دختران را باید برای نقش‌آفرینی‌های جدی در جامعه آماده کنیم

به گزارش روابط عمومی سازمان تبلیغات اسلامی، عاطفه سعیدی نژاد، مدیرکل امور بانوان سازمان تبلیغات اسلامی همزمان با دهه کرامت و گرامیداشت مقام دختر، به بررسی برخی موضوعات از جمله چرایی تغییر نگاه دختران نسل جدید و کنشگری مطلوب و مورد انتظار از دختران در دوره فعلی پرداخت که شرح آن را در ادامه می‌خوانیم.

در سالروز میلاد حضرت معصومه (س) هستیم که به عنوان روز دختر نام نهاده شده است؛ به نظر شما کرامت واقعی دختران از منظر متون دینی چیست؟

در عصر کنونی که جاهلیت با چهره جدید و مدرن رخ نموده است، جامعه غربی در ضمن اینکه در اوج تحقیر و بهره‌کشی از زنان و دختران به سر می‌برد تلاش می‌کند با قانونمند کردن ضد ارزش‌های خود برای دیگر جوامع و فرهنگ‌ها، فشار‌های فراوان را به خصوص بر مسلمانان وارد سازد ـ توجه به جایگاه دختران در سخن و سیره معصومان (ع) داروی شفابخش روزگار ماست.

در فرهنگ اهل بیت (ع) که ریشه در وحی و کلام الهی دارد، زنان و دختران از جایگاه خاصی برخوردارند. تعابیر زیبا و بلندی که برای دختران به کار گرفته شده است، حاکی از این موضوع است. در سخنان معصومان (ع) از دختران با واژه‌هایی مانند ریحانه و حسنه یاد شده است.

امام رضا (ع) در حدیثی می‌فرمایند: «خداوند بر زنان و دختران مهربان‌تر است تا بر مردان و پسران»؛ آنچه از این حدیث شریف برمی‌آید، درسی است که به خانواده و جامعه داده می‌شود که چه الگویی بالاتر از خداوند است که بتوان به آن اقتدا کرد و این ارتباط مهربان‌تر بودن نسبت به زنان و دختران را باید از خداوند علیم و حکیم آموخت؛ چرا که این مهربانی بی‌شک هماهنگ و بر اساس فطرت و جسم و روح دختران است.

یکی از تحولاتی که به وضوح در مورد دختران وجود دارد و در سبک زندگی آن‌ها نقش دارد، تغییر نگرش ایشان نسبت به زن بودن و دختر بودن است، به نظر شما علت این تغییر نگاه چیست؟

بر اساس بیانیه گام دوم انقلاب اسلامی، «نوجوانان و جوانان؛ طلاییه داران گام دوم انقلاب» معرفی شده‌اند و در این میان دختران که در آینده مادران جامعه هستند، طلایه داران والا مقام مسأله تربیت می‌باشند، بنابراین وظایف و دستورالعمل‌های بیشتری شامل حال آن‌ها می‌شود و بدیهی است که برای نقش‌آفرینی این قشر، ضرورت‌هایی لازم است که باید به آن توجه کرد. ازجمله آن‌ها تعلیم و تربیت، هدایت متناسب با ویژگی‌های آن‌ها است؛ زیرا افراد به ویژه جوانان عصر نوین، پیچیدگی‌ها و حساسیت‌های بیشتری نسبت به گذشته دارند و باید با تأمل بیشتری با آن‌ها رفتار کرد و بر اساس شرایط روحی و موقعیت‌ها، جغرافیای زندگی، اعتقادات و... که دارند نیازمند آموزش‌های و راهبری‌های متفاوتی هستند که متأسفانه در این زمینه جامعه با ضعف جدی مواجه است. درواقع ما نیازمند تربیت دختران نوجوان به عنوان کنشگران نوجوانِ نقش آفرین و اثرگذار هستیم.

در شرایط کنونی به هر دلیل درست یا نادرست، بخشی از دختران و زنان جامعه احساس می‌کنند برخی ارزش‌ها مانند عفاف و حجاب که در گذشته تأکید زیادی بر آن بود ضد ارزش و کرامت زنان است، راهکار شما برای اصلاح این نگاه چیست؟

مسئله عفاف و حجاب ما به مسائل مختلف گره خورده، از مسائل هویتی و خودشناسی دختران گرفته تا بحث مسائل جنسی و نظام‌های اجتماعی و الگو‌های مختلفی که به جامعه دختران ما معرفی می‌شود.

ما باید توجه کنیم مسئله عفاف و حجاب مسئله ساده‌ای نیست. البته یک شاخص و ترازو است، اما مستقیم نباید سراغ آن برویم. وقتی به برخی از مفاهیم نزدیک و اثرگذار به عفاف و حجاب در جامعه نپردازیم، پیامد خودش را در این شاخص نشان می‌دهد؛ یعنی عفاف و حجاب یک شاخص است که مشخص می‌کند ما چقدر در مسائل دیگر به جامعه رسیدگی کرده‌ایم و روشن است که امروز جامعه برای اینکه بخواهد نسبت به پدیده حیا و عفاف که ارزش مهم فرهنگی است نسبت بگیرد عمدتا نمی‌توانیم مستقیم کاری به نام عفاف و حجاب انجام دهیم. مقولاتی مانند زیست جنسی، بحث هویت تخصصی دختران و تفریح دختران، مقولاتی است که جامعه امروز احساس نیاز می‌کند و واقعاً اثرگذاری مستقیم در این حوزه دارد.

