هم‌افزایی فرهنگی؛ راهبرد مقابله با تهاجم دشمن در جنگ نرم

به گزارش روابط عمومی سازمان تبلیغات اسلامی، جنگ تحميلی، بار ديگر نشان داد كه فراتر از جبهه نبرد فيزيكی، كارزار فرهنگي دشمن با استفاده از همه عوامل خود، بسيار گسترده‌تر و موثرتر است. در چنين شرايطي نمي‌توان در اين سوی نبرد به اقدامات فرهنگی پراكنده و جزيره‌ای دل خوش كرد و هم‌افزايی فرهنگی در اين عرصه، ضرورتی انكارناپذير است. به همين جهت ستاد عملیات‌ فرهنگی در سازمان تبلیغات اسلامی تشكيل شده تا در مقابل گستردگی تهاجم فرهنگی، فکری، تبلیغی و رسانه‌ای دشمن، به همسویی و هم‌افزایی نهادهای فرهنگی بپردازد. حجت‌الاسلام سعید روحانی، رییس ستاد عملیات فرهنگی سازمان تبلیغات اسلامی، در گفت‌وگویی درباره ضرورت و سازوکار این ستاد، اهداف و راهبردهای کلان فرهنگی سخن گفته كه با هم آن را مرور می‌كنيم.

ضرورت تشکیل ستاد عملیات فرهنگی

با توجه به گستردگی تهاجم فرهنگی، فکری، تبلیغی و رسانه‌ای دشمن از یک سو و وظایف نهادهای فرهنگی کشور در رصد و مقابله هوشمندانه با این تهاجم از سوی دیگر، مجموعه‌های فرهنگی اقداماتی را در دست اجرا دارند. هرچه این اقدامات میان سازمان تبليغات اسلامی و آنها همسو و همگرا باشد، اثربخشی بیشتری خواهد داشت.

با تجمیع و هم‌افزایی ظرفیت‌های واحدهای مختلف درون سازمان، واحدهای مرتبط با سازمان، و همچنین دستگاه‌های فرهنگی همسو در بیرون سازمان، و سپس راهبری این ظرفیت‌ها، می‌توانیم از آن‌ها برای مقابله‌ مؤثر با تهاجم فرهنگي دشمن استفاده کنیم. بنابراین، ضرورت تشکیل ستاد عملیات، ابتدا «تجمیع ظرفیت‌ها» و سپس «راهبری» آن‌ها است.

ماموریت، سیاست‌ها و راهبردهای ستاد

ماموریت ستاد عملیات فرهنگی سازمان تبلیغات اسلامی ، «راهبری ظرفیت‌های درونی و بیرونی سازمان در طراحی و اجرای عملیات‌های کلان فرهنگی در راستای جهاد تبیین» تعریف شده است. از جمله سیاست‌های کلیدی ستاد می‌توان به محوریت عملیات‌ها بر گفتمان، استفاده‌ حداکثری از ظرفیت‌های حاکمیتی، تحقق وظایف حاکمیتی سازمان، انعطاف‌پذیری عملیات‌ها برای مشارکت استان‌ها و توجه به مناسبت‌های ملی و مذهبی اشاره کرد.

یکی از راهبردهای ما، ایجاد هم‌افزایی حداکثری در عملیات‌ها، اعم از واحدهای تخصصی و دستگاه‌های فرهنگی است. دومین راهبرد، ایجاد بانک اطلاعاتی از نظام مسائل مختلف در عملیات‌ها و ظرفیت‌های دستگاه‌های فرهنگی است. همچنین استانداردسازی عملیات‌ها، هویت‌بخشی و رسمی‌بخشی به ستاد عملیات، و تعریف عملیات‌های جدید ناظر به مسئولیت‌های اجتماعی را می‌توان از ديگر ماموريت‌های اين ستاد برشمرد.

