تبلیغ اسلام ناب با همدلی و روحیه جهادی

بی‌شک نام سردار «محمداسماعیل کوثری» برای همه آن‌هایی که حتی مختصر شناختی از سیاست دارند، کاملاً آشناست؛ زیرا او به سبب سه دوره نمایندگی مجلس شورای اسلامی و مسئولیت‌هایی در سطوح مختلف نظامی به‌عنوان یکی از چهره‌های بنام کشور شناخته می‌شود و تقریباً در تمام دوره‌های سیاسی مختلف از ابتدای انقلاب تاکنون، همواره حضوری پررنگ در عرصه‌های سیاسی و نظامی کشور داشته است. ما نیز با تکیه بر همین سوابق و تجربیات، به سراغ این نماینده مجلس رفته‌ایم تا عملکرد سازمان تبلیغات اسلامی و راهکارهای پیشنهادی برای پیشبرد اهداف مدنظر را با سیاستمداری مرور کنیم که از نیازهای جامعه آگاه بوده و معتقد است سازمان تبلیغات اسلامی به‌عنوان نهاد مهم پس از انقلاب، مسئولیت بسیار سنگینی بر عهده دارد.

شما سازمان تبلیغات را مهم‌ترین نهاد پس از انقلاب یاد می‌کنید. می‌خواهیم درباره چرایی این اهمیت برایمان توضیح دهید.

سازمان تبلیغات اسلامی در اصل یک نهاد بعد از انقلاب است که کار خود را براساس برخی اهداف مهم و ارزشمند آغاز کرده تا بتواند فرهنگ ناب انقلاب را که همان اسلام انقلابی است، به جامعه و ملت ارائه دهد؛ بنابراین مسئولیت بسیار سنگینی بر عهده دارد و باید در این زمینه با عملکردی تمام‌عیار ظاهر شود تا با تبلیغ و فرهنگ‌سازی بتواند به اهدافی که از ابتدا برای این سازمان تعریف شده، جامه عمل بپوشاند. اهمیت سازمان تبلیغات و مسئولیتی که بر عهده دارد، زمانی مشهودتر می‌شود که نگاهی به تفکر و آرمان‌های امام (ره) در دوران انقلاب اسلامی داشته باشیم. درواقع مبنای انقلاب اسلامی، فرهنگی است و خود حضرت امام (ره) نیز بر این مسئله بسیار تأکید داشتند که به همین خاطر نیز انقلاب ما مانند بسیاری از انقلاب‌های دنیا، با زور و جبر نبوده است. در بسیاری از کشورها، انقلاب آن‌ها برخلاف نامش اصلاً انقلاب نبوده و رهبرانشان انقلابی عمل نکرده‌اند، بلکه با زور و اسلحه به قدرت رسیده‌اند و تنها نام انقلاب را یدک می‌کشند.

یعنی انقلابی مستبدانه که امام (ره) اعتقادی به آن نداشتند؟

بله همین‌طور است؛ چنین انقلابی هیچ‌گاه مدنظر امام (ره) نبود و از این مسیر نیز وارد عمل نشدند. حضرت امام (ره) واقعاً با فرهنگ اسلام ناب آمدند و انقلابشان را نیز از همین طریق به پیروزی رساندند؛ یعنی وقتی در اواخر سال 55 و اوایل 56، دو نماینده از سازمان مجاهدین خلق آن موقع و منافقان فعلی در نجف به حضرت امام پیشنهاد اسلحه، نیروهای چریک و آموزش‌دیده و ورزیده دادند، حضرت امام (ره) در پاسخ گفتند که ما به این چیزها نیاز نداریم و مردم تنها باید آگاه شوند. به‌واقع حضرت امام (ره) در مسیر انقلاب نیز با همین اصل و تکیه بر برنامه‌های فرهنگی پیش رفتند تا توانستند به اهداف ارزشمند خود دست یابند.

پس با توجه به تفکر امام (ره)، فرهنگ‌سازی و آگاهی‌بخشی از مسیر تبلیغات، اساس پیروزی و تداوم یک انقلاب موفق است.