آنچه مسلم است نوجوان ما دنبال فرصتی است که بتواند انرژی و توان خودش را تخلیه کند و به یک هویت برسد و دیده شود؛ اداره کل امور بانوان سازمان تبلیغات اسلامی در عرصه دختران چه طرح‌ها و برنامه‌هایی را در دستور کار خود قرار داده است؟

ما امروز به این نتیجه رسیدیم که عرصه دختران، عرصه مهمی برای سرمایه‌گذاری فرهنگی است و اگر بخواهیم مجموعه برنامه‌های فرهنگی مؤثری داشته باشیم اولاً باید انگیزش برای جذب دختران ایجاد کنیم، لایه بعد توانمندسازی است و بعد باید بتوانیم آن‌ها را توانمند کنیم و برای اینکه بتوانند نقش‌آفرینی داشته باشند باید محیطی برای فعالیت آن‌ها ایجاد کنیم. همه این‌ها نیاز به فراهم شدن زیرساخت‌ها و پلتفرم‌هایی دارد. امروز باید فضای مجازی برای ما به عنوان فرصت باشد. امروز می‌توانیم پدیده رفاقت را یک فرصت برای رشد نوجوانان بدانیم. اگر دختر ما گروه رفاقتی ندارد، یعنی یکی از مهم‌ترین ظرفیت‌ها و فرصت‌های رشد جمعی را تجربه نمی‌کند. دختران باید بتوانند یک تصویر روشن از خودشان که مبتنی بر ظرفیت‌های خود و نیاز‌های جامعه است پیدا کنند.

«فردامون»، در این ایام رویدادی دخترانه است که از ایشان خواسته می‌شود تصویر فردای خود را روشن سازند. اینکه در فضای شخصی، خانوادگی و فضای علمی و اجتماعی و حرفه‌ای به کجا می‌خواهند برسند و ما کمک کنیم این عزیزان مرحله به مرحله با وجود افرادی که در این مسیر همراه هستند، قدم به قدم ایشان را به یک تصویر روشن، جذاب و خواستنی و واقعی از آینده‌ای مطلوب برسانند. فردامون قرار است در لایه نگرشی دختران نیز ورود پیدا کند و ببینیم دختران ما به چه مباحث معرفتی و اعتقادی باور دارند و لازمست چه مسیری برای آن‌ها تعریف شود.

همچنین از طرح‌های دوازده گانه که برنامه‌ریزی شده، سه طرح رفیقانه، پیامداران و دختران پیشرو در اولویت قرار دارد. جشنواره نمایشگاه‌های محصولات هنری رسانه‌ای نوجوانان در مدارس با عنوان پیام‌داران ناظر به این ضرورت است که پیام‌های تبلیغی زیادی را باید به نوجوانان انتقال دهیم و نوجوان امروز حوصله حرف شنیدن ندارد و البته ما افراد کمی داریم که قدرت ارائه محتوا برای سن نوجوان را داشته باشند، بنابراین باید از اساتید حاضر در گستره ملی دعوت کنیم که در فضا‌های مختلف حضور پیدا کنند.

رفیقانه در راستای ارائه یک طرح راهبردی ذیل موضوع پیشگیری از آسیب‌های اجتماعی از جمله موضوع خطرات ناشی از ارتباط با جنس مخالف، حجاب و عفاف و... به فعالیت می‌پردازد. طرح رفیقانه بنا دارد با هدف وحدت و همبستگی اجتماعی از همه گروه‌های دختران با تنوع سبک زندگی متفاوت، در این طرح مشارکت داده و علاوه بر ایجاد لحظاتی فرح‌بخش برای آنان، بستری برای شناخت علائق و سلائق دختران نوجوان و فرصتی برای کنشگری دختران انقلابی برای راهنمایی و هدایت موارد آسیب‌دیده ایجاد کند. همچنین طرح رفیقانه با کشف گروه‌های دوستی و توانمندسازی آنان در ابعاد اجتماعی و فرهنگی در تلاش است به اعتمادسازی نسل جوان به مبانی و اصول انقلاب اسلامی گام بردارد؛ و در این راستا با تدوین برنامه‌های کوتاه‌مدت و چالش‌های موضوعی در قالب طرح مسائل واقعی و ملموس دختران نوجوان، فعالیت گروه‌ها را هدفمند ساخته و آن‌ها را درسطح گروه‌های دوستی رفیقانه رشد دهد. این موضوع نیازمند پشتیبانی‌های متعدد در فضای تفریح و سرگرمی، ایجاد بستر مناسب برای فعالیت‌های آموزشی هدفمند و پیوسته برای گروه‌های رفیقانه است که دبیرخانه و ستاد رفیقانه این موضوع را با همکاری نهاد‌های حاکمیتی و غیرحاکمیتی مرتفع خواهد ساخت.

دختر پیشرو از مجموعه طرح‌های نقش‌آفرینی است که با اتکای طرح‌های زیرساختی و پشتیبانی و تثبیت، می‌تواند فضا را برای بروز انواع نقش‌آفرینی‌های مخاطبان فعال نوجوان در محیط پیرامون فراهم سازد. طرح دختر پیشرو بر آن است تا در راستای تحقق بیانیه گام دوم و انفعال‌زدایی از نسل نوجوان و تربیت نوجوانی مسلح به تفکر صحیح انتقادی و کنشگر در ابعاد اجتماعی به فعالیت بپردازد. این طرح با توجه به نیاز جامعه اقدام به برگزاری دوره‌های تربیت مربی می‌کند که مربیان ضمن داشتن دانش و مهارت کافی، توانایی اقناع مخاطب و ویژگی‌های گرایشی و احساسی مورد نیاز را داشته باشند و به تقویت هویت جنسیتی و هویت اجتماعی نوجوانان دختر می‌پردازد، به گونه‌ای که دختر نوجوان علاوه بر پذیرش نقش‌های متناسب با جنسیت خود، توانایی کنشگری مؤثر اجتماعی همسو با نظام اسلامی را داشته باشد.