منطقه‌بندی استان‌ها و انتظارات

براي اثربخشي و تسريع در امور، کشور به ۹ منطقه تقسیم شده است تا فرآیندها تسهیل شود. ما انتظارات مشخصی از استان‌ها داريم كه می‌توان آنها را در چندين اقدام کلیدی برشمرد که شامل چنين مواردی می‌شود؛

*تشکیل ستاد عملیات در مراکز استان‌ها و شهرستان‌ها

*تشکیل هیئت اندیشه‌ورز

*مشارکت فعال در جلسات هم‌اندیشی

*طراحی اقدامات متناسب با محور محتوایی به صورت بومی

*تکمیل و ارسال فرم زمان‌بندی

*ارسال هفتگی تأیید انجام کار

*تبیین و توجیه همکاران و فعالین مردمی

*اطلاع‌رسانی به عموم مردم

*بکارگیری ظرفیت‌های فرهنگی نهادهای همسو

*پشتیبانی و ارائه خدمات به نیروهای مردمی

*کنترل و نظارت میدانی

*بازخوردگیری و بررسی میزان اثربخشی

*مستندسازی و ارائه گزارش‌های انجام شده

فرایند طراحی عملیات‌های فرهنگی

فرایند طراحی عملیات‌های فرهنگی نيز شامل هفت گام اصلی است که عبارتند از؛

1.  تعیین نسبت راهبرد کلان با هر عملیات؛ مشخص کردن محور گفتمانی عملیات.

2.  تهیه و تدوین سند پشتیبان محور گفتمانی؛ شامل شرح مکتوب، مبانی قرآنی، کلام بزرگان، پیام گفتمان، شعار عملیات و تعیین مخاطب.

3.  تبیین و توجیه محور گفتمانی عملیات؛ شامل توجیه اعضای ستاد، مدیران استانی و شهرستانی و دستگاه‌های همسو.

4.  طراحی اقدامات عملیاتی؛ طراحی اقدامات متمرکز ملی توسط واحدهای تخصصی و اقدامات بومی توسط استان‌ها.

5.  پشتیبانی و امور اداری و خدمات؛ شامل خدمات اداری، پشتیبانی امور تولید محتوا، رسانه‌ای، خبری و تأمین بودجه.

6.  رصد و ارزیابی عملیات؛ شامل ارزیابی کمی و کیفی، تشکیل اتاق وضعیت، مطالبه جدول زمان‌بندی و بررسی عملکرد.

7.  تهیه و تولید گزارش نهایی عملیات؛ تحلیل آمار و مستندات و ارائه گزارش به مدیران سازمان.

موقعیت‌های مناسبتی  و نظم‌بخشی به عملیات‌ها

دبیرخانه ستاد عملیات شامل مسئول دفتر، واحد طراحی و برنامه‌ریزی، واحد امور استان‌ها و تخصصی، و واحد رصد، پایش و رسانه است. عملیات‌های فرهنگی در چهار موقعیت زمانی مناسبتی تعریف می‌شوند؛ محرم و صفر، رمضان، فاطمیه و دهه فجر و سالگرد پيروزي انقلاب اسلامی.

علاوه بر تجمیع و بهینه‌سازی استفاده از ظرفیت‌های موجود، ستاد عملیات به نظم‌بخشی در عملیات‌ها نیز کمک می‌کند. پیش از این، استان‌ها از پراکندگی ابلاغ‌ها، دستورالعمل‌ها و مسیرهای متفاوت برای اجرای عملیات‌ها گلایه داشتند و با درخواست‌ها و ابلاغ‌های متعددی روبرو بودند. اما پس از استقرار ستاد به سبک جدید، هر استان و واحد ابلاغ و دستورالعمل مشخص خود را دارد که موجب شده استان‌ها با یک محور منطقه‌ای و گفتمانی واحد و همگرایی مواجه شوند. این نظم‌بخشی به عملیات‌های فرهنگی در سطح کشور، یکی از خدمات مهمی است که با این فرآیند طراحی شده به استان‌ها ارائه شده‌اند.