قطعاً وقتی یک انقلاب با تفکری مانند تفکر حضرت امام (ره) و از مسیر آگاهی‌بخشی، روشنگری و تبلیغات شکل می‌گیرد، نتیجه آن انقلاب موفقی می‌شود که ابرقدرت‌ها حریفش نمی‌شوند. هم حضرت امام (ره) و هم رهبر معظم انقلاب تا به امروز انقلاب را دقیقاً براساس تفکر یک فرهنگ ناب جلو برده‌اند و عاشقان جبهه مقاومت هم بر همین اساس، شیفته این انقلاب شده‌اند. آن‌ها در اصل شیفته تفکری شده‌اند که برگرفته از فرهنگ قوی و غنی اسلامی و الهی است و همین مسائل است که وظیفه سازمان تبلیغات را بسیار سنگین می‌کند. وقتی مباحث فرهنگی و تبلیغاتی به‌عنوان مبنا، اساس و زیربنای انقلاب شناخته می‌شود، قاعدتاً انتظار از سازمان تبلیغات به‌عنوان یک نهاد بعد از انقلاب، بسیار افزایش می‌یابد؛ انتظاری بسیار فراتر از آنچه امروز شاهد آن هستیم.

وقتی می‌گویید انتظار از سازمان تبلیغات بسیار فراتر از این‌هاست، یعنی نسبت به عملکرد سازمان انتقاداتی دارید.

در 40 سال گذشته در مقاطعی عملکرد سازمان تبلیغات اسلامی آن‌چنان که باید و شاید نبوده و نتوانسته به انتظاراتی که وجود داشته، جامعه عمل بپوشاند. سازمان تبلیغات باید به شکلی به وظایف خود عمل کند تا تمام مسائل مورد نظر به‌خوبی نشان داده شود و مردم در عمل آن را لمس کنند؛ البته این‌طور نیست که بگوییم، سازمان تبلیغات در این سال‌ها مؤثر واقع نشده؛ زیرا اقدامات مؤثری هم صورت گرفته، اما با توجه به وظیفه خطیری که این سازمان بر عهده دارد، این اقدامات کافی نبوده و انتظار مردم و مسئولان از سازمان تبلیغات بسیار بیشتر از چیزی است که امروز شاهد آن هستیم.

 از نگاه شما کارهای مثبت سازمان تبلیغات در این سال‌ها چه بوده است؟

با توجه به مسئولیت سازمان تبلیغات در بحث هیئت‌ها می‌توان گفت در این زمینه کارهای خوبی انجام شده و هیئت‌ها و مداحان ضمن کسب مجوزهای لازم، به انسجام خوبی رسیده‌اند. یا مثلاً کتاب‌های چاپ‌شده، مراسم یادواره شهدا و سرودهایی که در این راستا ساخته شده، از نمونه کارهای خوب و تأثیرگذار سازمان بوده، اما بنده باز هم معتقدم که این کارها و دیگر فعالیت‌ها کفایت نمی‌کند و آنچه از سازمان تبلیغات اسلامی انتظار می‌رود، بیش از این‌هاست. البته شاید در مواقعی بحث بودجه مطرح شود، اما با وجود این مسئله، برای کار در سازمان تبلیغات و دستیابی به اهداف تعریف‌شده، باید با روحیه‌ای جهادی و انقلابی پیش رفت؛ زیرا همان‌طور که گفتم، این نهاد، نهاد بعد از انقلاب است که برای راه‌اندازی آن ضرورت دیده شده و حالا نیز باید پابه‌پای انقلاب و با روحیه جهادی پیش برود.

به‌عنوان کسی که همواره در عرصه سیاست فعال بوده‌، بی‌شک از نیازهای جامعه و طبعاً نیازهای فرهنگی شناخت خوبی دارید. با این شرایط می‌خواهیم پیشنهادهای خود را برای بهبود عملکردی که از سازمان تبلیغات انتظار دارید، عنوان کنید. البته پیشنهادهایی که تنها کلامی نباشند و بتوان به‌عنوان پیشنهادهایی سازنده و کاربردی از آن‌ها بهره برد.

