مگر در مادرانی که بیماری جدی دارند و بارداری جان او را به خطر اندازد منع می‌کنیم. مادران در قبل بارداری، حین و بعد از آن نیازمند مراقبت بیشتری هستند.

در ادامه این نشست آسیه زارعی به موضوعات مرتبط با حوزه جوانی جمعیت و رسانه اشاره داشت و گفت: ما در رسانه تصویر زیبایی از مادر و خانواده نشان نمی‌دهیم و حالا که ساخت فیلم و سریال زمان‌بر و هزینه‌بر هم شده می‌توانیم فیلم و عکس‌های یک دقیقه‌ایی را برای این موضوع جایگزین کنیم.

وی همچنین ادامه داد: علاوه بر بحث کاهش جمعیت، ما به سرعت مدرن شدن در زندگی و خانواده‌ها را هم داشتیم که این از سمت هنرمندان به صورت خاصی دنبال میشد، که این امر باعث شده فیلم‌ها با سیاست گذاری‌های کشور هماهنگ نباشد.

این مقام مسئول بیان داشت: روی هم رفته باید بگوییم فیلم‌هایی که پخش می‌شود نه تنها خانواده را به عنوان یک خانواده پایدار نشان نمی‌دهد بلکه امروزه در فیلم و سریال‌ها کودکان را هم زیاد نمی‌بینیم.

وی همچنین افزود: باید داشتن ۳ فرزند و یا ۴ فرزند در جامعه عادی سازی شود، این موارد را می‌توانیم ابتدا از شبکه‌های اجتماعی خودمان آغاز کنیم و بعد در سازمان‌ها که ان شاءالله پیشرفت خوبی خواهیم داشت.

پدرام کاویان پژوهشگر عرصه اجتماعی و مدیر اندیشکده پدیدار دیگر سخنران این نشست بود که در رابطه با پرسش موضوع بارداری، تمرکز روی موضوعات فرهنگی بیشتر است یا اقتصادی گفت: از سال ۹۳ که 

سیاست‌های کلی جمعیت ابلاغ شد این سؤال روی دستگاه مجموعه‌های مختلف اجرایی سیاست‌گذاری، سیاست پذیری وجود داشته و امروزه هم روی میز رسانه خیلی پررنگ است.

به عنوان مثال اگر عامل اقتصادی درآمد و عضویت در طبقه اقتصادی می‌تواند بر رفتار باروری تأثیر گذار باشد کسانی را می‌بینیم که در طبقات بالا هم با این مسئله رو به رو هستند که خود این عامل نشان دهنده این موضوع است که سیاست گذاری جمعیت جزو پیچیده‌ترین عرصه‌های سیاست گذاری است.

پژوهشگر عرصه اجتماعی ادامه داد: انواع مسائل در این موضوع دخیل بوده است که عامل زمان را می‌توان یکی از آن‌ها دانست. سال ۹۳ سیاست‌های ابلاغ شده مهم بود، ولی در حال حاضر نمی‌توانیم در بخش اقتصادی از آن چشم پوشی کنیم به عنوان مثال در درمان ناباروری کسانی هستند که از نظر فرهنگی فرزند می‌خواهند، ولی مشکل آن‌ها هزینه‌های درمان است؛ در بخش اقتصادی هم ممکن است اقشار مشکل اقتصادی نداشته باشند و بحث فرهنگ اینجا مطرح می‌شود که خودشان تمایل به فرزند آوردی ندارند.

گفتنی است در پایان این نشست واحد «دُردانه تبیان» از تمامی افراد فعال و دغدغه‌مندان حوزه جمعیت خواست تا محصولات و تولیدات رسانه‌ای خود در قالب‌های گوناگون را به شناسه @dordaanehAdmin در پیام‌رسان‌های داخلی بله، ایتا، روبیکا و سروش ارسال کنند تا تبیان با استفاده از ظرفیت‌های خود در انتشار و دادن ضریب رسانه‌ای به این تولیدات از یک سو و آموزش، هم افزایی و شبکه سازی از سوی دیگر، فعالین این عرصه را یاری رساند.