مسجد؛ نقطه اتصال ملکوت به ملک است

به گزارش روابط عمومی سازمان تبلیغات اسلامی، چهارمین جلسه رویداد «مسجد جامعه‌پرداز» به موضوع «مسجد؛ نقطه اتصال ملکوت به ملک» اختصاص داشت که از سوی حجت‌الاسلام مهدی موحد، مسئول دفتر پژوهش و تولید دانش بنیاد هدایت ارائه شد. حجت‌الاسلام سیدناصر میرمحمدیان دبیر علمی و حجت‌الاسلام علی اصغر سهرابی، معاون راهبردی سازمان تبلیغات اسلامی و مهدی ناظمی اردکانی، دبیر کارگروه مدیرت کلان دستگاه‌های فرهنگی دبیرخانه شورای عالی انقلاب فرهنگی نیز به عنوان اساتید این نشست حضور داشتند.

حجت‌الاسلام موحد ضمن بیان آیات قرآن که اشاره به استقرار نور الهی بر نقاطی از زمین دارند، اظهار داشت: کدام زمین‌ها چنین لیاقتی دارند که برگزیده شوند؟ در روایت داریم که «المساجد انوار الله»؛ بنابراین مساجد نقاط خاصی هستند که نور خدا بر آن‌ها تابیده است.

وی با اشاره به روایاتی که مسجد را به عنوان خانه خدا معرفی می‌کنند، گفت: اگر دنبال خانه خدا می‌گردید، حواستان به مسجد محله خود باشد. در دنیای مدرن امروز که سرگرمی‌های مختلفی وجود دارد و تکنولوژی جذابیت‌های متنوعی را ایجاد کرده است، فضای مجازی و هوش مصنوعی و غیره، هیچ کدام از این جذابیت‌ها مانع نشده که میلیون‌ها انسان مشتاقانه به مسجد بروند؛ چه سر و رازی در مسجد وجود دارد که انسان‌ها نمی‌توانند از آن دل بکنند؟!

مسئول دفتر پژوهش و تولید دانش بنیاد هدایت به تبیین دسته‌ای از روایاتی که عظمت جایگاه مسجد را ترسیم کرده‌اند پرداخت و گفت: اهل مسجد به دلیل مسجد رفتن، هم خودش در امان است و هم اطرافیان و مردمی که با او زندگی می‌کنند. طبق روایت قدسی اگر استغفار اهالی مسجد از ترس خدا در سحرگان نبود، عذاب الهی بر گنهکاران نازل می‌شد؛ به خاطر مسجدی‌هاست که مردم یک محله و شهر از آسیب‌ها در امان هستند.

حجت‌الاسلام موحد روایت دیگری که در مدح اهالی مسجد است را مورد توجه قرار داد و بیان داشت: کسی که به مسجد رفت و آمد دارد به ۸ چیز می‎رسد؛ از جمله آن‌هارفیق الهی، علم تازه، رحمتی که خواسته‌ او بوده و ترک گناه است. در روایتی داریم که مسجد خانه انسان‌های برگزیده است؛ از هر خانواده و طایفه‌ای در دنیا و آخرت لیاقت ریاست دارند، این‌ها کسانی هستند که به مسجد رفت و آمد می‌کنند.

وی کسانی که با مسجد مأنوس هستند را بر اساس روایات «اوتاد المساجد» نامید و گفت: این‌ها همنشین ملاک می‌شوند؛ اگر بیمار بشوند ملائکه به آن‌ها سر می‌زنند و اگر در مسجد غایب باشند، ملائکه پیگیر آن‌ها می‌شوند.

مسئول دفتر پژوهش و تولید دانش بنیاد هدایت با تأکید بر این‌که انجام هر کار خیر و ثوابی در مسجد برکت آن را بیشتر می‎کند، افزود: بهترین جا برای برگزاری محافل قرآنی و حرف زدن درباره قرآن مساجد است همان‌طور که فرمودند«اِنّما نُصِبَتِ المَساجِدُ لِلقُرآن»؛ پس چرا ما برای قرآن موقعیت‌های دیگری را فراهم می‌کنیم و مساجد را خالی می‌گذاریم؟! همچنین در برگزاری هیئت‌ها و محافل ذکر مثل شب احیاء، مساجد اولویت دارند.