سازمان تبلیغات در چند مقطع به بحث فیلم‌سازی پرداخت تا از این طریق بتواند اهدافش را دنبال کند که البته اتفاقات خوبی هم افتاد و معلوم شد. با این شیوه می‌توان به موفقیت‌های بزرگی دست یافت؛ بنابراین بنده نیز تأکید دارم که یکی از اقدامات مؤثر، همین کار فیلم‌سازی است. شاید این ساده‌ترین و کاربردی‌ترین اقدامی است که می‌تواند به‌شکلی عملی تأثیرگذار باشد و مردم نیز از آن بهره ببرند. شاید طرح‌ها و برنامه‌های مختلفی در این سازمان وجود داشته باشد، اما به هر حال برخی کارها هستند که واقعاً به چشم مردم می‌آیند و تأثیرگذاری فوق‌العاده‌ای دارند؛ بنابراین اگر سازمان تبلیغات بتواند در زمینه ساخت فیلم‌های کوتاه فرهنگی، اخلاقی و حتی فیلم‌های کوتاه با تفکر انقلابی و جهادی وارد عمل شود، به دستاوردهای خوبی خواهد رسید. درست است که ساخت فیلم‌های بلند مرتبط به وزارت ارشاد است، سازمان تبلیغات در بحث فیلم‌های کوتاه می‌تواند ورود کند. چه بسا بتوان این فیلم‌ها را از طریق رسانه ملی به نمایش گذاشت و با نمایش اخلاق اسلامی، به‌شکل محسوس‌تری برای تبلیغ سازنده و غیرمستقیم دین اقدام کرد. حتی معتقدم که سازمان تبلیغات باید پا را فراتر گذاشته و به ساخت فیلم‌هایی بر مبنای واقعیت‌هایی که در جامعه وجود دارد و فیلم‌های انتقادی از عملکرد ناشایست برخی مسئولان اقدام کند.

یعنی می‌گویید ساخت فیلم‌هایی انتقادی از مسئولان متخلف مانعی ندارد؟!

اگر مسئولی خلاف کرد، نباید بترسیم و سکوت کنیم. بالاخره هرکس یک مسئولیت و توانی دارد و سازمان تبلیغات هم می‌تواند فیلم‌هایی کوتاه در این راستا بسازد. ساخت فیلم‌هایی با موضوعیت مبارزه با ظلم، دزدی‌ها و اختلاس‌ها و حتی تحقیر مسئولانی که این مسائل را رعایت نمی‌کنند، قطعاً بسیار سازنده بوده و مورد پسند مردم قرار خواهد گرفت؛ زیرا مردم این ظلم‌ها و تخلفات را نمی‌پسندند و ساخت فیلم‌هایی با چنین موضوعاتی نشان می‌دهد که متولیان انقلاب اسلامی نیز با این نوع رفتارها مخالف هستند و آن‌ها را هیچ‌گاه تأیید نمی‌کنند. به‌واقع این نوع کارها نوعی تبلیغ سازنده اسلام ناب است و بسیار هم می‌تواند تأثیرگذار باشد که سازمان تبلیغات اسلامی باید برای نمایش واقعیت دین و انقلاب و جذب هرچه بیشتر مردم، از چنین فرصتی بهره می‌گیرد.

غیر از فیلم‌سازی که از نگاه شما می‌تواند تأثیرگذارترین کار در زمینه تبلیغات باشد، آیا پیشنهادهای دیگری هم دارید؟

سازمان تبلیغات می‌تواند به‌نوعی سیاست‌گذاری کند تا از وجود خود مردم در پیشبرد اهداف سازمان بهره بگیرد؛ مثلاً می‌توان کاری مانند جشنواره عمار را در سازمان تبلیغات راه‌اندازی کرد تا مردم بیایند و فیلم‌هایشان را ارائه دهند؛ در این صورت می‌بینیم ده‌ها و صدها نفر فیلم‌هایشان را می‌آورند و به نمایش می‌گذارند که سازمان نیز می‌تواند به‌شکلی سازنده از این فیلم‌ها بهره ببرد. بی‌شک سازمان تبلیغات با کارهایی از این دست، بسیار مؤثرتر و موفق‌تر ظاهر شده و بیش‌ازپیش به انتظارات پاسخ خواهد داد. همچنین ورود جوانان برای فعالیت در طرح‌های مدنظر، انجام اقداماتی برای ایجاد فرهنگ شادی ضمن رعایت مسائل شرعی و انواع کارهایی از این دست، سازمان را به‌سوی اقداماتی عملی پیش می‌برد. البته متولیان سازمان باید بنشینند و فکر کنند تا تفکراتی کاربردی را به جامعه ارائه دهند که هم خوشایند مردم بوده و هم با آرمان‌های سازمان هم‌خوانی داشته باشد؛ زیرا در این صورت سازمان تبلیغات در حاشیه قرار نمی‌گیرد و می‌تواند در بطن جامعه باشد که اثراتش را نیز هم ما و هم مردم عملاً در جامعه مشاهده خواهیم کرد.

پس فکر می‌کنید هنوز هم جای خالی بسیاری از طرح‌ها احساس می‌شود؟

دقیقاً همین‌طور است. به‌طورکلی می‌شود کارهای بسیاری انجام داد، اما به شرطی که به نتایج کار امیدوار باشیم. شاید برخی بگویند که از یکسری طرح‌ها استقبال نخواهد شد، اما من معتقدم که واقعاً این‌طور نیست و اگر ما بیاییم و طرح‌هایی جدید را شروع کنیم، اگرچه در ابتدا با سختی‌های مواجه می‌شویم، قطعاً هر چیزی اولش سخت است و اگر کمی جلو برویم، می‌بینیم که خیلی از مسائل جذابیت پیدا کرده و درنهایت با استقبال مواجه می‌شود.

شما به‌عنوان نماینده تهران و با توجه به شرایط خاص پایتخت به لحاظ موقعیت سیاسی و فرهنگی، فکر می‌کنید سازمان تبلیغات باید برنامه ویژه‌تری برای تهران داشته باشد؟

وقتی حرف از تهران و کار بیشتر برای تهران به میان می‌آید، نباید این تفکر ایجاد شود که قرار است برای تهرانی‌ها کار خاص‌تری انجام شود؛ زیرا تهران به معنای کل کشور است و انجام هر کاری در این شهر، کل کشور را تحت تأثیر قرار می‌دهد. به هر حال تهران ام‌القرای جهان اسلام به شمار می‌رود و حتی حضرت امام (ره) هم آمدند و از تهران شروع کردند. اگرچه قم به‌عنوان یک مرکز دینی و علمی شناخته می‌شود، در تهران، تمام مسائل دینی، علمی، سیاسی و فرهنگی نهفته است و هر مقام و مسئولی از هر کشوری نیز ابتدا وارد این شهر می‌شود؛ بنابراین کار در تهران بسیار مهم است؛ از این‌رو ما و البته سازمان تبلیغات باید اقداماتی کنیم تا شهر تهران از همه لحاظ بتواند بیانگر فرهنگی ایرانی- اسلامی باشد.

می‌توانید مثالی هم برای تحقق این هدف بزنید؟

 برای مثال در مهم‌ترین گام باید بحث مهندسی بومی خودمان، یعنی مهندسی ایرانی و اسلامی را جهت‌دهی و سیاست‌گذاری کنیم؛ درست مثل شهرداری که به‌تازگی این موضوع را در سیاست‌های کاری خود گذاشته تا شهر را که امروزه با ساختمان‌های بلند و برخی نمادها به شکل غربی درآمده، از این حالت خارج کند. به‌واقع ما می‌توانیم با امکاناتی که در اختیار داریم، طوری فضاسازی کنیم تا وقتی فردی وارد تهران می‌شود، احساس کند که انقلاب حتی در شهرسازی و ساختمان‌سازی هم تأثیرگذار بوده است.

می‌توان این اقدامات را به وظایف تعریف‌شده برای سازمان تبلیغات ارتباط داد؟

 شاید سازمان تبلیغات بگوید این مسائل ارتباطی به سازمان ما ندارد، اما بی‌شک تمام ارگان‌ها از شهرداری گرفته تا وزارت راه و شهرسازی و حتی همه مهندسانی که در این زمینه فعالیت دارند، باید دست به دست داده و این کار را انجام دهند تا شهر تهران به نمادی واقعی از انقلاب اسلامی ایران تبدیل شود. در این میان نیازی نیست که سازمان تبلیغات اسلامی در بحث اجرا وارد شود، اما می‌تواند در فضاسازی و خط‌دهی به شهرداری، وارد عمل شود و با سیاست‌گذاری‌ها و جهت‌دهی مناسب در این زمینه بسیار اثرگذار باشند.