کمیلی با اشاره به این‌که اوایل انقلاب مساجد نیم نگاهی نیز به حوزه بین‌الملل داشتند، اظهار داشت: مساجد ما به دلیل حال و هوای انقلاب اسلامی آثاری که داشت، در فضای منطقه و بین الملل ارتباطاتی که شکل گرفته بود، حال و هوای جهان اسلام و بین الملل داشتند؛ در همان حال و هوا روز جهانی مسجد نام‌گذاری شد؛ روزی که مسجد الاقصى توسط یهودی‌های تندرو به آتش کشیده شد. این واقعه نشان می‌دهد که هویت امت گرایانه با محوریت مسئله قدس در مسجد وجود داشته است؛ کم کم این نگاه به حاشیه رفت.

وی زنده و پویا بودن مساجد در هر نقطه از دنیا که هویت دینی وجود دارد را مشهود دانست و گفت: حتی در دل کشورهای غربی و اروپایی نیز این چنین است؛ بنابراین دغدغه و هویت مردم باعث شده که مردم حول مسجد جمع بشوند؛ هرجا که توانسته‌اند هویت دینی را ضریب بدهند یا حفظ کنند، مسجد نیز نقش پیدا کرده است. دلیل آن هم جعل خاص شریعت است که با هویت مسلمانی در هم تنیده شده است.

دبیر اتحادیه بین‌المللی امت واحده با اشاره وجود رقبای مختلف برای مساجد، خاطرنشان کرد: مدرنیته مرجعیت‌های اجتماعی متنوعی را شکل داده است؛ بنابراین مسجد دیگر الزاما محور نیست و نمی‌شود برای مسجد یک کارکردهای عمومی تصور کرد.

کمیلی با اشاره به واکنش فعالانه مساجد در حمایت از مردم مظلوم غزه و لبنان، گفت: مساجدی که توانسته‌اند به جامعه و محله پیرامون خود هویت دینی ببخشند، توانسته‌اند مستقیما با تمام مؤلفه‌های هویتی آن ارتباط برقرار کنند؛ یعنی اگر دغدغه فلسطین وجود دارد، عکس العمل آن را می‌توانیم در خروجی فعالیت‌های مساجد مشاهده کنیم.

وی برای گسترش روابط بین‌الملل در مساجد پیشنهاد سرمایه‌گذاری برای خلق الگوهای کوچک در این زمینه را مطرح کرد و بیان داشت: به عنوان مثال کاری که ما تجربه کردیم، برقراری اتصال و ارتباط میان بعضی از مساجد ایران و مساجد دیگر کشورها بود که اسم این طرح را «خواهر خواندگی مساجد» گذاشتیم؛ مساجد در ارتباط‌ گیری با کشورهای دیگر می‌توانند خلق ظرفیت کنند.

دبیر اتحادیه بین‌المللی امت واحده یکی از عوامل فاصله گرفتن مساجد از نگاه بین‌المللی را عقب‌گرد بینشی و نگرشی از درک امت گرایانه دانست و گفت: اساسا رویکرد نهضتی به انقلاب اسلامی کمرنگ شده است و حتی در مساجدی که دغدغه‌های صرفا شیعی داشتند هم دیگر شاهد دغدغه ارتباط‌گیری با مساجد شیعی کشورهای دیگر وجود ندارد؛ یک کلونی محدود که در درون خود حبس شده است.

کمیلی افزود: مساجد قوی‌ای که توانسته‌اند در این زمینه خلق ظرفیت کنند، می‌توانند به عنوان «مساجد معین» برای مساجدی باشند که در آن کشورها شیعه در اقلیت است. بنده شیعیان مظلومی را در ساحل عاج دیدم که در عمر خود حتی در خواب هم نمی‌بینند که بتوانند یک سفر برای زیارت حرم امام رضا(ع) مشرف بشوند؛ در صورتی که در ایران مساجدی هستند می‌توانند با کمک خیرین خود، همان خدماتی را که به زائر اولی‌های کشور ما ارائه می‌دهند را به این شیعیان نیز اختصاص بدهند.

وی شکل‌گیری مساجد معین را نوعی هویت بخشی به این مساجد دانست و گفت: این هویت جدید مسجد را زنده می‌کند؛ مسجدی که در داخل محله خود حبس شده بود را می‌تواند تبدیل به مسجدی کند که یک جریان پویای بین‌المللی را تجربه کند و با اندک حمایتی بتواند کارکردها و ارتباطات خود را گسترش بدهد.

گفتنی است، در بخش دیگر این نشست اساتید ضمن ضمن ارزبابی این ارائه، به تکمیل مباحث پرداختند و در پایان نیز حجت الاسلام میرمحمدیان دبیر علمی مجموعه مطالب مطرح شده را جمع بندی کرد.